Darani
Darani (Gürcüce: დარანი; okunuşu: "darani"), tarihsel Gürcü coğrafyasında Orta Çağ'da yaygın olarak görülen yeraltı yapısıdır. Tükçede daran olarak bilinir. Gürcü dilinde sadece yeraltındaki yapıya değil, kayadaki oyuğa da darani denir.[1]
Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan ve günümüzde Türkiye sınırları içinde bulunan Tao-Klarceti bölgesinde de çok sayıda darani bulunuyordu. Bunların bir bölümü bugüne ulaşmıştır.[2]
Daraniler genel olarak iri taşlardan toprağın altında inşa ediliyor ve yaygın biçimde birkaç koladan oluşuyordu. Bu kollardan biri genellikle bir su kaynağına uzanıyordu. Bazı daranlarda bu kol yüzlerce metre uzanıyordu. Daraninin bazı kolları ormana, komşu köye veya bir kaleye bağlanıyordu.[3] Daranların tarihsel işlevleri bilinmediği için ve birkaç tanesinin günümüzdeki kullanım biçimine bakılarak bu yeraltı yapıları "buzhane", "depo", "mahzen" gibi adlarla anılmaktadır.
Bir tehlike karşısında kalınca insanlar daraniye sığınıyordu. Bu şekilde bir yerden başka bir yere ulaşmak mümkün olabiliyordu. Darani aracılığıyla düşman saldırılarını gözetlemek, hatta düşmana ani baskınlar düzenlemek de mümkün oluyordu. Gürcistan'da Samtshe-Cavaheti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma daranlar bulunmaktadır. Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde kalan Agara köyü yakınlarında, Yukarı Mtogvi ve Vardzia'daki daranlar örnek olarak verilebilir.
Tao-Klarceti bölgesinde çok sayıda daran örneği günümüze ulaşmıştır. Şavşat ilçesinde Otluca köyünde Sataplia Daranı, Narman ilçesinde Yanıktaş köyünde Ekrek Daranı, Yusufeli ilçesinde Demirkent köyünde Erkinis Daranı, Posof ilçesinde Gürarmut köyünde Kapani Daranı, Artvin'in merkez ilçesinde Pırnallı köyünde Hantsta Daranı, Ardanuç ilçesinde Konaklı köyünde Hertvisi Daranı, İspir ilçesinde Sırakonak köyünde Hodaçur Daranı, Ardanuç ilçesinde Peynirli köyünde Kaptahori Daranı gibi yeraltı yapıları günümüze ulaşmıştır. Tao-Klarceti bölgesinde başka köylerde de daran kalıntıları bulunmaktadır.[4][5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "დარანი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 55 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Sakartvelo - Ansiklopedi, Tiflis, 2012, II. Cilt, s. 317.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 21, 34, 61, 298 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 163-166. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9