Deterjan

Deterjan ya da arıtıcı^[1], petrol türevlerinden elde edilen, temizleme ve arıtma özelliği bulunan, toz, sıvı veya krem durumunda olabilen temizlik maddelerine verilen genel addır. Deterjanın sözlükteki tam karşılığı kir sökücü olup sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsar. Yüzey aktif özelliği nedeniyle temizleme işlerinde kullanılan, içinde yardımcı kimyasal maddeler de bulunduran karışımlara deterjan denilmektedir.

Çoğu ev ortamında, deterjan terimi kendi başına çamaşır deterjanı veya bulaşık deterjanı (veya bulaşık temizleyicisi) ile ilgilidir.

Tarihi

İlk deterjanı 1917 yılında Alman kimyager Charles Frederick Gunther buldu. Gunther, naftalini alkilleştirerek elde ettiği maddeyi sülfonlamış ve böylece ilk deterjanın aktif maddesini elde etmiştir. Bunu sonraki yıllarda özellikle Alman kimyacıların araştırmaları takip etmiş ve 1932 yılında Henkel'in Fewa ve Procter & Gamble'ın Dreft markalarıyla piyasaya çıkardığı yağ alkolü sülfatı bazlı deterjanlar ilk deterjanlar olarak tarihe geçmiştir.

Bugün batıda üretilen deterjanların %50-60'ı endüstride ve temizlik amacıyla büyük kuruluşlarda, %25-30'u temizlik amacıyla evlerde ve geri kalanı kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin formülasyonlarında kullanılmaktadır.

Deterjan katkı maddeleri

Kompleksleştiriciler
Ağartıcılar ve Stabilizatörler
Korozyon önleyiciler
Optik beyazlatıcılar
Kolloidal taşıyıcılar
Köpük ayarlayıcılar
pH ayarlayıcılar
Dolgu maddeleri (nem çekiciler ve topaklamayı önleyiciler)
Dezenfektanlar
Parfüm
Ovucular, enzimler ve diğer aktif madde katkıları
Boraks (Kompleksleştirici çeşidi olup çok düşük bir etkiye sahiptir, çamaşır sodası ya da yemek sodası çok daha fazla etkili olacaktır.)

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.

Kimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.

[1]