Ercüment Ekrem Talû
| Ercüment Ekrem Talû | |
|---|---|
| |
| Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 12 Mart 1924 - 30 Nisan 1924 | |
| Başkan | Mustafa Kemal Atatürk |
| Yerine gelen | Tevfik Bıyıklıoğlu |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Ahmet Kemal 1886 İstanbul |
| Ölüm | 16 Aralık 1956 (70 yaşında) İstanbul |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| İlişkiler | Recaizade Mahmut Ekrem (Babası) |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Öğretmen, yazar, gazeteci, bürokrat ve siyasetçi |
Ercüment Ekrem Talû (1888, İstanbul - 16 Aralık 1956), Türk gazeteci, yazar ve siyasetçidir.
Talû, ömür boyu devletin çeşitli kademelerinde görev yapmış ve birçok gazete ve dergide fıkra, sohbet, makale, hikâye, roman, hatıra ve şiirler yayımlamış, bir dönemin çok okunan yazarları arasına girmiş bir yazar ve mizah ustasıdır.
Tanzimat döneminin ünlü şairi Recaizade Mahmut Ekrem'in oğludur. Çevirmen Esin Talu Çelikkan ile ilk Türk spor spikerlerinden Muvakkar Ekrem Talu'nun babası; gazeteci yazar Umur Talu, şarkı sözü yazarı Çiğdem Talu ve gazeteci yazar Murat Çelikkan'ın dedesidir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1888 yılında İstanbul'da, İstinye’deki yalısında dünyaya geldi. Babası, Tanzimat Dönemi şairlerinden Recaizade Mahmut Ekrem Efendi, annesi Güzide Hanım'dır. Namık Kemal’e duyduğu sevgi ve saygıdan ötürü babası ona “Ahmet Kemal” adını koydu; annesi ise “Ercüment” adını ekledi.[1] Ailenin en küçük oğlu idi.
Babası onu lisan öğrenmesi için özel bir gayret göstererek yetiştirdi.[2] Farsça, Fransızca, İtalyanca, Latince, Yunanca, İngilizce, Almanca, İspanyolca, Lehçe dillerini öğrendi. İstinye İptidai Mektebi’nden sonra Galatasaray Lisesi'ni ve Mekteb-i Hukuk'u bitirdi; bir süre Paris Siyasî İlimler Okulu'na devam etti.[2] Henüz çocuk yaşta iken, İbülhakkı Tahir Bey’in çıkardığı “Çocuklara Mahsus Gazete”'de ilk yazıları yayımlandı. Bu yazılarda daha çok kaybettiği ağabeyi Mehmet Nijat’tan bahsetti.[1]
1906'da Düyun-u Umumiye'ye mütercim olarak girdi; 1908'de Ayan Meclisi mütercimi, daha sonra da Babıâli teşrifat memuru oldu.[2]
1908'de Abidin Paşa'nın torunu Feriha Hanım ile evlendi. 1909'da oğlu Mehmet Muvakkar dünyaya geldi. Feriha Hanım 1929 yılında vereme yakalanarak hayata veda etti. Eşinin vefat ettiği yıl, Şehremini Rıdvan Paşa’nın kızı Hatice Hamım ile ikinci evliliğini yaptı. İkinci evliliğinden kızı Esin Talȗ dünyaya geldi. Kızı Esin Talu çevirmen, oğlu Muvakkar Talȗ ise ilk spor spikerlerindendir.[3]
II. Meşrutiyet’in getirdiği özgürlük ortamında Ahmet Rasim in teşviki ile[1] gazeteciliğe başladı. Önce İkdam’da tercümanlık ve düzeltmenlik, ardından Tercüman-ı Hakikat’de yazarlık yaptı. Genellikle alaycı bir üslûpla kaleme aldığı mizahî fıkraları, sohbet ve hikâyeleri yayınlandı.[2] Yazılarında “Karga”, “Çekirge”, “Kertenkele”, “Ebul Muvakkar”, “Evliyayı Cedit” gibi müstear isimler kullandı. 1913’te atandığı Divan-ı Humayun Teşrifat memurluğundan 1916’da istifa ederek ayrıldı; gazetecilikle meşgul oldu.
Memuriyet hayatına 1919 yılında, Hamdullah Suphi Bey’in önerisi ile Damat Ferit Paşa hükümetinin Hariciye Nezareti Matbuat Umum Müdürlüğü'ne atanarak geri döndü.[1] İşgal altındaki İstanbul’da bu görevi yerine getirmeye çalışırken işgal kuvvetlerini kızdırdığı için bir süre tutuklu kaldı.[1] Aynı göreve aralıklı olarak üç defa getirildi (1919-1924, 1927-31).
1920‘de Aka Gündüz ile birlikte çıkarttığı Alay Gazetesi’ndeki yazıları ile Türk Kurtuluş Savaşı’nı destekledi. Damat Ferit hükümetini hicveden yazılarından dolayı kovuşturmaya uğradı; dergi sadece 12 sayı çıkarılabildi.[1] Alay’ın kapanmasından sonra yazılarını Sedat Simavi’nin “Diken" dergisinde sürdürdü.
İlk kitabı “Evliya-ı Cedid”, 1920 yılında yayımlandı. Bu kitapta işgal günlerinin İstanbul’unu anlattı. Kitap büyük ilgi gördü. Diken Dergisi’nde tefrika edilen “Viraneler” adlı romanını ise 1922 yılında “Kopuk” adıyla romanlaştırdı.[1]
1922 yılında Türkiye’ye gelen Fransız yazar Claude Farrère’nin mihmandarlığını yaptı; Mustafa Kemal'le görüşmek üzere Kocaeli'ne yaptığı seyahatte kendisine refakat etti.[4] Mütarake döneminde ayrıca “Lâne” adlı bir çocuk dergisi çıkardı.[5]
1924 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Riyâset-i Cumhur Başkâtibi (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri) oldu; bu görevden 1925 yılında affedildi. Kısa bir süre İstanbul şehremeniliği yaptı.
Eşi Feriha Hanım’ı 1929 yılında veremden kaybetti. Aynı yıl Şehremini Rıdvan Paşa’nın kızı Hatice Hanım ile evlendi.[1] 1927 yılında yeniden getirildiği Matbuat Müdürlüğü görevini sürdürmekte olan Ercüment Ekrem, 1931 yılında da Varşova Elçilik müsteşarlığına atandı. Varşova’ya taşındıktan sonra kızı Esin dünyaya geldi. 1934'te yurda dönüp gazeteciliğe devam etti. Soyadı Kanunu çıktığında “Talû” soyadını aldı.
Çeşitli dönemlerde Mekteb-i Mülkiye, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Gazi Terbiye Enstitüsü Fransızca Öğretmenliği, Galatasaray ve Notre Dam de Sion liselerinde Fransızca ve edebiyat öğretmenliği görevlerinde bulundu.
1943 yılında eşi Hatice Hanım’dan boşandı. Hayatını kızı Esin ile birlikte Tokatlıyan Oteli’nde sürdürdü.[1] Öğretmenlik ve gazeteciliğe devam eden Talu, 1948’de gazetecilikte 50. yılını kutlayarak jübilesini yaptı. 1950’de Galatasaray Lisesi’nden emekli oldu.[1] 1952’de Türk-Fransız kültür ilişkilerine katkılarından dolayı “Légion d’honneur” nişanı verildi.[1] Son zamanlarına kadar Şehir Tiyatroları Edebi Heyeti ve Sular İdaresi İdare Meclisi üyeliğinde bulundu. 16 Aralık 1956'da hayatını kaybetti. Cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Roman, hikâye ve tiyatro eserleri kaleme almış olan Ercüment Ekrem, eserlerinde toplumsal meseleleri mizahi bir açıdan konu etmiş; Ahmet Rasim ve Hüseyin Rahmi tarzı bir anlatımı benimsemiştir.[2] “Meşhedi” adlı bir İranlının abartmalı serüvenlerini anlattığı mizahî hikâye ve romanlarıyla tanındı.[6]
Başlıca Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Öykü
[değiştir | kaynağı değiştir]- Teravihten Sahura (1923)
- Sevgiliye Masallar (1925)
- Kız Ali (1926), Güldüren Kitap (1927)
- Meşhedi'nin Hikâyeleri (1927)
Roman
[değiştir | kaynağı değiştir]- Evliya-yı Cedid (Yeni Evliya Çelebi, 1920)
- Asriler (1922)
- Gün Batarken (1922)
- Kopuk (1922)
- Sabir Efendinin Gelini (1922)
- Kan ve İman (1923)
- Şevketmeâb (1925)
- Kundakçı (1926)
- Meşhedi ile Devrialem (1927)
- Gemi Arslanı (1928)
- Meşhedi Aslan Peşinde (1934)
- Kodaman (1934)
- Pepeloğlu (1938)
- Beyaz Şemsiyeli (1939)
- Bu Gönül Böyle Sevdi (1941)
- Çömlekoğlu ve Ailesi (1945)
Anı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dünden Hatıralar (1945)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k "Ali Can Sekmeç, Recaizade'nin Ünlü Torunları, Chronicle Dergisi, Sayı 4, 2006". 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011.
- ^ a b c d e "Türkceciler.com. sitesi, Ercümend Ekrem Talu maddesi, Erişim tarihi:17.12.2011". 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011.
- ^ "Ercüment Ekrem Talu Kimdir? Ercüment Ekrem Talu Hayatı, Başarıları ve Eserleri - Bkmkitap". 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.
- ^ "Yazarmezar.com sitesi, Ercüment Ekrem Talu sayfası, Erişim tarihi: 17.12.2011". 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011.
- ^ "Yasamoykusu.com sitesi, Ercüment Ekrem Talu maddesi, Erişim tarihi:17.12.2011". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011.
- ^ "Siirakademisi.com sitesi, Ercüment Ekrem Talu maddesi, Erişim tarihi:17.12.2011". 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
| Hükûmet görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yeni makam |
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri 12 Mart 1924 - 30 Nisan 1924 |
Sonra gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu |
- Türkiye Cumhurbaşkanlığı genel sekreterleri
- 1886 doğumlular
- İstanbul ili doğumlu siyasetçiler
- 1956'da ölenler
- Galatasaray Lisesinde öğrenim görenler
- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler
- Türk öğretmenler
- 20. yüzyıl Türk yazarları
- Légion d'honneur sahipleri
- Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler
- 20. yüzyıl Türk gazetecileri