Eirenis coronelloides
| Eirenis coronelloides | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Eirenis coronelloides Jan, 1862 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Eirenis coronelloides dağılımı | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
Eirenis coronelloides, Halkalı Yılan veya Sina Taçlı Cüce Yılanı olarak bilinen Colubridae familyasından Eirenis cinsine ait zehirsiz bir yılan türüdür.[1] E. coronelloides Lübnan, Irak, Suriye, Türkiye ve Ürdün'de yayılım gösterir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Latince adı Eirenis coronelloides olan türün yaygın bilinen adı Halkalı Yılan'dır. Diğer bilinen ismi ise Sina Taçlı Cüce Yılanı veya Sina Cüce Yarışçısı'dır.[2][3]
Tanımlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Eirenis coronelloides ilk kez 1862 yılında İtalyan herpetolog ve botanikçi Giorgio Jan (1791–1866) tarafından Şanlıurfa'nın Birecik ilçesinde tanımlanmıştır.[4]
Anatomi ve fizyoloji
Bu tür küçük ve ince yapılı ancak dayanıklı bir yılandır. Renk tonu soluk griden kırmızımsı kahverengiye kadar değişebilir. Vücudu boyunca daha koyu bantlar bulunur; baş üzerinde gözler arası bölgeden enseye kadar uzanan belirgin bir kum saati şekli görülür.[5][6]
Boyu genellikle 15-25 cm arasında değişir, en fazla 28,5 cm ölçülmüştür. Baş gövdeden belirgin biçimde ayrılır, gözler orta büyüklükte olup yanlara yerleşmiştir. Boyun gövdeden hafifçe daha incedir. Karın kısmı soluk bej ya da kırmızımsı tonda olup ortada koyu bir çizgi taşır.[2] E. coronelloides monotipik bir türdür ve yakın zamana kadar E. coronella ile sinonim olduğu düşünülmekteydi. E. coronella ile yakın akraba olup, ayrılması zordur.[1]
Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzeybatı Ürdün, Batı ve Kuzey Suriye, Doğu Lübnan, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Irak'ın kuzey ve kuzeydoğu bölgelerinde uygun biyotop bulduğu yerlerde yayılmıştır.[2] Türkiye'de araştırma bölgesinde saptandığı lokasyonlar; Şanlıurfa'nın Birecik, Viranşehir, Ceylanpınar ve Gaziantep'in Şahinbey ilçesi olarak tespit edilmiştir.[4]
Türe ait örnekler, deniz seviyesinden 570 ila yaklaşık 740 metre arasındaki yüksekliklerde bulunabildiklerini göstermektedir. Habitatı, gevşek taşlı yarı kurak bölgeleri içerir. Dağınık bozkır bitki örtüsünde, sert toprakta bulunur. Ovalardan tepelere kadar açık ve nispeten çorak ortamlarda ve tarım yapılan tarım alanlarında bulunabilir.[7]
Beslenme, üreme ve etoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Eirenis coronelloides, avını bütün olarak yiyen etobur bir türdür.[8] Beslenme alışkanlığı genelde avlayabildiği küçük böcekler, kırkayayak gibi eklembacaklılar bazı örümcek türleri, akrep ve benzeri canlılar üzerinde yoğunlaşır. Bazı küçük kertenkele türlerini de avlayabildiği gözlemlenmiştir.[2]
Eirenis coronelloides yumurtlayarak çoğalan bir türdür fakat üreme döngüsü hakkında çok az şey bilinmektedir. Gündüz ve alacakaranlıkta aktif olan Sina Taçlı Cüce Yılanı, taş altlarında ve böcek yuvalarında saklanır. Türe ait örnekler günün en erken saatlerinden (08.00), en geç saatlerine (18.30) kadar açık arazide aktif bir şekilde gözlenmiştir.[4] Uysal karakterli bir tür olan E. coronelloides, kolay kolay ısırmaz ve nazik hareketler sergiler. Aşırı şekilde sıkıştırılmadığı veya kendini ciddi tehdit altında hissetmediği sürece ısırmaz. Zehirsiz bir tür olduğu için insan hayatı açısından tehlike teşkil etmemektedir.[1][6]
Statüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Geniş dağılımı, büyük popülasyonunun olduğunun tahmin edilmesi, çok sayıda korunan alanda bulunması, belirli bir habitat değişikliğine tolerans göstermesi ve daha fazla tehdit altındaki bir kategoriye dahil edilmeye hak kazanacak kadar hızlı bir şekilde azalmasının muhtemel olmaması nedeniyle belirli bir tehdit tespit edilmemiştir ve herhangi bir koruma önlemine ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu nedenle Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) bu türü asgari endişe altındaki türler kategorisinde listelemiştir.[7] E. coronelloides için daha fazla araştırma yapılması tavsiye edilmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Geniez, Philippe (8 Mayıs 2018). Snakes of Europe, North Africa and the Middle East: A Photographic Guide (İngilizce). Princeton University Press. ss. 133-134. ISBN 978-0-691-17239-2.
- ^ a b c d Egan, Damien (21 Temmuz 2022). Field Guide to Snakes of the Middle East (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-4729-8731-0.
- ^ Boundy, Jeff (27 Ağustos 2020). Snakes of the World: A Supplement (İngilizce). CRC Press. ISBN 978-0-429-86645-6.
- ^ a b c Avcı, Aziz (2008). Doğu Akdeniz (Hatay, Osmaniye, Adana, Mersin, Kilis ve Gaziantep)'deki bazı Eirenis (Reptilia: Serpentes) türlerinin (E. aurolineatus, E. barani, E coronelloides, E. eiselti, E. levantinus) taksonomik durumu. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı. Yükseköğretim Kurulu. ss. 71-82.
- ^ Fatma Üçeş, Mehmet Zülfü Yıldız (29 Mayıs 2020). Şanlıurfa İlinin Yılanları. Adıyaman Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü. DergiPark. ss. 47-48. doi:10.31594/commagene.725036. ISSN 2602-456X.
- ^ a b Nilson, Göran; Rastegar-Pouyani, Nasrullah (1 Ocak 2011). "On the occurrence of Eirenis coronelloides (Jan, 1862) in western Iran (Reptilia: Colubridae)". Zoology in the Middle East. 54 (1): 133-135. doi:10.1080/09397140.2011.10648886. ISSN 0939-7140.
- ^ a b Disi, A.M., Werner, Y.L., Tok, C.V., Ugurtas, I.H., Sevinç, M., Crochet, P.-A., Baha El Din, S., Kaska, Y., Kumlutaş, Y., Avci, A. & Üzüm. "Eirenis coronelloides". Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği IUCN Kırmızı Listesi. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2025.
- ^ Amittay, Pinḥās; Bouskila, Amos (2001). מדריך לזוחלים ודוחיים בישראל (İbranice). Keter Publishing House Ltd. ISBN 978-965-07-0983-9.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Eirenis coronelloides ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
