Demirciören (Erdemli)

Demirciören

Demirciören Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Kızkalesi, Erdemli, Mersin, Türkiye
Bölge	Kilikya
Koordinatlar	36°29′38″K 34°7′55″D
Tür	Yerleşim yeri
Sit ayrıntıları
Demirciören (Erdemli) içinde bulunduğu idari birim Mersin, Erdemli  konum koordinatları 36°29′38″K 34°7′55″D

Kilisenin girişi ve apsis kalıntıları

Demirciören, Mersin ilinin Erdemli ilçesine bağlı Kızkalesi'nin kuzeyinde Taşlık Kilikya'da yer alan Helenistik - erken Bizans dönemine ait bir yerleşim yeri harabelerinin bulunduğu mevkiidir.

Konum

Antik Korykos'un (Kızkalesi) doğu kenarında, Şeytan Deresi vadisinin doğu tarafından kuzeye doğru ilerleyen bir yol bulunmaktadır. Bu yol, Gömeç ve Gücük kulelerinin yanı sıra Adamkayalar'daki kaya mezarlarını geçerek Cambazlı'ya ve oradan da antik Olba'ya (Uzuncaburç) ulaşır.

Yaklaşık üç kilometre sonra, yolun doğu tarafında Demirciören mevkiisi yer alır. Bu mevki, günümüzde Hıdırlı olarak bilinen, Roma İmparatorluk Dönemi'ne ait bir yerleşimin kalıntılarını barındırır ve modern yolun birkaç yüz metre doğusundadır. Literatürde bazen bu kalıntılar da Demirciören olarak anılır.

Yukarıda bahsedilen bu yerleşimden yaklaşık 1.4 kilometre kuzeybatısında, ele alınan asıl yerleşim bulunmaktadır. Bu yerleşim de yolun doğusunda ve Paşa Deresi vadisinin batı tarafındadır. Paşa Deresi, Elaiussa Sebaste'den (günümüzde Ayaş) kuzeye, dağlık iç bölgelere doğru uzanır.

Tanım

Bu yerleşim, 15 ila 20 evden, bir kiliseden ve bir yaşam-gözetleme kulesinden oluşmaktaydı.

Kilise

Kilise, iç uzunluğu 10.38 metre (apsis hariç) olan üç nefli bir bazilikadır. Bir narteks (ön hol) planlanmış ancak inşa edilmemiştir. Apsisin yanlarında ve arkasında iki katlı yan odalar ve çevresinde dolaşım alanları bulunmaktaydı; kuzeyde ise dikdörtgen bir eklenti vardı. Kuzey ve batı duvarlarının girişli kalıntıları ile apsis ve kuzeydeki yan odanın bir kısmı günümüze ulaşmıştır. İç mekan tamamen toprakla doludur. Kilise, MS 5. ila 6. yüzyıllara tarihlenmektedir.

Kule

Kule, 5.55 x 5.50 metre taban alanına sahiptir ve düzgün, izodom (eşit yükseklikte) kesme taşlardan inşa edilmiştir; duvar işçiliği ise bossajlıdır (kabartmalı, işlenmemiş gibi görünen yüzeyli taşlar). Girişi güney duvarındadır ve üzerinde bir kama kesim tonoz bulunmaktadır. Kulede bir pencere ve girişin üzerinde bir yarık pencere ile doğu duvarında başka bir yarık pencere bulunur. Hava koşullarına maruz kalan kuzey duvarı kapalıdır, batı duvarı ise günümüze ulaşmamıştır.

Kule, hemen yanında plakalarla kaplı bir sarnıcın (su deposu) yanında yer almaktadır; bu sarnıç muhtemelen yapının altında genişlemektedir. Doğuda, kule duvarına bir zeytinyağı veya üzüm presleme tesisi bitişiktir. Kulenin bir yandan çevredeki tarım alanları için gözetleme işlevi gördüğü, diğer yandan da depo alanı olarak kullanıldığı varsayılmaktadır. Küçük boyutu nedeniyle yaşam alanı olarak kullanımı sınırlıydı ve sadece tehlike durumlarında mümkündü.

1990'lı yıllarda Taşlık Kilikya'daki kuleleri araştıran Serra Durugönül, yapı tekniği ve bossajlı duvar işçiliğine dayanarak bu yapıyı – Uzuncaburç ve Kanytelis'teki kuleler gibi – Helenistik döneme, yani MÖ 2. yüzyılın sonlarından 1. yüzyılın başlarına tarihlemektedir.

• 
  Kilisenin güneyden apsisi
• 
  Kilisenin iç kısmı, girişe doğru görünüm
• 
  Güneyden kule
• 
  Kule girişinin üzerindeki kama taşı
• 
  Tonozlu bina kalıntıları

Literatür

• Friedrich Hild, Hansgerd Hellenkemper : Kilikya ve İsauria. Tabula Imperii Byzantini Cilt 5. Avusturya Bilimler Akademisi Yayıncısı, Viyana 1990, ISBN 3-7001-1811-2, s. 237 sv “Demirciören (2)”
• Hansgerd Hellenkemper, Friedrich Hild: Kilikya'da yeni araştırmalar. Tabula Imperii Byzantini Cilt 4 Komisyonu Yayınları. Avusturya Bilimler Akademisi Yayıncısı, Viyana 1986, ISBN 3-7001-0771-4, s. 67 sv “Km 4.4”
• Serra Durugönül : Dağlık Kilikya'da kuleler ve yerleşimler. Küçük Asya Çalışmaları Cilt 28. Rudolf Habelt, Bonn 1998, ISBN 3-7749-2840-1, s. 78, 122 ve devamı.