Elaiussa Sebaste

Elaiussa Sebaste
Elaeousa Sebaste

Elaiussa Sebaste Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Ayaş, Erdemli, Mersin, Türkiye
Bölge	Kilikya
Koordinatlar	36°29′1″K 34°10′25″D
Tür	Yerleşim yeri
Tarihçe
Kurucu	Arhelaos
Kuruluş	MÖ 2. yüzyıl
Sit ayrıntıları
Arkeologlar	Eugenia Equini Schneider (İtalya)
Kamusal erişim	Evet
Elaiussa Sebaste antik kent, arkeolojik sit ülkesi Türkiye  içinde bulunduğu idari birim Mersin  zaman dilimi UTC+03.00  içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer Akdeniz Bölgesi  konum koordinatları 36°29′1″K 34°10′25″D  korunmuşluk durumu korunmuş

Elaiussa Sebaste veya Elaeousa Sebaste (Grekçe: Ελαιούσα Σεβαστή), Mersin'in Silifke yönünde 55 km (34 mil) uzaklıkta, Kilikya'nın güney Anadolu kıyısında (günümüzde Erdemli ilçesine bağlı Ayaş kasabası) yer alan antik bir Roma kenti.

"Elaiussa" (Ελαιούσα) adı, Yunanca "elaion" (ἔλαιον) kelimesinden türemiştir ve zeytin anlamına gelir (Elaiussa'da çok sayıda zeytin ağacı bulunuyordu). MÖ 2. yüzyılda, Akdeniz'de anakaraya dar bir kıstakla bağlı küçük bir ada üzerine kurulmuştur.

Zeytin yetiştiriciliğinin yanı sıra, Roma İmparatoru Augustus döneminde Kapadokya Kralı Archelaus'un buraya yerleşmesi de şehrin gelişiminde önemli rol oynamıştır. Kıstak üzerine yeni bir şehir kuran Archelaus, buraya Latince "Augusta" kelimesinin Yunanca karşılığı olan Sebaste adını vermiştir. Şehir, MS 74 yılında Roma İmparatoru Vespasianus'un Kilikya'yı korsanlardan temizlemesiyle altın çağını yaşadı. Ancak, MS 3. yüzyılın sonlarına doğru, 260 yılında Sasani Kralı I. Şâpûr'un ve daha sonra İsauryalıların akınları nedeniyle önemi azalmaya başladı. Antik kaynaklar, şehrin varoluş tarihini ve kiliseler ile bazilikaların Geç Roma ve Erken Bizans dönemlerine kadar nasıl ayakta kaldığını anlatmaktadır. MS 6. yüzyılda komşusu Korikos (Kızkalesi) gelişmeye başladığında, Elaiussa Sebaste tarih sahnesinden yavaşça silinmiştir.

Buradaki ilk yerleşimin bulunduğu ve 1995 yılından bu yana İtalyan arkeolog Eugenia Equini Schneider başkanlığında kazıların devam ettiği ada, bugün neredeyse tamamen kum altında kalmıştır. Her iki yanındaki limanlar için güvenlik sağlayan bir konumda bulunan orijinal yerleşim, günümüzde bir yarımadadır.

Yarımadanın batı koyuna bakan tarafında bir hamamın, bir sarnıcın, bir savunma duvarının ve bir dalgakıranın kalıntıları görülebilir. Ancak şehirde gün yüzüne çıkarılan en önemli kalıntılar, zemini mozaiklerle döşeli bir hamam ve dairesel tabanlı küçük bir bazilikadır.

Günümüzde Elaiussa ve Sebaste'yi ikiye bölen D.400 karayolunun karşı tarafında, MS 2. yüzyıla tarihlenen bir tiyatro bulunmaktadır. Yalnızca 23 sıra oturma yerine sahip, son derece küçük bu yapının basamakları ve süslemeleri yüzyıllar süren yağmalama nedeniyle büyük ölçüde tahrip olmuştur.

Tiyatronun hemen yanında, büyük olasılıkla imparatorluk döneminde inşa edilmiş olan agora yer alır. Yarısı yıkılmış bir savunma duvarıyla çevrili agoranın girişinde, bir zamanlar aslan şeklinde iki anıtsal çeşme yükseliyordu. Agoranın içinde ise büyük bir kilise bulunmaktadır; bu kilisenin mozaik döşemesini korumak amacıyla zemini kumla kaplanmıştır.

Elaiussa'nın bilinen tek tapınağı, şehrin dışında, denize hakim bir tepe üzerinde konumlanmıştır. Başlangıçta uzun kenarında on iki, kısa kenarında altı adet Korint sütunu bulunan bu tapınağın günümüzde sadece iki sütunu ayakta kalabilmiştir.

Tapınak ile agora arasındaki limonluklar arasında yer alan büyük bir hamam kompleksi ise, antik Roma dönemine özgü ve Anadolu'da az kullanılan özel bir teknikle inşa edilmiştir.

Elaiussa Sebaste kalıntıları, antik Kilikya şehirleri arasında en zengin ve en etkileyici nekropolü (mezarlık alanı) de barındırır. Şehrin kuzeyindeki bir tepe üzerinde yer alan "Mezarlar Caddesi", limon ağaçları arasına dağılmış, farklı şekil ve boyutlarda yüze yakın mezarı barındırmaktadır. Kilikya Trakeia'sına özgü bu anıtsal mezarların estetik formları oldukça dikkat çekicidir.

Lamos ("Limon") Nehri'nden kalıntılara su taşıyan antik su kemerleri de şehrin iki girişini süslemektedir. Özellikle şehrin batısında bulunan su kemeri nispeten iyi durumdadır. Yüzyıllar önce bu su kemerleri, Korikos'a (Kızkalesi) kadar uzanan bir kanal sistemi oluşturmaktaydı.

Su kemerinin tam karşısında, küçük bir yükseltinin üzerinde kapaklı bir lahit yer alır. "Prenses Mezarı" olarak bilinen bu lahit, Anadolu mezar geleneğinin önemli bir örneğidir.

Galeri

• 
  Tapınak
• 
  Nekropol (Mezarlık)
• 
  Agora
• 
  Bizans Sarayı
• 
  Liman hamamları
• 
  Su kemerleri (Aqueduct)

Dış bağlantılar

• OpenStreetMap'te Elaiussa Sebaste ile ilgili coğrafi veriler
• Roma "La Sapienza" Üniversitesi İtalyan misyonu resmi web sitesi 3 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Arkeolojik web sitesi

Kaynakça

• Edwards, Robert W., "Sebaste (Cilicia)" (2016). The Eerdmans Encyclopedia of Early Christian Art and Archaeology, ed., Paul Corby Finney. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing. ss. 489-491. ISBN 978-0-8028-9017-7. 
• "Elaeousa Sebaste". Encyclopedia of the Hellenic World (Volume 1, Asia Minor bas.). Foundation of the Hellenic World. 2006. 8 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• Skylife October 2005, a periodical of Turkish Airlines
• "Elaeousa Sebaste". Encyclopedia of the Hellenic World (Volume 1, Asia Minor bas.). Foundation of the Hellenic World. 2006. 8 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2016.