Erselik (bitki)
Erselik (Erdişi veya bilimsel adıyla Hermaphrodite), hem erkek hem de dişi organın bitkinin (çoğunlukla çiçeklerin) üzerinde bulunduğu bitkilere erselik bitkiler denir.[1] Domates, biber, patlıcan gibi sebzeler ile elma, ayva, kiraz, kızılcık, badem, böğürtlen armut, erik, şeftali, portakal gibi meyve türlerinde erselik çiçekler bulunur.[1][2] Papatya familyasına sahip olan bitkilerin büyük çoğunluğu da erselik bitki yapısına sahiptir.[3]
Çiçeklerin erselik yapıda olması kendi kendine tozlanmayı kolaylaştırır, bu tarz çiçeklerin erkek organları hem kendi dişi organlarını hem de diğer çiçeklerin dişi organlarını tozlar.[3] Diğer çiçeklerin dişi organlarını tozlamak için bu tarz bitkiler çoğunlukla böcekleri kullanır.[1] Böceklerle tozlanan bitkilere entomophyl bitkiler denir ve en önemli polen taşıyıcı grubu olan canlı arılardır. Bu türlerin çoğunluğunda taç yaprakları renkli gösterişli ve güzel kokuludur. Çiçeklerin büyük çoğunluğunda nektar sağlayıcı bezler bulunmaktadır bu sayede böcekleri kendilerine çekerek kendi tozlarını diğer çiçeklere aktarırlar. Anterleri ve stigmaları küçük, çiçek tozları rüzgarla tozlanan çiçeklere (örneğin; tek evcikli, iki evcikli) karşı az, iri ve yapışkandır.[1][2][3]
Erselik çiçek yapısına sahip olmasına rağmen bazı çiçeklerde dişi veya erkek organ fonksiyonel olmayabilir. Dişi organın çalışıp, erkek organın fonksiyonel olmaması durumundaki çiçeklere morfolojik erdişi fizyolojik dişi denir.[1] Bu çiçek tiplerinde filamanetler aşağıya doğru kıvrık olur. Bu çiçek türlerine sahip bitkilere çavuş, karagevrek, hönüsü, tahannebi, bulut üzümü gibi üzüm türleri ile fesleğen örnek verilebilir.
Çiçek tipleri sorunlu olan çeşitlerde (çavuş, karagevrek) tozlanma başka çeşidin çiçek tozlarıyla olmaktadır ve bu duruma yabancı tozlanma adı verilir.[4] Erselik bir yapıya sahip olan asmalarda çiçeklerin gösterişsiz olması ve böcekleri çekebilecek hoş bir kokunun olmaması nedeniyle tozlanma sadece rüzgar aracılığıyla gerçekleşir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e "BAHÇE BİTKİLERİNİN BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ" (PDF). Ankara Üniversitesi. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b c Dilek Soysal. Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü - Bahçe Bitkileri Dersi. 19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi. 18 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b c Rahmi ÖZÇAĞIRAN. "Çiçekli Bitkilerde Tozlanma Ve Çiçektozu Taşıyıcıları". Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. ISSN 1018-8851. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ "Bağ Yetiştiriciliği" (PDF). Antalya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. 1 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.