Normandiya
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ağustos 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Normandiya (Fransızca: Normandie), Kuzey Fransa'da coğrafi bir bölge. Yukarı Normandiya (Haute-Normandie) Seine-Maritime ve Eure, Aşağı Normandiya (Basse-Normandie) Orne, Calvados ve Manche departmanından oluşur. Normandiya Dükalığı eskiden aşağı Seine departmanı, Pays de Caux ve batıda Cotentin yarımadasına kadar olan bölgeyi içine alan kuzey Fransa'da bağımsız bir dükalıktı.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölge kuzey sahilinde Manş Denizi, batıda granit, doğuda kireç taşı tepeleriyle çevrili bir bölgedir. Bölgenin merkezinde uzun bir sahili bulunmaktadır. Yüksek çalılar arasında küçük tarlalar Normandiya Çıkarması'ndaki işgalci güçlere önemli sorunlar çıkarmıştır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Normandiya Orta Çağ'ın başında İngiltere'yi başarılı bir şekilde işgal eden son halk olan Normanların ana vatanıydı. Normanlar yerli Gal halkı ile Rollo liderliğindeki işgalci Vikinglerin karışımından oluşmaktaydı. Rollo Paris'i işgal etmiş ve kendisine Normandiya bölgesi verilmişti (St.-Claire-sur-Epte Antlaşması, 911).[a]
Rollo'nun soyundan gelen Normandiya Dükü William 1066'da İngiltere'yi işgal etmiş ve İngiltere Kralı I. William olmuştu. Normandiya 1087'ye kadar ve 1106-1144 ile 1154-1204 yılları arasında İngiltere ile bağını korumuştu. 1346-1360 ve 1415-1450 yılları arasındaki Yüz Yıl Savaşı sırasında İngiliz güçleri Normandiya'yı işgal etmişlerdi. Bölgede Yüz Yıl Savaşları'ndan Fransız Din Savaşları'na kadar geçen sürede barış hâkim olmuş ancak Fransız Din Savaşları sırasında bölgenin Protestan Reformasyonu'na katılmasıyla pek çok Norman kentinde savaşlar hüküm sürmüştü. Fransız Devrimi sırasında ise bölge Paris'teki merkezî Jakoben güçlere karşı Federal Cumhuriyeti desteklemiştir.
II. Dünya Savaşı'nda, Müttefikler Avrupa'ya asker çıkarmak için bu bölgeyi seçmiştir. Tarihte, Normandiya Çıkarması olarak geçen çıkarma esnasında Alman birlikleri ile Müttefik birlikleri arasında çok şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. Savaşın kaderini belirleyen çatışmalardan biridir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]
Normandiya bölgesinde 3,2 milyon kişi yaşamaktadır. Kilometrekare başına 107 kişinin yaşadığı ve Fransa'nın ulusal ortalamasının altında olan bölgenin kuzeyinde rakam 145 kişiye yükselmektedir. Yukarı Normandiya'nın başkenti Rouen'in nüfusu 385 bin kişidir.
Bölgenin diğer kentleri: Alençon; Arromanches; Avranches; Bayeux; Caen (nüfus 370.851); Cherbourg (nüfus 117.855); Coutances; Dieppe; Doudeville; Évreux; Falaise; Honfleur; Houlgate; Le Havre (nüfus 296.773); Lisieux; Mortain; Rouen (nüfus 518.316); Saint-Lô; Saint-Sauveur-le-Vicomte; Sainte-Mère-Église ve Villers-Bocage.
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgede konuşulan dil Normancadır. Normanca Hint-Avrupa dil grubunda Latince kökenli Latin dillerinden biridir ancak resmî bir statüsü yoktur. Normanca ülkeye gelen nordik halklardan biri olan Vikinglerin Nors dilinden önemli ölçüde kelime almıştır. Normanca Vikinglerin dilinin etkisi altında yerli halkın konuştuğu Roma-Gal dilinden oluşmuştur.
Nors dili asıllı Normanca sözcüklerden örnekler:
| Normanca | İngilizce | Nors | Fransızca |
|---|---|---|---|
| bel | court, yard (cf. bailey?) | bæli | cour (cf. bal) |
| bète | bait (Normancadan alınma) | beita | appât (cf. bête, bestial) |
| canne | can (Normancadan alınma) | kanna | cruche |
| cat | cat (Germanik kökenli) | katte | chat |
| gardîn | garden | garðr | jardin |
| gradile | (black) currant | gaddr | cassis |
| graie | prepare | greiða | préparer |
| hardelle | girl | hóra (whore) | fille (cf. hardi) |
| hèrnais | cart (cf. harness) | járnaðr (shod (horse)) | charrette (cf. harnais, harnâcher) |
| hougue | mound (cf. howe, high) | haugr | monticule |
| mauve | seagull | mávar | gaviote (Pre-Normanca) / mouette (Post-Normanca) |
| mielle | dune | mellr | dune |
| mucre | damp (cf. muggy) | mygla | humide |
| nez | headland or cliff (cf. Sheerness vb.) | nes | falaise (cf. nez) |
| pouque | pouch, bag (cf. İngiltere'nin kuzeyi poke, atasözu "pig in a poke"; ayrıca pocket) | poki | sac (cf. poche) |
| viquet | wicket (Normancadan alınma) | víkjask | guichet (Normanca'dan alınma) |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bölgedeki Vikingler İngilizce "Kuzeyliler" anlamına gelen "Northmen" olarak tanınmaya başladı. "Normanlar" ve "Normandiya" isimleri daha sonra bu ifadeden türedi.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
- ^ Crouch Normans ss. 15-16
Genel
- Crouch, David (2007). The Normans: the history of a dynasty. London: Continuum. ISBN 978-1-85285-595-6.
Norman fetihleri | ||
|---|---|---|
| Kökenler |  | |
| İngiltere | ||
| Güney İtalya | ||
| Kutsal topraklar | ||
