Cankurtaran, İspir
| Cankurtaran | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Cankurtaran Cankurtaran'ın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°23′45″N 41°00′28″E / 40.3958°K 41.0078°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | İspir |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 2333 m |
| Nüfus (2021)[2] | 34 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25902 |
Cankurtaran, Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Cankurtaran'ın eski adı Kayser'dir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kayser (قیصر) şeklinde kaydedilmiştir.[4][5] Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Kayseri (კაისერი) olarak geçer.[6]
Hortik köyü, Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde bulunan Speri bölgesinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. Bugünkü köy yerleşiminin 500 metre kuzeybatısındaki megalit yapı kalıntısı da buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[6]
Kayser köyünde, 1835 yılı nüfus sayımında sadece Müslümanlar yaşıyor ve 22 erkek nüfus bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 44 kişiden oluştuğu söylenebilir.[7] 1896 sayımında ise köyde 23 erkek kaydedilmiştir.[8]
Kayser köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre, Erzurum vilayetinin İspir kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında Kayser şeklinde yazılmış olan bu yerleşim aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 104 kişiden oluşuyordu.[9] Kayser Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Köprüköy şeklinde değiştirilmiştir.[10] 1965 genel nüfus sayımında Cankurtaran köyünde 143 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 16 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de İspir Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[12]
Cankurtaran'daki megalit yapı kalıntısı, bir tepenin zirvesinde yer alır. Söz konusu yapıdan geriye kalan 2 metre uzunluğundaki duvarın yüksekliği 1 metredir.[6]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 152 km, İspir ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır.[13] Mahalle, İspir'in güneyinde olup, 25.83 numaralı İspir-Köprüköy Mahallesi il yolunun başlangıcına, 7 km'lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 34[2] |
| 2020 | 37[2] |
| 2019 | 37[2] |
| 2018 | 33[2] |
| 2017 | 32[2] |
| 2016 | 30[2] |
| 2015 | 29[2] |
| 2014 | 29[2] |
| 2013 | 27[2] |
| 2012 | 33[2] |
| 2011 | 34[2] |
| 2010 | 33[2] |
| 2009 | 33[2] |
| 2008 | 33[2] |
| 2007 | 41[2] |
| 2000 | 67[13] |
| 1990 | 88[15] |
| 1985 | 111[16] |
| 1965 | 143[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Erzurum İspir Cankurtaran Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "Cankurtaran, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ Yunus Özger, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 34, Erzurum 2007.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 221.
- ^ a b c 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 6. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9
- ^ ""19. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu" A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 34, Sayfa:285, Yıl:Erzurum-2007, Yunus Özger" (PDF). 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2016.
- ^ ""19. Yüzyılın Son Çeyreğinde İspir Kazasının İdari Yapısı ve Nüfusu" Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 53, Aralık 2014, S:57, İskender Yılmaz". 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2016.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 244.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 696.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 255.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ a b "XXX Mahallesi". YerelNet.org.tr. 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.