Dürtme teorisi
Dürtü teorisi, davranışsal iktisat, karar verme, davranışsal politika, sosyal psikoloji, tüketici davranışı ve ilgili davranışsal bilimlerde, grupların veya bireylerin davranışlarını ve karar vermelerini etkilemenin yolları olarak karar ortamının uyarlanabilir tasarımlarını öneren bir kavramdır.[1][2][3][4] Dürtme, eğitim, mevzuat veya yaptırım gibi diğer uyum sağlama yöntemleriyle çelişmektedir.[5]
Dürtme kavramı, Chicago Üniversitesi'nden iki Amerikalı akademisyen davranışsal iktisatçı Richard Thaler ve hukuk uzmanı Cass Sunstein'ın 2008 tarihli DÜRTME: Sağlık, Zenginlik ve Mutlulukla İlgili Kararları Uygulamak adlı kitabında popüler bir hale gelmiştir. Birçok İngiliz ve Amerikalı politikacıyı etkilemiştir. Dünya çapında ulusal düzeyde (Birleşik Krallık, Almanya, Japonya ve diğerleri) ve uluslararası düzeyde (örneğin Dünya Bankası, BM ve Avrupa Komisyonu ) çeşitli dürtme konusu üzerine çalışan birimler bulunmaktadır.[6] "Dürtme teorisi"nin davranışsal iktisat alanında yeni bir gelişme mi yoksa davranış analizi biliminde incelenen davranışları etkilemeye yönelik birçok yöntemden biri için kullanılan yeni bir terim mi olduğu tartışmalıdır.[1][7]
Dürtmelerin etkisi konusunda bazı tartışmalar bulunmaktadır. Maier ve diğerleri, Mertens ve diğerleri(2021) tarafından bulunan yayın yanlılığını düzelttikten sonra, dürtmenin herhangi bir etkisi olacağına dair kanıt bulunmadığını yazmışlardır.[8] "Dürtme" pek çok tekniği kapsayan bir terimdir. Şüpheyle yaklaşanlar, bazı dürtmelerin çok etkili olabileceğini, bazılarının ise çok az etkisi olduğunu veya hiç etkisi olmadığını düşünmektedir. Gelecekte yapılacak çalışmalarda ortalama etkilerin araştırılmasından ziyade ılımlı etkilere odaklanılması çağrısında bulunulmaktadır.[9] Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'nde 23 milyondan fazla bireyle yapılan yayınlanmamış tüm dürtme çalışmalarının meta-analizi, birçok dürtme konusunda destek bulmuştur. Ancak, bu çalışmalarda tespit edilen etkiler, yayınlanmış çalışmalarda bulunan etkilere kıyasla önemli ölçüde daha zayıftır.[10] Ayrıca, bazı araştırmacılar "herkes için tek dürtme" yaklaşımını eleştirmiştir. Araştırmacılar, kişiselleştirilmiş dürtmelerin daha etkili olduğunu ve bu konuda daha fazla çalışma yapılması gerektiğini savunmaktadır.[11][12]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Tagliabue, Marco; Simon, Carsta (2018). "Feeding the behavioral revolution : Contributions of behavior analysis to nudging and vice versa". Journal of Behavioral Economics for Policy (İngilizce). 2 (1): 91-97.
- ^ Hansen, Pelle Guldborg (2016). "The Definition of Nudge and Libertarian Paternalism: Does the Hand Fit the Glove?". European Journal of Risk Regulation. 7 (1): 155-174. doi:10.1017/S1867299X00005468.
- ^ Capraro, Valerio; Jagfeld, Glorianna; Klein, Rana; Mul, Mathijs; de Pol, Iris van (2019). "Increasing altruistic and cooperative behaviour with simple moral nudges". Scientific Reports. 9 (1): 11880. doi:10.1038/s41598-019-48094-4. PMC 6695418
. PMID 31417106.
- ^ Mongin, Philippe; Cozic, Mikaël (2018). "Rethinking nudge: not one but three concepts". Behavioural Public Policy. 2 (1): 107-124. doi:10.1017/bpp.2016.16.
- ^ Gane, Nicholas (2021). "Nudge Economics as Libertarian Paternalism". Theory, Culture & Society. 38 (6): 119-142. doi:10.1177/0263276421999447.
- ^ "Behavioural Insights". EU Science Hub. 6 Mayıs 2015. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019.
- ^ Maximilian Maier, František Bartoš, T. D. Stanley, David R. Shanks, Adam J. L. Harris, and Eric-Jan Wagenmakers (19 Temmuz 2022). "No evidence for nudging after adjusting for publication bias". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 119 (31): e2200300119. doi:10.1073/pnas.2200300119. PMC 9351501 . PMID 35858389.
- ^ Szaszi, Barnabas; Higney, Anthony; Charlton, Aaron; Gelman, Andrew; Ziano, Ignazio; Aczel, Balazs; Goldstein, Daniel G.; Yeager, David Scott; Tipton, Elizabeth (2022). "No reason to expect large and consistent effects of nudge interventions". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 119 (31): e2200732119. doi:10.31234/osf.io/mwhf3. PMC 9351519 . PMID 35858388. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Mayıs 2024.
- ^ DellaVigna, Stefano; Linos, Elizabeth (January 2022). "RCTS to Scale: Comprehensive Evidence from Two Nudge Units". Econometrica. 90 (1). doi:10.3982/ECTA18709. 4 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Mayıs 2024.
- ^ Ludolph, Ramona; Schulz, Peter J. (March 2015). "Does regulatory fit lead to more effective health communication? A systematic review". Social Science & Medicine. 128: 142-150. doi:10.1016/j.socscimed.2015.01.021. PMID 25617673.
- ^ Mills, Stuart (January 2022). "Personalized nudging" (PDF). Behavioural Public Policy (İngilizce). 6 (1): 150-159. doi:10.1017/bpp.2020.7. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi5 Aralık 2022.
