Eirenis levantinus
| Eirenis levantinus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Eirenis levantinus Schmidtler, 1993 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Eirenis levantinus dağılımı | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
Eirenis levantinus veya Levanten Yılanı olarak bilinen Colubridae familyasından Eirenis cinsine ait zehirsiz bir yılan türüdür. Levant bölgesine dağılmış olan bu tür, benzersiz ekolojik adaptasyonları, davranışları ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik potansiyel etkileri nedeniyle bilimsel ilgi görmüştür.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Latince adı Eirenis lavantinus olan türün Türkiye'de yaygın olarak bilinen adı "Levanten Yılanı"dır.[1] Diğer yaygın adı ise "Levant Cüce Yılanı" dır.[2][3]
Tanımlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Eirenis levantinus ilk kez 1993 yılında Alman herpetolog Josef Friedrich Schmidtler tarafından Adana'nın Karaisalı ilçesinin 6 km güneybatısında, deniz seviyesinden 240 metre yükseklikte keşfedilmiştir.[4][5] E. levantinus'un taksonomisi yıllar içinde revizyonlardan geçmiş ve Eirenis cinsi içindeki sınıflandırması moleküler analizler ve morfolojik özelliklerle doğrulanmıştır.[6]
Anatomi ve fizyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük ve ince yapılı bir yılan olan Eirenis levantinus, bir kalem çapındadır ve 35-40 cm uzunluğa ulaşabilir. Göz bebekleri yuvarlak olan bu türün vücudunu kaplayan pullar karinasız yapıdadır. Görünüş itibarıyla Eirenis Modestus'a benzer. Baş ince yapılıdır ve vücuttan belirgin şekilde ayrılmaz İris siyahtır, bu nedenle göz bebeği zor seçilir.[3]
Başın üst kısmında ve gözler arasında koyu renkli bir bant bulunur. Bunun yanı sıra, parietal pulların çoğunu örten geniş bir bant daha vardır. Bu bant, genellikle ense bölgesindeki koyu renkteki geniş banttan sarı bir şerit ile ayrılır. Orta siyah bant bazı bireylerde enseye doğru uzanarak sarı bandı ortadan ayırabilir. Ense bandı öne doğru kıvrılarak arka supralabial pullara kadar ulaşır.[7] Türkiye'de yaşayan bireylerde ense bandının arka kenarı düz bir hat izler ve boynun yanlarına doğru alçalır. Bu durum, Eirenis barani'de görülen desene benzerlik gösterir. Lübnan ve İsrail'deki bireylerde ise ense bandının arka kısmı, kenarlarda açık renkli şeritlerle ikiye ayrılır. Zaman zaman ense bandının arka kenarında küçük siyah beneklere rastlanabilir.[5]
Sırt rengi sarımsı kahverengiden kırmızımsı kahverengiye kadar değişiklik gösterir. Her sırt pulu üzerinde koyu kahverengi bir bant bulunur.[7]
Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]E. levantinus, dağlık bölgeler de dahil olmak üzere çoğunlukla kayalık habitatlarda bulunur ve karmaşık arazilerde olağanüstü bir gezinme yeteneği sergiler. Bu tür, Levant bölgesinin çeşitli yerlerinde tespit edilen belirli popülasyonlarla düzensiz bir dağılım gösterir. Çoğunlukla Doğu Akdeniz kıyı şeridinde, seyrek çalılık bitki örtüsüne sahip kuru taşlık yamaçlarda görülür. Bu tür, meşe ormanları gibi Akdeniz iklimi'nin uygun olduğu alanlarda bulunur. Bunun dışında, meyve bahçeleri ve zeytinliklerde de bulunabilir.[8]
Araştırmalar, E. levantinus'un dağılımının rakım, iklim ve substrat bulunabilirliği gibi faktörlerden etkilendiğini ve kireç taşı oluşumlarıyla karakterize alanları tercih ettiğini göstermektedir. Kurak ve yarı kurak ortamlara çok uygundur ve günün sıcak saatlerinde kaya çatlaklarında ve oyuklarda barınabilir. Türe ait örnekler, deniz seviyesinden ortalama 1100 metre (3608 ft) ila 1800 m (5905 ft) rakımlarda görülebildiklerini göstermektedir.[6]
Levanten Yılanı, Türkiye'nin güneyi (özellikle Hatay, Adana, Mersin, Osmaniye ve Gaziantep), Suriye'nin batı kıyıları ve Hermon Dağı bölgesi, Lübnan'ın tamamı ve İsrail'in kuzey kesimleri (Golan Tepeleri) uygun biyotop bulduğu yerlerde yayılmıştır.[7][9][10] Nisan 2007'de, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Girne kazasına bağlı Lapta yakınlarındaki Girne Dağları'nın batı kesiminde, Akdeniz dağlık ormanında üç Eirenis (Pediophis) levantinus saptandı.[11]
Beslenme, üreme ve etoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Eirenis levantinus, avını doğrudan yutan etobur bir türdür. Beslenme alışkanlığı genelde avlayabildiği böcekler, örümcekler ve küçük araknidler gibi çeşitli canlılar üzerinde yoğunlaşır. Ayrıca, kırkayaklar, akrepler ve ara ara küçük kertenkeleleri de avladığı düşünülmektedir.[7] Beslenme davranışlarına dair gözlemler, E. levantinus'un kayalık çıkıntıların yakınında avını sabırla pusuya düşürerek otur-bekle stratejisini kullandığını göstermektedir. Beslenme alışkanlıkları, yerel omurgasız popülasyonlarının düzenlenmesine katkıda bulunarak onu ekosistemin ayrılmaz bir parçası haline getirir.[6]
Levanten Yılanı yumurtlayarak çoğalan bir türdür. Üreme yönleri, devam eden araştırmaların konusu olmaya devam etmektedir. Mevcut sınırlı veriler, dişilerin kayalık zeminlerde gizli yerlere küçük yumurtalar bıraktığını göstermektedir. Yavruların kuluçka dönemi ve gelişim aşamaları henüz kapsamlı bir şekilde belgelenmemiştir ve bu da E. levantinus'un üreme biyolojisinin daha fazla araştırılması gerektiğini vurgulamaktadır.[6]
Uysal karakterli bir tür olan E. levantinus, kolay kolay ısırmaz ve nazik hareketler sergiler. Aşırı şekilde sıkıştırılmadığı veya kendini ciddi tehdit altında hissetmediği sürece ısırmaz. Zehirsiz bir tür olduğu için insan hayatı açısından tehlikeli değildir.[9]
Statüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Nispeten geniş dağılımı, büyük popülasyonunun olduğunun tahmin edilmesi, çok sayıda korunan alanda bulunması, belirli bir habitat değişikliğine tolerans göstermesi ve daha fazla tehdit altındaki bir kategoriye dahil edilmeye hak kazanacak kadar hızlı bir şekilde azalmasının muhtemel olmaması nedeniyle Eirenis levantinus'a dönük belirli bir tehdit tespit edilmemiştir ve herhangi bir koruma önlemine ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu nedenle Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) bu türü asgari endişe altındaki türler kategorisinde listelemiştir.[8]
E. levantinus şu anda nesli tükenme tehlikesi altında olan türler arasında listelenmemiş olsa da, habitat bozulması, kentleşme ve iklim değişikliği gibi sebeplerden dolayı potansiyel tehditlerle karşı karşıyadır. Türkiye, Lübnan ve İsrail'deki korunan alanlarda bulunan bu tür, tehdit altında olduğu düşünülen İsrail'de ise ulusal mevzuatla korunmaktadır.[6][8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türkiye'nin Sürüngen Türleri" (PDF). Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. 6 Aralık 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2025.
- ^ Öztürk, Münir; Altay, Volkan; Efe, Recep (24 Nisan 2021). Biodiversity, Conservation and Sustainability in Asia: Volume 1: Prospects and Challenges in West Asia and Caucasus (İngilizce). Springer Nature. s. 239. ISBN 978-3-030-59928-7.
- ^ a b Egan, Damien (21 Temmuz 2022). Field Guide to Snakes of the Middle East (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 92. ISBN 978-1-4729-8733-4.
- ^ Wallach, Van; Williams, Kenneth L.; Boundy, Jeff (22 Nisan 2014). Snakes of the World: A Catalogue of Living and Extinct Species (İngilizce). CRC Press. ISBN 978-1-4822-0847-4.
- ^ a b Avcı, Aziz (2008). Doğu Akdeniz (Hatay, Osmaniye, Adana, Mersin, Kilis ve Gaziantep)'deki bazı Eirenis (Reptilia: Serpentes) türlerinin (E. aurolineatus, E. barani, E coronelloides, E. eiselti, E. levantinus) taksonomik durumu. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı. Yükseköğretim Kurulu. ss. 97-114.
- ^ a b c d e Academy, Reptile (11 Ocak 2024). "Natural History and Ecological Insights into Eirenis Levantinus: A Review of Current Knowledge". לוכד נחשים - מוקד מחוז ירושלים (İbranice). 16 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2025.
- ^ a b c d Geniez, Philippe (8 Mayıs 2018). Snakes of Europe, North Africa and the Middle East: A Photographic Guide (İngilizce). Princeton University Press. ss. 121-123. ISBN 978-0-691-17239-2.
- ^ a b c Pierre-André Crochet (CNRS-UMR 5175 Centre d'Ecologie Fonctionnelle et Evolutive, 1919, route de Mende, 34293 Montpellier cedex 5, France); Souad Hraoui-Bloquet (SRLI Reptile Assessment); Ishmail Ugurtas (GRA, SRLI Reptile Assessment); Nazan Üzüm (Amphibian RLA); Cemal Varol Tok (GRA, SRLI Reptile Assessment); Murat Sevinç (GRA, SRLI Reptile Assessment); Yakup Kaska (Pamukkale University, Department of Biology, Denizli, Turkey); Riyad Sadek (Biology Department, American University of Beirut, Beirut, Lebanon); Yusuf Kumlutaş (Dokuz Eylül University Faculty of Education Department of Biology Buca, İzmir, TURKEY); Roberto Sindaco (Istituto per le Piante da Legno e l'Ambiente); Aziz Avci (Adnan Menderes University, Faculty of Science and Arts, Department of Biology, Aydın-TURKEY) (14 Aralık 2008). "Levantine Dwarf Snake". Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği IUCN Kırmızı Listesi3 Eylül 2025.
- ^ a b Sindaco, Roberto; Venchi, Alberto; Carpaneto, Giuseppe M.; Bologna, Marco A. (2000). "The reptiles of Anatolia: a checklist and zoogeographical analysis". Biogeographia – The Journal of Integrative Biogeography (İngilizce). 21 (1). doi:10.21426/B6110017. ISSN 1594-7629.
- ^ Çekirge, Yavuz (6 Mart 2025). The Travelogues in Asia Minor VII (İngilizce). Yavuz Çekirge. s. 46.
- ^ Schmidtler, J.F.; Göçmen, Bayram; Zülfü Yildiz, Mehmet; Akman, Bahadır; Yalçinkaya, Deniz; Nagy, Zoltán Tamás (2009). "Rediscovery of the snake genus Eirenis on Cyprus (Reptilia: Colubridae)". Salamandra. 45 (1): 15-234 Eylül 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Eirenis levantinus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
