Elias Hobeyka
Elias Hobeyka (Arapça: إيلي حبيقة, İngilizce: Elie Hobeika) (Ayrıca Ilyās Jūzīf Hubayqah, Elias Joseph Hobeika, Elyas Hubeyka ve Elie Hebeika olarak tanınır)[1] (22 Eylül 1956 - 24 Ocak 2002), Lübnan İç Savaşı boyunca Lübnan Falanjisti, Lübnan Silahlı Kuvvetleri komutanıdır. Savaştan sonra siyasete atılarak milletvekili olmuş ve Elektrifikasyon bakanlığı yapmıştır.[2][3] Hobeyka, dönemin İsrail Başbakanı Ariel Şaron ile birlikte Falanjist güçlerin lideri olarak, 1982 yılında Beyrut eteklerinde gerçekleşen Sabra ve Şatila mülteci kamplarındaki katliamı yönlendirmek ile suçlandı. Hobeyka'nın, "Genç erkekler" olarak adlandırılan Lübnanlı çeteyi kurup yöneterek katliamı gerçekleştirdiği iddia edildi.[4][5][6]
Kişisel yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Elias Hobeyka, 22 Eylül 1956 tarihinde bir Maruni ailenin oğlu olarak Lübnan, Keserwan, Kleiat'da doğdu.[7] On altı yaşındayken Kataeb Partisi gençlik kollarına üye oldu.[8] 1975 yılında on dokuz yaşındayken Lübnan İç Savaşı (1975-1990)'na katıldı.[7] The Guardian'in haberine göre, Filistinliler tarafından desteklenen 1976 yılındaki Damour Katliamı'nda ailesi ve nişanlısının öldürülmesi onu derin bir şekilde etkiledi.[9] 1978'de okuldan ayrılıp, Banco do Brasil'de işe girdi. 1979 yılında görev aldığı askerî birliğin güvenlik cihazları ve askeri bilgilerinden sorumlu oldu.[8] 1981 yılında "Gina Raymond Nachaty" ile evlendi. Bu evlilikten Joseph adında bir oğlu ve doğumda ölen bir kız çocukları oldu.[9]
Üçlü Antlaşma
[değiştir | kaynağı değiştir]1980'lerdeki Lübnan Çatışması'nın sonlanması için bir Üçlü Antlaşma'ya varıldı. Aralık 1985'te çeşitli Hristiyan milisler, Şii Emel Hareketi ve Dürzi İlerici Sosyalist Partisi Şam'da anlaşmaya vardı. Anlaşmanın başlıkları politik reformlar ve Suriye ile ilişkilerden oluşmaktaydı. Ancak 15 Ocak 1986 tarihinde, Cumhurbaşkanı Emin Cemayel ve Samir Caca, Hobeyka'ya karşı bir darbe düzenledi ve anlaşmanın geçersiz kılınmasını sağladı.[10]
Askeri ve politik yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Temmuz 1977'da Hobeyka, takma adıyla "Şef Edward"'ın, güney Lübnan'da bir köy olan Yarin'de 20'si sivil halktan olan 80 civarında kişinin köyün okulunun önüne sıraya dizip katledilmesini yönettiği bilinmektedir.[11]
Sonraki birkaç yıl içinde, Lübnan Kuvvetleri içinde destek azaldı ve 1984'te Samir Geagea, Karim Pakradouni ve Hobeyka; Lübnan Silahlı Kuvvetleri Komutanı Fuad Abu Nader'i istifaya zorladı. Fouad Abu Nader'in Emin Cemayel'e (Cemayel'in yeğeni) yakın olduğu bilinmekteydi. Emin, kardeşi Beşir Cemayel'in aksine Lübnan Silahlı Kuvvetleri liderleri tarafından istenmemekteydi. Elias Hobeyka, Abou Nader'in görevi bıraktırılmasının ardından bu göreve getirildi.
Hobeyka, Geagea'nın adamları tarafından Qarantina Karargahı'nda (Elias Murr, Hobeyka ile aynı binada tuzağa düşürüldü) kuşatıldı ve yoğun ABD baskısı sonucu Mişel Avn tarafından tahliye edildi. Destekçileri ile birlikte Zahle'ye kaçtı ve orada konuşlandı. 1990'da Hobeyka, Mişel Avn tarafından başlatılan savaşta, Suriye'ye karşı parlamento grubunu destekledi.
1990'da İç Savaş'ın sona ermesinin ardından, Hobeyka "Göç Eden Halklardan sorumlu Bakan" oldu. Ekim 1992'de ise "Sosyal İşler Bakanlığı"'na atandı. 1996'da bu kez Elektrik ve Su Bakanlığı'na atandı. Bu dönemde büyük boyutlu santral projeleri olan Baddawi ve Zahrani, Zouk ve Baalbeck Santralleri ile Lübnan çapında önemli elektrik hatları yapılması işleri gerçekleşti. 1998'de, Orgenaral Emile Lahoud cumhurbaşkanı oldu ve Selim Hoss'u başbakan olarak atadı. 2000 yılında Suriye lobisinin etkisi ile Hobeyka, seçimler sonrası parlamentodaki koltuğunu kaybetti.
Suikast
[değiştir | kaynağı değiştir]Elias Hobeyka, 24 Ocak 2002 tarihinde, 45 yaşında iken, Beyrut'un Hazmiyeh mahallesindeki evinin yakınında çok büyük bir araç bombalama suikastı sonucu 3 koruması ile birlikte öldürüldü.[12][13]
Sabra ve Şatila kamplarından kurtulan 23 Filistinli, Belçika'da, Şaron aleyhine insanlık suçundan dava açmıştı.[14] Hobeyka, bir süre önce Lübnan'da Belçikalı parlamenterlerle yaptığı görüşmede Sabra ve Şatilla Katliamı ile ilgili Ariel Şaron aleyhinde tanıklık yapmaya hazır olduğunu açıklamıştı.[15] Dönemin Filistin lideri Yaser Arafat'ın Lübnan'daki temsilcisi Sultan Ebulayneyn, Elias Hobeyka'ya düzenlenen suikastın arkasında Mossad'ın olduğunu ileri sürdü.[16] Dönemin yerlerini terk eden insanlarlardan sorumlu Lübnan bakanı Mervan Hamada ise, İsrail'in, 16-18 Eylül 1982'deki 3000-3500[17] kişinin Sabra ve Şatilla katliamına tanık olan bütün kişileri ortadan kaldırmak istediğini ileri sürdü.[5] Maariv ve Haaretz gazeteleri de suikastın arkasında Suriye'nin olduğunu ifade eden haberler yaptı.[18] Dönemin İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres, düzenlediği basın toplantısında, Hobeyka'nın öldürülmesinde İsrail'in parmağı olduğu yönündeki iddiaları reddetti.[12]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ [ölü/kırık bağlantı] DEUTSCHEN NATIONALBIBLIOTHEK (Almanca)
- ^ Hürriyet Gazetesi arşivi 24.01.2002, “Lübnan'da eski bakan ve Falanjistlerin liderine suikast”- erişim 24 Nisan 2012[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Milliyet Gazetesi arşivi Dış haberler 25.01.2002 - erişim 24 Nisan 2012". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012.
- ^ "Robert Fisk makalesi, The Independent (İng.) The Legacy Of Ariel Sharon - The Butcher Of Sabra And Chatila". 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2012.
- ^ a b Hürriyet Gazetesi arşivi 24.01.2002, “ARAFAT'IN TEMSİLCİSİ: HUBEYKA SUİKASTI MOSSAD'IN İŞİ”- erişim 24 Nisan 2012[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Ntvmsnbc Arşiv, 26 Ocak 2002 “Hubeyka’yı binlerce kişi ‘uğurladı’”- erişim 24 Nisan 2012
- ^ a b "www.eliashobeika.com:BIOGRAPHY - erişim 24 Nisan 2012 (İngilizce)". 18 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012.
- ^ a b "Mısır, Egypt Independent "اغتيل السياسى اللبنانى إيلى حبيقة ماهر حسن ٢٤/ ١/ ٢٠١٠", - erişim 24 Nisan 2012 Arapça". 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012.
- ^ a b Mostyn, Trevor, Guardian.co.uk, 25 Ocak 2002 15 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ "Hassan Krayem, The Lebanese Civil War and the Taif Agreement Beyrut Amerikan Üniversitesi". 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2012.
- ^ Tveit, Odd Karsten (1985). Nederlag. Israels krig i Libanon (Norveççe). J.W. Cappelens Forlag. s. 47–50. ISBN 82-02-09346-5.
- ^ a b ntvmsnbc.com arşivi - Lübnanlı sağcı milis liderine şüpheli suikast - 24 Ocak 2002
- ^ "Hürriyet Gazetesi arşivi 25.01.2002, "Sabra-Şatila katliamının önemli tanığına suikast"- erişim 24 Nisan 2012". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012.
- ^ Akşam Gaz. Arşivi, 25.01.2002 Cuma “MOSSAD susturdu”- erişim 24 Nisan 2012[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "savaskarsitlari.org - Belçika Şaron'un ensesinde!". 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2012.
- ^ Hürriyet Gazetesi arşivi, Hadi ULUENGİN “Şahidi kim susturdu”- erişim 24 Nisan 2012[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Sabra ve Şatila Katliamları; Amnon Kapeliouk; Yalçın Yayınları; 1985; İstanbul.
- ^ NTV Msnbc Arşiv 25 Ocak 2002 “‘Hubeyka suikastında Suriye’nin rolü’” - erişim 24 Nisan 2012
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- www.eliashobeika.com/ (İngilizce)
- Sabra ve Şatilla Katliamı[ölü/kırık bağlantı]
- kimkimdir.gen.tr biyografisi 26 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
