Delik-Taş 1
 | |
| Yaygın adı | Delik-Taş 1 |
|---|---|
| Türü | Homo neanderthalensis (mtDNA onaylı) |
| Yaşı | Tarihlendirilmedi |
| Keşif yeri | Delik Taş Mağarası, Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, SSCB |
| Keşif tarihi | 1938 |
| Keşfeden | Alexey Okladnikov |
Delik-Taş 1 (Özbekçe: Teshik-Tosh), 1938'de Orta Asya'daki Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde, Bajsuntau Dağları'ndaki Delik Taş mağarasında keşfedilen bir Neandertal iskeletidir.
Kalıntılar 1938 yılında A. P. Okladnikov tarafından keşfedildi.[1] Beş çift Sibirya dağ keçisi boynuz kemiği ile ilişkili olduğu bildirilen dar bir çukurda bulundu. Diş analizi ile kafatasının 8 ila 11 yaşındaki bir çocuğa ait olduğu görüşü belirtilmiştir. Kafatası kalıntılarını çevreleyen mezarın çevresinde boynuz parçaları bulunmuştur. Bu, bazı araştırmacıların çocuğun bir dini ritüelin sonucunda gömüldüğünü düşünmesine neden oldu.[2]
Kazı üzerine yeterli sayıda yayınlanmış materyal bulunmaması[3] ve bulunan çok sayıda dağ keçisi kemiği (761) bu yorumun sorgulanmasına neden olmuştur. Ritüel yorumu sorgulayan Paul Mellars, kemiklerin kasıtlı olarak yerleştirilmemiş olabileceğini öne sürmüştür.[4] Diğerleri (örneğin, Gargett) buranın hiçbir zaman mezar olarak kullanılmadığını belirtmektedir.
Yer, Musteryen eserler ile beş kültürel tortu katmanında kazılmıştır.[5]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalıntılar tarihlendirilmemiştir. Arkeoloji, fauna ve iskeletin kendisine dayanarak, Orta Paleolitik (300.000 ila 40.000 yıl önce) döneme tarihlendirilmektedir.
Kafatası
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeniden oluşturma
[değiştir | kaynağı değiştir]Delik-Taş kafatası 150 kemik parçasının bir araya getirilmesi ile yeniden oluşturuldu. Kafatası, üzerine oturan birkaç tortu tabakası nedeniyle ezilmişti.
| inç | santimetre | |
|---|---|---|
| Yükseklik | 7.75 | 19.69 |
| Genişlik | 5.5 | 19.97 |
| uzunluk | 6 | 15.24 |
Tartışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Delik-Taş kafatasının diş analizi, hominidin ölüm anında 8-9 yaşlarında olduğunu işaret etmektedir. Kafatasının boyutu, aynı yaştaki modern bir çocuğun kafatasından nispeten daha büyüktü. Arkeologlar bunun Neandertallerin modern Homo sapien ergenlerinden daha hızlı bir büyüme hızına sahip olmasından kaynaklandığını öne sürdüler. Kafatası daha büyük ve daha uzundu ve oksipital topuz, oval şekilli foramen magnum, şovel şekilli kesici dişler, supraorbital çıkıntı ve güçlü bir çenenin olmaması gibi tipik Neandertal özellikleri sergilemekteydi. Kafatasının mandibular foramenlerin lingualları gibi diğer orta yüz özelliklerinin modern insanlarda Neandertallerden daha karakteristik olduğu belirtilmektedir. Delik-Taş kafatasının morfolojik özellikleri, araştırmacıları bazılarının Üst Paleolitik Homo sapiens ile morfolojik açıdan daha yakın olduğunu düşünmelerine neden olacak şekilde daha önceki sınıflandırmaları sorgulamaya yönlendirdi. 27 doğrusal ölçümün istatistiksel analizi Delik-Taş kafatası ve mandibulayı Neandertal varyasyonunun dışına yerleştirdi ve Üst Paleolitik insanlarla ilişkilendirdi.
DNA analizi
[değiştir | kaynağı değiştir]Delik-Taş kafatası üzerinde kafatasının Neandertal olduğunu doğrulayan mtDNA analizi gerçekleştirildi. Daha ileri genetik araştırmalar, yakın doğu Neandertallerin, kuzeybatı Avrupa Neandertallerinden ve erken Akdeniz Neandertallerinden bir şekilde ayrıldığı sonucuna vardı. Bu veriler Yakın Doğu'daki Neandertaller ve modern insanlar arasındaki tutarlı düşük gen akışı seviyeleri görüşünü desteklemektedir
Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1938'de Delik-Taş kafatasının keşfinden önce, Neandertallerin Orta Asya'ya ulaşacak kadar doğuya yayılmadığı düşünülüyordu.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- İnsan evrimi fosillerinin listesi
- Neandertal sitelerinin listesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The Emergence of Humans: An Exploration of the Evolutionary Timeline. Wiley. 2010. ISBN 978-0470013151. 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ Teshik-Tash, Uzbekistan. Concise Oxford Dictionary of Archaeology, 01/2008, 2, 0199534047. Retrieved 2014-04-23.
- ^ Essentials of Physical Anthropology. Wadsworth Publishing. 2006. s. 264. ISBN 978-0495030614. 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ Anthropology and Religion: What We Know, Think, and Question. Altamira Press. 2007. s. 51. ISBN 978-0759110465. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ An Encyclopedia of World History. 5th. Boston, MA: Houghton Mifflin Company. 1972. ss. 9. ISBN 0-395-13592-3.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Delik-Taş 1 ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
