Korsika

Korsika
Coğrafya
Koordinatlar	42°09′00″K 9°05′00″D / 42.15000°K 9.08333°D
Denizi	Akdeniz
İklim	Akdeniz iklimi
Yüzölçümü	8.680 km2
Sahil şeridi	1.000 km
Siyasi
Adadaki ülke(ler)	Fransa;
Demografi
Nüfus	342,000 (Ocak 2.020)
Nüfus yoğunluğu	32 kişi/km2

Korsika (Fransızca: Corse [[kɔʀs]], Korsikaca: Corsica), Akdeniz'de Fransa'ya bağlı bir adadır.^[1] Fransa'nın güneydoğusunda, İtalya'nın batısında ve Sardinya adasının kuzeyindedir.^[1]

Korsika, 1000 km'lik kıyıya ve 200'den fazla plaja sahip dağlık bir adadır. 2.706 m rakımlı Sinto Dağı adanın en yüksek noktasıdır. Ayrıca rakımı 2000 m'nin üzerinde 20 tepe vardır. Sardinya adasından Bonifacio Boğazı'yla ayrılır. Başlıca şehirleri ve Korsika dilindeki karşılıkları şunlardır: Ajaccio (Aiacciu), Bastia (Bastia), Corte (Corti), Sartène (Sartè), Saint-Florent (San Fiurenzu), Calvi (Calvi), L'Île-Rousse (Isula Rossa), Porto Vecchio (Porti Vechju), Bonifacio (Bunifaziu) ve Aleria (Aleria) olup; idari bakımdan merkezi Bastia olan Haute-Corse (Yukarı Korsika) ve merkezi Ajaccio olan Corse-du-Sud (Güney Korsika) illerine ve bunlara bağlı 5 ilçeye bölünür.

Korsika yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı bir Akdeniz iklimine sahiptir. Doğal bitki örtüsü Akdeniz ormanları ve makidir. Ada ayrıca "Korsika Bölgesel Doğal Parkı"na sahiptir. Bu doğal parkta ender bulunan binlerce hayvan ve bitki türü koruma altındadır. 1972'de oluşturulan bu park; Porto Körfezi'ni, Dünya Mirası listesinde bulunan Scandola Doğal Rezervi'ni ve adanın en yüksek dağlarından bazılarını içerir ve sadece tekneyle ulaşılabilir. Tehlike altındaki 2 toynaklı memeli alttür olan Yabani Koyun (Ovis aries musimon) ve Korsika Kızıl Geyiği (Cervus elaphus corsicanus) yaşamaktadır ve bu hayvanlardan ikincisi adaya özgüdür. bkz: Ada Fransa'dan özerklik talep etmektedir. "Ada'nın yüzde 71'i özerklik talep ediyor". 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.

Tarih

Korsika'ya ilk gelen halklar İberler ve Kelt-Ligurler'di. MÖ 10. yüzyılda Fenikeli tüccarlar, MÖ 562'de Alalia'yı (Bugün Aleria) kuran Phokaialılar (Bugün Foça) yerleşti. Phoakialılar adadan MÖ 535'te Etrüsk-Kartaca ittifakıyla kovuldu. Böylece Etrüskler adaya hakim oldu. Ancak Etrüskler MÖ 5. yüzyılın ilk yarısında zayıflamaya başlayınca Siraküzalılarla Kartacalılar ada için çekişmeye başladılar. Çekişmeden Kartacalılar galip çıksa da Roma Cumhuriyeti, Birinci Pön Savaşı'nın (MÖ 264-MÖ 241) bitiminden 3 yıl sonra adayı ele geçirdi. Adalıların işgale karşı direnişi MÖ 162'de kırılabildi. Roma İmparatoru Diocletianus (284-305) döneminde İtalya Prefektura'sına bağlanan ada, 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle Batı Roma İmparatorluğu'na bağlansa da 430'da Vandallar adayı ele geçirdiler. 533'te Doğu Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirildi ve imparatorluğa bağlı Afrika Prefektura'sına bağlanan ada, 590'da Afrika Eksarklığı'na bağlandı. 698'de eksarklığın merkezi Kartaca'nın Emeviler'in eline geçmesi, adayı Arap tehdidiyle baş başa bıraktı. Bu durumdan yararlanan Lombard Kralı Liutprand adayı 725'te fethetti.

774'te ada Frank Kralı Şarlman'a geçti. 840'ta krallığın üçe bölünmesiyle Orta Frank Krallığı'na bağlanan ada, 850'de Ağlebiler tarafından ele geçirildi ve 909'da onları deviren Fatımilere bağlandı. 1034'te Papalık Devleti orduları adayı ele geçirdi ve adayı Pisa'ya verdi.

Adadaki Pisa egemenliği 1284'te yapılan Meloria Deniz Muharebesi'ne kadar sürdü. Bu savaşı kazanan Cenova Cumhuriyeti adayı ele geçirdi. Cenova yönetimi 1296-1434 arasındaki Aragon Krallığı'nın müdahaleleri, 1468-1498 arasındaki Milano Düklüğü ve 1553-1559 arasındaki Fransız işgali dışında 1768 yılına dek sürdü. 1729'da Cenova'nın koyduğu ağır vergiler yüzünden ada halkı ayaklandı. Hatta Alman maceracı Theodor Stephan Freiherr von Neuhoff 1736'da kendini Osmanlı'ya bağlı Tunus Beyi'nin desteğiyle 1. Teodoro adıyla Korsika Kralı ilan etti. I. Teodoro'nun yönetimi 8 ay sürdü ve Kasım 1736'da sona erdi. Kendisi 1738, 1739 ve 1743'te yine adaya geldiyse de Cenovalılar tarafından püskürtüldü.

Cenova'nın zalimce yönetimini sürdürmesi yüzünden ada bir kez daha ayaklandı ve Pasquale Paoli 1755'te Korsika Cumhuriyeti'ni ilan etti. Kendisi Cenova'yla yaptığı başarılı savaşlarla onları birkaç kıyı kasabası dışında adadan sürdü. Bu durum karşısında Cenova, 1768'de imzalanan Versailles Anlaşması'yla adanın yönetimini Fransa'ya bıraktı. Paoli, aynı yıl adaya çıkan Fransızlara karşı 1 yıl başarıyla dirense de Porto Nuevo Savaşı'nda aldığı yenilgi yüzünden İngiltere'ye sürgüne gitti ve ada Fransa tarafından ele geçirildi. Ancak Korsika halkının önemli bir bölümü kendini hiçbir zaman Fransız olarak hissetmemiş, Fransa hakimiyetine karşı olan başkaldırmalarını günümüze kadar sürdürmüştür. Hatta ada 1793-1794 arasında İngiltere tarafından işgal edilmiştir. 19. yüzyılın sonlarından itibaren İtalyancaya yakın olan Korsika dilinde yeniden canlanma görülmüştür. Bu dönemde Korsika dilinde ilk gazete basılmıştır.

II. Dünya Savaşı'nda 1942-1943 arasında İtalya tarafından işgal edilen Korsika, 1975'te Fransa'nın 22 bölgesinden biri olmuştur. Korsika'nın nüfusu 240.000'dir. Bunların yaklaşık %70'i Korsikalıdır. Korsikalıların %98'i hem Fransızcayı hem de Korsikacayı kullanırlar. Yüzölçümü 8,680 km² dir. Başkenti Ajaccio şehridir. Yasama Konseyinin başında Ange Santini bulunur.

Ekonomi

Korsika ekonomisinde turizm en önemli alandır. Sahilleri, sahip olduğu Akdeniz iklimi, güzel dağlarıyla ada Fransızlar ve Batı Avrupalılar için önemli bir turizm merkezidir. Ancak adanın her bölgesinde turizm gelişmemiştir.

Resimler

Korsika en dağlık Akdeniz adasıdır

Ajaccio, adanın başkenti ve Napolyon'un doğum yeri.
Korsika'nın harika sahilleri

Kaynakça

^ ^a ^b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.

Ayrıca bakınız

Akdeniz adaları

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Korsika ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Resmi websitesi: "Korsika : denizle dağ" (İngilizce)

Vikigezgin'de Corsica ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

(İngilizce)

[coğ1-1] Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.

[1]

g t d Eski Fransa'nın bölgeleri ve illeri
1. Alsas	67. Bas-Rhin • 68. Haut-Rhin
2. Akitanya	33. Gironde • 24. Dordogne • 40. Landes • 47. Lot-et-Garonne • 64. Pyrénées-Atlantiques
3. Auvergne	63. Puy-de-Dôme • 03. Allier • 15. Cantal • 43. Haute-Loire
4. Aşağı Normandiya	14. Calvados • 50. Manche • 61 Orne
5. Burgonya	21. Côte-d'Or • 58. Nièvre • 71. Saône-et-Loire • 89. Yonne
6. Bretanya	35. Ille-et-Vilaine • 29. Finistère • 56. Morbihan • 22. Côtes-d'Armor
7. Merkez	45. Loiret • 18. Cher • 28. Eure-et-Loir • 36. Indre • 37. Indre-et-Loire • 41. Loir-et-Cher
8. Champagne-Ardenne	51. Marne • 08. Ardennes • 10. Aube • 52. Haute-Marne
9. Korsika	2A. Corse-du-Sud • 2B. Haute-Corse
10. Franche-Comté	25. Doubs • 39. Jura • 70. Haute-Saône • 90. Territoire de Belfort
11. Yukarı Normandiya	76. Seine-Maritime • 27. Eure
12. Île-de-France	75. Paris • 77. Seine-et-Marne • 78. Yvelines • 91. Essonne • 92. Hauts-de-Seine • 93. Seine-Saint-Denis • 94. Val-de-Marne • 95. Val-d'Oise
13. Languedoc-Roussillon	34. Hérault • 11. Aude • 30. Gard • 48. Lozère • 66. Pyrénées-Orientales
14. Limousin	87. Haute-Vienne • 19. Corrèze • 23. Creuse
15. Lorraine	57. Moselle • 54. Meurthe-et-Moselle • 55. Meuse • 88. Vosges
16. Midi-Pyrénées	31. Haute-Garonne • 09. Ariège • 12. Aveyron • 32. Gers • 46. Lot • 65.Hautes-Pyrénées • 81. Tarn • 82. Tarn-et-Garonne
17. Nord-Pas-de-Calais	59. Nord • 62. Pas-de-Calais
18. Pays de la Loire	44. Loire-Atlantique • 49. Maine-et-Loire • 53. Mayenne • 72. Sarthe • 85. Vendée
19. Picardie	80. Somme • 02. Aisne • 60. Oise
20. Poitou-Charentes	86. Vienne • 16. Charente • 17. Charente-Maritime • 79. Deux-Sèvres
21. Provence-Alpes-Côte d'Azur	13. Bouches-du-Rhône • 04. Alpes-de-Haute-Provence • 05. Hautes-Alpes • 06. Alpes-Maritimes • 83. Var • 84. Vaucluse
22. Rhône-Alpes	69. Rhône • 01. Ain • 07. Ardèche • 26. Drôme • 38. Isère • 42. Loire • 73. Savoie • 74. Haute-Savoie
Denizaşırı bölgeler	971. Guadeloupe • 972. Martinik • 973. Fransız Guyanası • 974. Réunion • 976. Mayotte
Fransa Portalı - Tırnak içindeki numara INSEE numarasıdır.

g t d Fransa'nın bölgeleri
Bölgeler	Auvergne-Rhône-Alpes Burgonya-Franche-Comté Bretonya Grand Est Hauts-de-France Île-de-France Korsika Languedoc-Roussillon-Midi-Pyrénées Merkez-Val de Loire Normandiya Pays de la Loire Provence-Alpes-Côte d'Azur Yeni Akitanya
Denizaşırı bölgeler	Fransız Guyanası Guadeloupe Martinik Mayotte Réunion
Denizaşırı kollektif	Clipperton Adası Fransız Polinezyası Saint Barthélemy Saint Martin Saint Pierre ve Miquelon Wallis ve Futuna Yeni Kaledonya
Denizaşırı topraklar	Fransız Güney ve Antarktika Toprakları