Hamsi
| Engraulis | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Engraulis encrasicolus Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||
Engraulis encrasicolus, Hamsi veya Avrupa hamsisi, Engraulis cinsine bağlı bir balık türüdür.[1]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Hamsi adı arkaik Kolh dili kökenlidir ve "Küçük Sivri Balık" anlamındadır.[2]
Dağılım ve habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hamsi, subtropikal iklim denizlerinde 400 metre derinliğe kadar olan alanda yaşayan oseanodrom bir tuzlu su balığıdır. En iyi uyum sağladığı su sıcaklığının 21 °C olduğu kabul edilmektedir. En çok Karadeniz, Azov (Azak) Denizi, Marmara Denizi, Akdeniz ve Peru'da yaşamaktadır. Süveyş Kanalı, Süveyş Körfezi, Norveç ile Londra arasındaki Avrupa kıyıları, Güney Afrika'da az sayıda bulunur. Estonya ve Saint Helena adasında da görüldüğü kaydedilmiştir.[3]
Yaşam döngüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Sürüler halinde yaşar ve 18 cm'e kadar büyür. Ocak - Mart arasında beslenmek için sahillere yaklaşır. Gündüzleri 30–40 m derinlerde geceleri yüzeye yakınlarda dolaşır. 1 yaşından itibaren olgunluğa erişip 18°-20 °C sularda, 25–60 m derinliklerde ve az tuzlu sularda üreyip yaklaşık 40.000 yumurta döker. Kayıtlara geçmiş en uzun yaşam süresi 5 yıldır.[3]
Avlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğu Karadeniz bölgesinde Ekim ayının ikinci haftasında balıkçılar dualar okuyarak ve kurbanlar keserek denize açılmakta gırgır adı verilen çevirme ağlarıyla avlanmaktadır [4] 1970'li yıllara dek Karadeniz'de hamsi balığı öylesine çok bulunmaktaydı ve öylesine ucuzdu ki halk "hapsi" adını verdiği bu balığın fazlasını tenekelerle tarlalara gübre niyetine dökmekteydi. Örneğin hamsinin bol dolduğu 1937 yılında 1 teneke Karadeniz hamsisi 5 kuruşa satılmaktaydı.[5]
Dünyada hamsi avının en fazla yapıldığı ülke yıllık ortalama 20 - 30 milyon ton ile Peru'dur.[6]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hamsili pilav
- Hamsili börek
- Hamsikoli
- Hamsili yumurta
- Sirkede hamsi
- Hamsi kavurma
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Hamsi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Engraulis encrasicolus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2022.
- ^ Zehiroğlu, A.M. Hamsi Etimolojisi 23 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mayıs 2014
- ^ a b Engraulis encrasicolus 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - fishbase.se (İngilizce)
- ^ "Hamsi". 10 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2011.
- ^ Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük. Heyamola Yayınları. 2005. cilt 1. sf. 486
- ^ "Hamsiyi konuşmak için dünyanın öbür ucundan geldiler!". milliyet.com.tr. 4 Mayıs 2018. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2021.
| Engraulis ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |