İstanbul Deniz Müzesi

İstanbul Deniz Müzesi
Müze binası
Açılış	1897) (1897)
Konum	Beşiktaş, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°02′30″K 29°00′20″D
Tür	Denizcilik müzesi
Resmî site	denizmuzeleri.dzkk.tsk.tr/v1/besiktas-deniz-muzesi-komutanligi
Deniz Müzeleri Komutanlığı bünyesindeki diğer müzeler
İstanbul Deniz Müzesi Çanakkale Deniz Müzesi İskenderun Deniz Müzesi Mersin Deniz Müzesi İzmir Müze Gemiler Gölcük Deniz Müzesi

İstanbul Deniz Müzesi, Beşiktaş'ta yer alan ve Türkiye Cumhuriyeti Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olarak faaliyet gösteren denizcilik temalı müzedir. Türkiye'nin denizcilik alanındaki en büyük müzesi olup, zengin koleksiyonuyla dikkat çeker. Koleksiyonunda yaklaşık 20.000 adet eser bulunmaktadır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye'de kurulan ilk askeri müzedir.

İstanbul Deniz Müzesi; 1897 yılında, dönemin Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa'nın emirleri, Miralay (Albay) Hikmet Bey ve Yüzbaşı Süleyman Nutku'nin büyük gayret ve çabaları sonucu Tersane-i Amire'de (Osmanlı Devlet Tersanesi Kasımpaşa, İstanbul'da) küçük bir binada "Müze ve Kütüphane İdaresi" İsmi ile kurulmuştur

Önceleri düzenlemesi yapılmamış, müze deposu olarak sergiye açılmıştır. 1914 yılında Bahriye Nazırı olan Cemal Paşa, denizciliğin tüm kollarında olduğu gibi müzede de reform yapmış ve müdürlüğe Deniz Yüzbaşı Ressam Ali Sami Boyar'ı getirerek, bilimsel anlamda yeniden düzenlenmesine olanak sağlamıştır. Boyar, Türk gemilerinin tam ve yarım modellerinin yapılması için "gemi model atelyesi" ve mankenlerin yapıldığı "mulaj-manken atelyesi"ni kurarak, müzeciliğin geliştirilmesine ve bugünkü halini almasına temel oluşturmuştur.

II. Dünya Savaşı 'nın başlamasıyla, eserler korunma amacıyla Anadolu'ya nakledilmiştir. Savaş sonunda 1946 yılında müzenin tekrar İstanbul'a taşınmasına karar verilmiş ve müze o günün koşullarında en uygun yer olan Dolmabahçe Camii Külliyesi'ne taşınmış, yeni müze müdürü Haluk Şehsuvaroğlu idaresinde iki yıllık bir çalışmadan sonra 27 Eylül 1948 yılında ziyarete açılmıştır. 1961 yılında müze Beşiktaş İskele Meydanı'nda Türk Amirali Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa'nın anıtı ve türbesi yanında, bugünkü bulunduğu yere taşınmıştır.

Ana sergi binası 3 katlı olup, 1500 m²'lik alana sahiptir. Binada bulunan 4 büyük salon ve 17 oda sergileme alanı olarak kullanılmış ve salonlara rüzgâr yönlerinin isimleri verilmiştir. Müzede, saltanat kayıkları, bahriyeli kıyafetleri, el yazmaları, gemi modelleri, sancaklar, haritalar ve portolanlar, tablolar, tuğralar ve armalar, kadırgalar, seyir aletleri, gemi baş figürleri ile silahlar sergilenmektedir. Giriş bölümde ise küçük yaş gruplarının eğitici oyun alanı ve hediyelik eşya bölümü vardır.

Restorasyonu tamamlanan müze, 4 Ekim 2013 tarihinde tekrar ziyarete açılmıştır.Yarışmada birincilik alan Teğet Mimarlık'ın projesi yeni İstanbul Deniz Müzesi'nde uygulanıyor. İlave müze binasının dış cephesi tamamlanırken, iç bölümlerindeki restorasyon çalışmaları devam ediyor. Müze tamamlandığında 15 bin metrekarelik kapalı bir sergi alanına kavuşacak ve Türkiye'nin en büyük müzeleri arasında yer alacak.[1][2]

Mimari ve fiziksel yapı

Müze kompleksi üç ana bölümden oluşur:

• Ana sergi binası: Modern mimari tarzda inşa edilmiştir. 20.000 m²lik bir alan üzerine kuruludur. İki katlı sergi salonlarında objeler kronolojik ve tematik düzende sergilenmektedir.
• Tarihi Kayıklar Galerisi: Osmanlı dönemine ait saltanat kayıkları başta olmak üzere, birçok tarihi tekne bu bölümde sergilenmektedir.
• Açık hava bahçe alanları: Toplar, çapa koleksiyonları ve diğer büyük objeler dış mekânda sergilenmektedir.

Koleksiyonlar

Saltanat Kayıkları

Müzenin en dikkat çeken koleksiyonu Osmanlı dönemine ait saltanat kayıklarıdır. II. Mahmud, Abdülmecid ve Abdülaziz gibi padişahların kullandığı süslü kayıklar bu koleksiyonda yer almaktadır. 19. yüzyılın el işçiliğini yansıtan detaylı süslemeler, altın varaklar ve oymalar dikkat çekicidir.

Model Gemiler

Osmanlı donanmasından modern Türk donanmasına kadar birçok geminin ölçekli modelleri sergilenmektedir. Nusret Mayın Gemisi, Yavuz Zırhlısı ve Barbaros Hayrettin gemisi gibi önemli savaş gemilerinin modelleri ziyaretçilere sergilenir.

Mustafa Kemal Atatürk'e Ait Koleksiyonlar

İstanbul Deniz Müzesi'nde, Mustafa Kemal Atatürk'e ait birçok özgün obje sergilenmektedir. Bu eserler, Atatürk'ün denizle olan ilişkisini ve denizcilik politikalarına verdiği önemi yansıtmaktadır.

Savarona'ya Ait Parçalar

Atatürk'ün 1938 yılında kısa bir süre de olsa kullandığı yat olan Savarona, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanlık yatıdır. İstanbul Deniz Müzesi'nde Savarona'ya ait şu parçalar sergilenmektedir:

• Savarona'nın orijinal pusulası ve harita masası
• Atatürk'ün kullandığı yazı masası ve seyir dürbünü
• Yata ait planlar ve teknik belgeler

Askerî Kıyafetler ve Kişisel Eşyalar

Müze koleksiyonunda Atatürk'e ait deniz kuvvetleriyle ilgili askeri kıyafetler ve kişisel eşyalar yer almaktadır. Bunlar arasında:

• Donanma ziyaretlerinde giydiği üniformanın bir replikası
• Seyahatlerinde kullandığı bavul ve kişisel eşyalar
• Deniz subaylarıyla yaptığı görüşmelerin fotoğrafları

Fotoğraf ve Belge Arşivi

Müzenin arşiv bölümünde, Atatürk'ün Türk Donanması ile gerçekleştirdiği denetlemeler, ziyaretler ve kabuller sırasında çekilmiş nadir fotoğraflar bulunmaktadır. Bu koleksiyon, Cumhuriyetin ilk yıllarındaki deniz kuvvetlerinin yapısını gözler önüne serer. Atatürk'ün Deniz Harp Okulu mezunlarına gönderdiği mesajlar ve dönemin gazetelerinde yer alan haber kupürleri de sergilenmektedir.

Kıbrıs Barış Harekâtı Bölümü

1974 yılında gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yakın tarihindeki en önemli deniz harekâtlarından biridir. İstanbul Deniz Müzesi'nde bu harekâta ayrılmış özel bir bölüm bulunmaktadır.

Bu bölümde, harekât sırasında kullanılan çıkarma gemilerine, askerî planlara, telsiz mesajlarına ve harekât krokilerine dair belgeler sergilenmektedir. Türk Deniz Kuvvetleri'nin bu operasyon sırasındaki stratejik manevraları, harita çizimleriyle detaylı biçimde anlatılmaktadır. Askerî üniformalar, çıkarma tekneleri maketleri, kullanılan silahlar ve kişisel eşyalar gibi materyaller de ziyaretçilere sunulmaktadır.

Johnson Mektubu (1964)

Kıbrıs Harekâtı'nın tarihsel öncesi, 1964 yılında yaşanan önemli bir diplomatik olayla başlar. Türkiye, o yıl Kıbrıs'taki Türklere yönelik saldırılar nedeniyle adaya askerî müdahale hazırlığı yaparken, ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, dönemin Başbakanı İsmet İnönü'ye bir mektup göndererek Türkiye'yi uyardı. Johnson Mektubu olarak bilinen bu yazıda, Türkiye'nin Kıbrıs'a yapacağı olası bir müdahalede NATO'nun desteğini alamayacağı, Sovyetler Birliği'nin tepkisinin ise göze alınamayacağı belirtilmişti.

Bu mektup, Türkiye'nin dış politikada daha bağımsız hareket etme ihtiyacını ortaya koymuş ve ilerleyen yıllarda kendi savunma sanayisini geliştirme sürecine ivme kazandırmıştır. İstanbul Deniz Müzesi'nde bu mektuba ait bir faks kopyası ve mektubun Türkçe çevirisi, harekât bölümünde ziyaretçilere sunulmaktadır. Aynı zamanda 1964'te planlanan fakat gerçekleştirilmeyen ilk müdahale hazırlıklarına dair belgeler de sergilenmektedir.

Galeri

• 
  Müzenin girişi
• 
  Değişik dönem deniz bayraklı pano
• 
  Müzenin içinde muhafaza edilen Osmanlı kayıkları
• 
  Mustafa Kemal Paşa'nın kayıkları
• 
  Açık havada sergilenen çeşitli gemi silahları

Ayrıca bakınız

• Askeri Müze
• Dilâver Paşa Nizamnamesi

Dış bağlantılar

• OpenStreetMap'te İstanbul Deniz Müzesi ile ilgili coğrafi veriler
• Deniz Müzesi
• T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / İstanbul Deniz Müzesi ve Tanıtımı
• https://www.ktb.gov.tr