Disket
| Bellek ve Bilgisayar veri depolama türleri |
|---|
| Uçucu |
| Uçucu olmayan |
.jpg)
Disket, bilgisayardaki bilgiyi taşımak için kullanılan, üzerine demir oksit kaplanmış bir plastik diskin yine plastik bir kap içerisine yerleştirilmesiyle oluşturulmuş manyetik veri saklama ortamı.[1] [2] [3]
Plastik diskin esnek olması nedeniyle İngilizcede floppy adı verilir. Türkçede flopi disk ya da disket olarak okunur. Genellikle küçük boyutlardaki program ya da verilerin saklanması ve bir bilgisayardan diğerine aktarılması için bilgisayarların okuyucu gözüne yerleştirilerek kullanılan plak biçiminde manyetik özellikli bir araçtır. Disketlerden, bilgisayar kasası üzerinde bulunan disket sürücü ile bilgi alışverişi yapılır. Bilgiler silinerek disket içindeki manyetik bellek tekrar tekrar kullanılabilir.[4] [5] [6] [7] Disketlerin üzerinde, kullanıcılara disketin içindeki veri üzerine bilgi veren kâğıt etiketler de yapıştırılabilir. USB sürücüler ve optik diskler çıktıktan sonra artık disketlerin bilgisayarlardaki önemi azalmıştır.[8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk disket, 1960'ların sonunda icat edildi. İlk zamanlar bir ismi yoktu. İlk disketin çapı 8 inç (200 mm)'ydi. 1960'ların sonlarında icat edilse de disket ancak 1971 yılında ticari olarak kullanılabilir hale geldi. İlk ticari disketi IBM firması geliştirdi.[9] Daha sonraları Memorex, Shugart Associates ve Burroughs Corporation gibi şirketler disket üreticisi halini aldı. Disket terimi 1970 yılında konuşulmaya başlandı. 1980'lerde disketlere bir takım yenilikler getirildi. Bir disket en fazla 5 inç inceliğine gelmişti. O zamana kadar orijinal disketler 8 inç boyutundalardı ve çok büyüklerdi. 1990'lı yıllara gelindiğinde ise artık disketler 2 inç küçülüp 3 inç olmuşlardı. Ve disketler ilk o zamanlar plastik malzemelerden üretilmeye başlandı.[10]
Disket türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Disketler, farklı ebat ve hacimlere sahiptirler. Bir disketin fiziksel büyüklüğü bir kenarının inç olarak uzunluğuyla anılır. Günümüz piyasasında kullanımı en yaygın olan disket türü 3,5 inçlik (3.5") diskettir. Geçmişte 5,25 inçlik ve 8 inçlik olanları da kullanılmıştır.[1] [2]
Disketler veri saklama kapasitesine göre de sınıflara ayrılır. Disketin kapasitesi sağ üst köşesinde yazan DD ve HD harflerinden anlaşılır. DD (Double Density) disketler 720 KB, HD (Hight Density) disketler 1,44 MB'lık veri saklama kapasitesine sahiptir.
Kişisel bilgisayarlarda kullanılmakta olan disket türleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
| Ebat | Bilgi Kayıt Tipi | Kapasitesi |
| 8 inç | Tek yönlü | 80 KB |
| 5,25 inç | Tek yönlü | 180 KB |
| 5,25 inç | Çift yönlü | 360 KB |
| 5,25 inç | Yüksek yoğunluklu | 1,38 MB (HD) |
| 3,5 inç | Tek yönlü | 720 KB (DD) |
| 3,5 inç | Çift yönlü | 1,44 MB (HD) |
Bunların haricinde Amiga Bilgisayarları DD Disketlere 880 KB, HD Disketlere de 1.76 MB veri yazılmaktadır.
Disketin yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Disketlerin sağ ve sol alt köşelerinde kare biçiminde iki delik bulunmaktadır. Disketlerin üzerindeki bu deliklerden biri protect (koruma) penceresidir. Disketlerin sağ tarafındaki delik (kayıt koruma penceresi) üzerinde bir kapak bulunmaktadır.[11] [12] [13] Bu koruma kapağı açıksa diskete bilgi kaydedilebilir, disketten bilgi silinebilir, diskete virüs bulaşabilir. Koruma kapağı kapalı ise disket salt okunurdur. Disketteki bilgiler değiştirilemez, silinemez, diskete virüs bulaşmaz. Disketteki bilgileri korumak için disket korumaya alınır (protect'lenir). İçinde önemli bilgiler olan disketlerin silinmemesi ve disketlere virüs bulaşmaması için koruma penceresinin kapatılması gerekir.
Disket kabının üzerinde bulunan metal (okuma penceresi kapağı) diski dış etkilerden (toz, güneş ışığı, vb.) korumak amacıyla yapılmıştır. Disket sürücü içerisine girince bu kapak açılır ve okuma kafası diski okumak için diskin içindeki manyetik disk üzerine konumlanır. Bu kapağın açılarak içerideki manyetik diske dokunulması disketin bozulmasına sebep olabilir.[14] [15] [16] [17]
- Sağdaki resimde 3,5 inçlik bir disketin fiziksel yapısı görülmektedir.
- Kayıt koruma penceresi
- Döndürme yuvası
- Okuma penceresi kapağı
- Plastik kap
- Koruma yatağı
- Manyetik disk
- Disk sektörü
Dezavantajları
[değiştir | kaynağı değiştir]Disketler, verileri yavaş bir şekilde kaydeder ve çabuk bozulma özelliğine sahiptir. Hiç kullanılmadan bozulanları bile bulunmaktadır. Çarpma, ısı gibi etkenler, bozulmayı hızlandırır. Plastik türü malzemeden imal edilmiş olması, bir başka dezavantaj olup, kırılma meydana gelmeden hasar, yani, kullanım dışı olmayı gerçekleştirir. Minik, kare bir düğme şeklindeki güvenlik konumlaması bulunmakla beraber, günümüzde kullanılan taşınabilir diskler gibi, çeşitli şifreleme söz konusu olmadığından, her an, her şekilde, herkes tarafından, her türlü bilgisayar, ortamda kolaylıkla kullanılabilir. Ancak ucuz olması sebebi ile kullanımı, asgari düzeyde olsa bile devam etmektedir.[18] [19] [20] [21] [22] [23]
Kapasitesi sınırlı olduğu için, resim, grafik, tablo vb. yüklü dosyaların aktarımı konusunda yetersizdir. Daha sonraları, zipli disketler (renkli) kullanıma sunulmuştur ama onlar içinde işlemci üzerinde bu kullanıma uygun yuva gerekli olmuştur. Kapasite artmış ama her işlemcide bu tip disketlerin kullanımına uygun yuvalar olmadığı için yine yetersiz olmuştur.[24] [25] [26]
Bir başka dezavantaj ise, yüklenen verilerin zaman zaman, bir kısmında hasar meydana gelebilmektedir. Ayrıca, zaman aşımı ile iyi korunsa bile kendiliğinden bozulma söz konusu olabilmektedir.
Avantajları
[değiştir | kaynağı değiştir]Tüm bu dezavantajlara rağmen disketler; iş yerlerinde belgelerin (*.doc, *.txt, *.ppt gibi dosya türlerinin) saklanmasında, BIOS güncellemede, bazı SONY dijital kameralarda, bilgileri yedeklemede, anlık dosya aktarımı, bazı disket sürücüsü barındıran orglardaki melodilerin saklanmasında, bazı otomatlarda ve eski işletim sistemlerinin kurulumunda kullanılır (*.img).[27] [28] [29] [30] [31]
Üretiminin durdurulması
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk disketi üreten ve 90'lı yılların sona kadar piyasanın en büyük hakimi olan Sony, 4 Şubat 2013 tarihi itibarıyla disket üretiminin durdurulduğunu açıklamıştır. Şirket benzer bir kararı 2004 yılında da almak istemiş; ancak özellikle ses mühendislerinin ve müzisyenlerin şarkı kaydetmek için kullandıkları ekipmanların çoğunun hâlen disket girişli olması nedeniyle MiniDisk operasyonlarına kısarak devam etme kararı almıştır.[32][ölü/kırık bağlantı]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Why not constant linear velocity floppies?". Retrocomputing Stack Exchange. 2 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-07-29.
- ^ a b "The Original Macintosh". Folklore. 2013-12-05 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2013-12-03.
- ^ Herb Johnson. "Tech information on floppy disks drives and media". 26 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-07-29.
data frequency 250Kbps, MFM double density DD / 500Kbps, MFM high density HD / 1Mbps, ?MFM?? 2.88M extended density ED
- ^ "Vendor Introduces Ultra High-Density Floppy Disk Media". InfoWorld. 8 (45). 1986-11-10. s. 19.
- ^ Mueller, Scott (2004). Upgrading and Repairing PCs, 15th Anniversary Edition. Que Publishing. s. 1380. ISBN 0-7897-2974-1. Erişim tarihi: 2011-07-16.
- ^ Mueller, Scott (1994). Hardware-Praxis – PCs warten reparieren, aufrüsten und konfigurieren. 3rd (Almanca). Addison-Wesley Publishing Company. s. 441. ISBN 3-89319-705-2.
- ^ Nelson, Jeanne (14 October 1991). "GSI card, drive let you use extra-high-density floppies". InfoWorld. InfoWorld Media Group, Inc. – Google Books vasıtasıyla.
- ^ X3.162, ANSI, 1994, 28 February 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi28 February 2022,
Information Systems – Unformatted Flexible Disk Cartridge for Information Interchange, 5.25 in (130 mm), 96 Tracks per inch (3.8 Tracks per Millimeter), General, Physical, and Magnetic Requirements (includes ANSI X3.162/TC-1-1995) Specifies the general, physical, and magnetic requirements for interchangeability for the two-sided, 5.25 in (130 mm) flexible disk cartridge
- ^ "Floppy Disks - CHM Revolution". computerhistory.org. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024.
- ^ "floppy". LinuxCommand.org. 2006-01-04. 2011-07-27 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2011-06-22.
- ^ "Working with Macintosh Floppy Disks in the New Millennium". Siber-Sonic. 6 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-07-28.
- ^ Porter, James (August 1998). DISK/TREND REPORT, REMOVABLE DATA STORAGE. s. iii.
Table of contents: ... HIGH CAPACITY FLEXIBLE DISK DRIVE SPECIFICATIONS ... HFSPEC-1, LOW CAPACITY FLEXIBLE DISK DRIVE SPECIFICATIONS ... LFSPEC-1
- ^ Porter, James (November 1994). DISK/TREND REPORT, FLEXIBLE DISK DRIVES. s. SUM-7.
Figure 1 lists "High Capacity," "3.5 inch," "5.25 inch" and "8 inch" as floppy disk drive categories.
The figure shows the relative success of each generation - ^ "SuperDisk: Revolutionizing Data Storage with 120MB Capacity". Lenovo US. 2 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
SuperDisk is a type of high-capacity floppy disk that provides increased storage compared to traditional floppy disks. It can store up to 120MB of data, a significant upgrade from the older 1.44MB floppy disks. [...] The backward compatibility with standard floppy disks added convenience, allowing users to access old data without maintaining separate devices.
- ^ Jorgensen, Finn (1988). "Ch. 16: Disk Drives, §: Servo design, floppy disk drives". The Complete Handbook of Magnetic Recording. 3rd. s. 388.
- ^ Burgess, Rick (April 26, 2010). Sony prepares to stop manufacturing floppy disks. Erişim tarihi: July 30, 2025.
- ^ "Recovering old Commodore 5.25" floppy disks". Retrocomputing Stack Exchange. 2 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-07-28.
- ^ "Sony / Canon 2 Inch Video Floppy". Museum of Obsolete Media. 2013-05-02. 13 January 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 January 2018.
- ^ "2 inch lt1 floppy disk". Museum of Obsolete Media. 2017-07-22. 4 January 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 January 2018.
- ^ Disk/Trend Report-Flexible Disk Drives, Disk/Trend Inc., November 1991, pp. SUM-27
- ^ ANSI X3.137, One- and Two-Sided, Unformatted, 90-mm (3.5-inch) 5,3-tpmm (135-tpi), Flexible Disk Cartridge for 7958 bpr Use. General, Physical and Magnetic Requirements.
- ^ Engh, James T. (September 1981). "The IBM Diskette and Diskette Drive". IBM Journal of Research and Development. 25 (5). ss. 701–710. doi:10.1147/rd.255.0701.
- ^ "Memorex 650 Flexible Disc File" (PDF). 2011-07-25 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2011-06-22.
- ^ Sollman, George (July 1978). "Evolution of the Minifloppy Product Family". IEEE Transactions on Magnetics. 14 (4). ss. 160–66. Bibcode:1978ITM....14..160S. doi:10.1109/TMAG.1978.1059748. ISSN 0018-9464.
- ^ "Shugart SA 400 Datasheet". Swtpc. 2007-06-25. 2014-05-27 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2011-06-22.
- ^ Beals, Gene (n.d.). "New Commodore Products: A Quick Review" (PDF). PET User Notes. 2 (1). Montgomeryville, Pennsylvania. s. 2. 2016-06-11 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi2018-10-07.
- ^ West, Raeto Collin (January 1982). Programming the PET/CBM: The Reference Encyclopedia For Commodore PET & CBM Users. Compute! Books. s. 167. ISBN 0-942386-04-3. Erişim tarihi: 2018-10-07.
- ^ "cbmsrc / DOS_4040 / dos". GitHub. 1980-02-05. 2 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2018-10-07.
- ^ "Victor 9000 Hardware Reference Manual" (PDF). 2022-01-29 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2022-09-12.
- ^ "Chronology of Events in the History of Microcomputers − 1981–1983 Business Takes Over". 2008-12-07 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2008-10-04.
- ^ "Three-inch floppy disk product announced" (PDF). 2012-08-08 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2008-10-04.
- ^ [1] 6 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Minidisk aramızdan ayrılıyor
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Disket ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Jumper ayarları
- HowStuffWorks: How Floppy Disk Drives Work12 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
