Kozmetik

Çeşitli kozmetik ürünler.

Makyaj yapan genç bir kadın.

Kozmetik, bir kimseyi daha çekici hâle getirmek ya da görünüm sorunlarını gidermek için kullanılan ürünleri, uygulanan bakım ve tedavileri kapsayan bir kavram. Kozmetiğin bir alt alanı olan makyaj; ruj, maskara ve fondöten gibi yüzü ve çevresini güzelleştirmek veya farklı bir görünüm vermek için uygulanan kozmetik ürünleri ve işlemleri kapsar. Makyaj malzemeleri haricinde saç bakımı ve cilt bakımı ürünleri, saç boyası, saç spreyi, saç jölesi, parfüm, makyaj fırçası, pudra pomponu, banyo tuzu, vücut yağ ve kremleri gibi pek çok ürün, kozmetik sınıfına girmektedir. Kozmetoloji hizmetler güzellik salonu, klinik, poliklinik, hastane'lerde uzmanlar tarafından, ayrıca bireysel olarak evde yapılabilir. Dünya çapında L'Oréal, Maybelline, IsaDora, Kiehl's, Coty, Wella, Faberlic, Oriflame, Chanel, Johnson & Johnson, Procter & Gamble, Unilever, Shiseido, Beiersdorf, LVMH, Kao, Mary Kay, Revlon ve Estée Lauder Companies, Dolce & Gabbana, Gucci gibi büyük kozmetik şirketleri vardır. Nadir hallerde erkek kozmetiği de yaygındır. Dünya çapındaki kozmetik endüstrisi şu anda 170 milyar ABD Doları tutarında tahmini bir yıllık ciro üretmektedir.

Etimoloji

Ana madde: Kozmetik tarihi

Kozmetik kavramı, Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Bu kavramın kökeni Yunanca kozmos (düzen veya güzelleştirme, çeki düzen verme) kavramına dayanır. Bu kökten Yunanca kosmein (güzelleştirmek, çeki düzen vermek) fiili ve kosmetikos kavramı türemiştir.

Tarihçe

Nefertiti'nin gözlerine kalem çekilmiş bir büstü.

Arkeolojik bulgular, tarih öncesi insanların pigmentleri nasıl hazırlayacaklarını ve bulacaklarını, ayrıca bunları yağlı maddeler ile karıştırarak mağara duvarlarını boyamak ve vücudu süslemek için kullanılabilen kimyasal karışımları üretmeyi bildiklerini göstermektedir. O dönemde vücudu boyama hem bir çeşit süslenme hem de sihirlerden korunma şekli idi. Tarih öncesi pigmentlerin analizi 17 farklı rengin kullanılmış olduğunu göstermektedir. En çok kullanılanlar beyaz kurşun, tebeşir veya jips denen bir maddeden elde edilen beyaz; taş kömürü veya mangandan elde edilen siyah, kırmızı, turuncu ve yeşil olmuştur.

Kozmetiğin Asya'da başladığı kuvvetli bir ihtimaldir. Vücuda gösterilen büyük özene alışık ve görevleri kocalarına cezbedici görünmek olan Hindu kadınlar için kozmetik ürünleri ve parfümler gereklilik arz etmiştir. Meşhur Hindu makalelerinde, (Kama Sutra) kadınlara dövme ve dişleri, giysileri, saçı, tırnakları ve vücudu renklendirme sanatını öğrenmeleri tavsiye edilir. Günümüzde birçok Hindu kadını kozmetikleri hâlâ eski yolla kullanır; göz kapakları bazlı bir boya ile boyanır; yüz ve kolları safran tozu ile sarartılır ve ayak tabanları da kına ile kızıllaştırılır.

Yunanlar zamanında Hippokrates ve arkadaşları dermatoloji üzerinde çalışarak perhizin, jimnastiğin, güneşin, banyoların ve masajın sağlığa ve güzelliğe olan faydalarını belirterek Kozmetoloji'nin gelişmesinde etkili olmuşlardır.

Galenos'un MS 130 - 200 yıllarında Local Remedies isimli kitabı, ilk kozmetik kitabı olarak kabul edilmektedir.

Eski Romalılar, kozmetikleri küçük görürlerdi ve çok az ilgi gösterirlerdi. Kozmetikler Yahudi ve Müslüman dünyasında kutsal kitaplarda açıkça ve ayrıntılı bir şekilde belirtildiği gibi bolca kullanılmıştır. Kur'an'da sürmenin kullanılması bir sürede tavsiye edilmiştir. Fatih'in saray doktoru olan Abdekar, Güzelliği Koruma Sanatı isimli, o devrin hijyen ve kozmetik pratiğini belirten bir kitap yazmıştır.

Büyük Britanya'nın ilk sakinlerinin ham kozmetikleri kullanmaktan çok zevk aldığı sanılmaktadır. Yeni ve daha etkili kozmetik ürünlerine duyulan istek geliştikçe, kullanılan tehlikeli ya da öldürücü malzemelerin sayısında bir artma olmuştur. Fucus kırmızısı, dudak boyası olarak kullanılmış olup, gerçekte kırmızı cıva sülfürü idi; vitriol yağı (sülfürik asit) saçları ağartmak için kullanılmıştır.

Kozmetik kullanımındaki artma, 18. yüzyıl Avrupa'sında özellikle de her iki cinsin tamamen yapay bir görünüme ulaşmaya çalıştıkları İngiltere ve Fransa'da meydana gelmiştir. 1880'lere doğru teknolojideki ve bilhassa yayıncılıktaki gelişmeler ve reklamın keşfi ile kozmetik tarihinde yeni bir devir açılmıştır.

Sınıflandırılma

Kozmetik ürün ve işlemler iki şekilde sınıflandırılır:

1. Uygulanış yerlerine göre,
2. Temel etki alanlarına göre.

Uygulanış yerlerine göre kozmetik ürünler

1. Deriye Uygulanan Kozmetik Preparatlar
   1. Yumuşatıcı kremler
   2. Yumuşatıcı losyonlar
   3. Temizleyici kremler
   4. Temizleyici losyonlar
   5. El krem ve losyonları
   6. Temel kremler
   7. Günlük kremler
   8. Hormon kremleri
   9. Sterat kremleri
   10. Yüz maskeleri
   11. Cildin rengini açan ve ciltteki lekeleri gideren preparatlar
   12. Güneş ışınlarına karşı koruyucu ve bronzlaşmayı sağlayıcı preparatlar
   13. Terlemeye mani olan (antiperspiran) preparatlar
   14. Ter kokularını önleyen (deodorant) preparatlar
   15. Tıraş preparatları
2. Tozlar ve Pigmentli Preparatlar
   1. Yüz pudraları
   2. Allık
   3. Dudak boyaları
   4. Dudak dolgunlaştırıcısı
   5. Dudak kalemi
   6. Dudak kremi
   7. Dudak parlatıcısı
   8. Tırnak cilaları
3. Göze uygulanan kozmetik preparatlar
   1. Blefaroplasti
   2. Daire kontakt lens
   3. Göz kalemi
   4. Far
   5. Kaş kalemi
   6. Sürme
   7. Rimel
   8. Takma kirpik
   9. Arındırıcı
   10. BB krem
   11. CC krem
   12. DD krem
   13. Botulinum toksini
   14. Fondöten
   15. Islak mendil
   16. Kalıcı makyaj
   17. Krem
   18. Makyaj altı krem
   19. Renk düzeltici
   20. Pamuk ped
   21. Primer
   22. Yaşlanma önleyici krem
   23. Tonik
   24. Yüz bakımı
   25. Yüz pudrası
   26. Epilasyon
   27. Ağda
   28. İğneli epilasyon
   29. Lazer epilasyon
   30. Intense pulsed light
   31. Tüy dökücü krem
   32. Tıraş kremi
   33. Cilt beyazlatma
   34. Güneşsiz bronzlaşma
   35. Losyon
   36. Soğuk krem
   37. Peeling
   38. Vücut pudrası
   39. Kaş sabitleyici
4. Tırnak uygulamaları
   1. Aseton
   2. Manikür
   3. Oje
   4. Pedikür
   5. Takma tırnak
5. Saça Uygulanan Kozmetik Preparatlar
   1. Saça şekil veren preparatlar
   2. Saçı düzleştiren preparatlar
   3. Şampuanlar
   4. Saç boyaları
   5. Saç rengini açan preparatlar
   6. Saçlara parlaklık verici ve saç şeklini koruyucu preparatlar
   7. Saçları besleyici preparatlar
   8. Saç lakları
   9. Saç kremi
   10. Saç boyama ürünleri
   11. Saç şekillendirme ürünü
   12. Pomat
   13. Saç jeli
   14. Saç jölesi
   15. Saç köpüğü
   16. Saç spreyi
   17. Sindoor

1. Dişlere ve Ağız Boşluğuna Uygulanan Kozmetik Preparatlar
   1. Diş patları ve diğer preparat şekilleri
   2. Takım dişlerin temizlenmesi için kullanılan preparatlar
   3. Ağız suları
2. Diğer Kozmetik Preparatlar
   1. Ayağa uygulanan kozmetik preparatlar
   2. Bebek preparatları
   3. Banyo preparatları
   4. Vücut pudraları
   5. Depilatuvarlar

Temel etki alanlarına göre kozmetik ürünler

1. Tabaka oluşturan maddeler
2. Keratinli maddeler
3. Sebatrop maddeler
4. Endirekt dermatrop maddeler
5. Direkt dermatrop maddeler

Söz konusu bu kozmetikler insan görünüşünün düzeltilmesi için sistematik bir biçimde incelenir. Bu inceleme, Kozmetoloji Bilimi'nin içeriğidir.

Ham maddeler

Kozmetik bileşenleri üçe ayrılır;

1. Ana Maddeler
   1. Bitkisel yağlar ve yağlı maddeler
   2. Hayvansal yağlar ve yağlı maddeler
   3. Mineral yağlar ve yağlı maddeler
   4. Vakslar ve esterler
   5. Yağ asitleri
   6. Yağ alkolleri
   7. Poli glikol eter
   8. Diğer alkoller
   9. Su
   10. Pudralar
2. Yardımcı Maddeler
   1. Emülgatörler ve stabilizatörler
      1. Yüksek moleküllü yağ asitlerinin alkali tuzları
      2. Yüksek moleküllü yağ asitlerinin amonyum tuzları
      3. Yağ alkolü sülfürik asit esteri
      4. Polioksialkileneter yağ asidi esteri
      5. Polioksialkilen yağ asidi esteri ve yağ alkollerinden polioksialkileneter
      6. Fosforik asit esterleri
   2. Nemlendiriciler
   3. Antioksidanlar
   4. Çözücü sağlayıcılar
   5. Koku maddeleri
   6. Boyalar ve pigmentler
3. Etken Maddeler
   1. Eterik yağ ve bitki ekstreleri
   2. Pigment leke gidericiler
   3. İtici ve kovucu maddeler
   4. Silikonlar
   5. Güneşe karşı koruyucular
   6. Doymamış yağ asitleri
   7. Vitamin

Ayrıca bakınız

• Kozmetik ambalaj
• Makyöz