DOS

DOS işletim sisteminin bilgisayardaki ekran görüntüsü

DOS (İngilizce: Disk Operating System, Türkçe: Disk İşletim Sistemi), bilgisayarlar için ufak ve basit bir işletim sistemi türü olup, ana görevi disket ve sabit disk gibi saklama ortamlarının yönetimidir.

Bilgisayarların diğer işlevleri; grafik, ses, yazdırma, ağda gezinme, bellek yönetimi, çoklu kullanıcı ve çoklu işlem özellikleri, DOS tarafından üstlenilebilir. Bu özellik ve görevler çeşitli kullanım yazılımlarının yardımı ile olur.

DOS sistemleri 90'lı yılların ortasına kadar hemen hemen her PC'de işletim sistemi olarak görev yapmışlardır. Bugün çoğu alanda yerini grafik arabirimli işletim sistemleri almış ise de, DOS basit ve ufak oluşundan bir gömülü sistem olarak çeşitli kumanda ve denetleme sistemlerinde hayatını sürdürmektedir.

DOS'un tarihi, bilgisayarların (kişisel bilgisayarlar) tarihiyle başlar ve çoğunlukla da pek hayırla anılmaz. Çünkü DOS'ta grafiksel bir kullanıcı arabirimi (pencereler) yoktur, her şey komutlarla ve çok sayıda parametre ile yapılır. DOS, tüm x86 tabanlı bilgisayarlarda çalışır. Çok görevli bir işletim sistemi olmayan DOS, grafik kullanıcı arabirimini kullanmaz. Üstünde kolay yazılması, bellek ve sabit diskte az yer kaplaması, kolay ve çabuk öğrenilmesi, düşük donanımlı bilgisayarlarda çalışması gibi avantajları olmakla birlikte, etkin bir bellek yönetiminin olmaması, eski teknoloji kullanması ve grafik kullanıcı arabirimi olmaması önemli kısıtlamalarıdır.

DOS sürümleri

Bazı DOS türleri şunlardır; MS-DOS (Microsoft), IBM-DOS (IBM), FreeDOS (Özgür ve açık kaynaklı), DR-DOS; Novell DOS; OpenDOS (Digital Research), OSx16 (IKS16), "Horizon OS" (UFUK), PTS-DOS (PTS-DOS Rusya'dan bir OS).

MS-DOS

Eğer bilgisayar kullanmaya ilk defa Windows 95-98 ile başladıysanız büyük bir ihtimalle DOS kelimesi yabancı gelebilir. Her bilgisayar kullanıcısının yakından tanıdığı bu işletim sistemi, dünyada en yaygın olarak kullanılan işletim sistemidir. 1980'lerin başında IBM'in ilk bilgisayarları üretmesi ve bu bilgisayarlarda kullanılacak yeni bir işletim sistemi arayışı ile ortaya çıkan DOS, günümüzde birçok PC kullanıcısı tarafından hâlâ kullanılmaktadır.

MS-DOS, Microsoft Disk Operating System (Microsoft Disk İşletim Sistemi) kelimelerinin kısaltılmış halidir. MS-DOS bir disk işletim sistemi olarak bilinir, çünkü yaptığı işlerin büyük bölümü disk işlemleri, bellek işlemleri gibi yazılımların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeler olan bir işletim sistemidir. MS-DOS bir yazılımdır, ama yalnızca bir yazılım değildir. O olmadan diğer yazılımların çalışma şansları yoktur. Çünkü bilgisayar sisteminin tüm parçalarını MS-DOS kontrol eder. MS-DOS yalnızca, diğer yazılımların çalışmasına olanak vermekle kalmaz, aynı zamanda bilgisayarınızın neyi nasıl yaptığı üzerinde size tam denetim sağlar.

Bilgisayar kapalı iken MS-DOS diskte durur. Her ne kadar özel bir yazılım da olsa, MS-DOS eninde sonunda bir yazılımdır, yani o da bilgisayarların kullandığı diğer bilgi toplulukları gibi bir dizi dosya içinde yer alır.

Eğer bir sabit disk varsa, MS-DOS büyük olasılıkla onun içindedir (bilgisayar dağıtıcısı ya da sistemi kuran kimse tarafından yerleştirilmiş olabilir). Eğer bilgisayarda sabit disk (HDD) yoksa, MS-DOS'un disketlerden kullanılması gerekir.

MS-DOS’un Tarihçesi

MS-DOS, 1981'de piyasaya sürülüşünden beri birkaç kez değişikliğe uğramıştır. İlk sürümün numarası 1.00'dı. MS-DOS'un zaman zaman değiştirilmesinin amacı, daha gelişmiş donanımlardan yararlanmak ve önceki hataları düzeltmektir. Sisteminizi başlattığınızda MS-DOS, kullandığınız sürümün numarasını ekranda gösteriyor olabilir.

MS-DOS'un yeni bir sürümü çıktığında, eğer numarasının ondalık noktasından sonra değişiklik varsa (örnek 6.0'dan 6.2'ye), bu küçük bir değişiklik gösterir. Bu durumda MS-DOS öz olarak önceki sürüme göre pek değişiklik içermez. Ondalık noktasının önündeki sayının değişmesi ise büyük bir değişiklik gösterir. Örneğin sürüm 6, sürüm 5'te olmayan birçok yeni özellik getirmiştir.

MS-DOS' un yeni sürümleri eskilerine göre daha güçlü ve gelişmiş olsalar da öncekilerle uyumlu kalırlar. Bu yüzden, diyelim ki sürüm 2.1'i kullanıyorken başka bir sürümle çalışmaya başladığınızda, tüm bilgilerinizi, deneyiminizi, dosya ve disklerinizi eskisi gibi kullanabilirsiniz. Örneğin, MS-DOS 3.0'da kullandığınız bir dosyayı 5.0 sürümünde kullanabilirsiniz ama 5.0'da kullandığınız bir dosyayı 3.0'da kullanamayabilirsiniz.

MS-DOS'un 3.30'dan sonraki sürümleri şöyledir;

MS-DOS 3.30
MS-DOS 4.01
MS-DOS 5.0
MS-DOS 6.0
MS-DOS 6.1
MS-DOS 6.20
MS-DOS 6.22
MS-DOS 6.23
MS-DOS 7.0
MS-DOS 7.1
MS-DOS 7.2
MS-DOS 8.0

Dış bağlantılar

DOS için Web tarayıcıları (İngilizce) 15 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.