Erwin Finlay-Freundlich
Erwin Finlay-Freundlich | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 29 Mayıs 1885 Biebrich, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Temmuz 1964 Wiesbaden, Batı Almanya |
| Milliyet | Alman |
| Meslek | Astronom |
| Evlilik | Kate Hirschberg |
Erwin Finlay-Freundlich (Almanca telaffuz: [ˈfʀɔɪntlɪç]; d. 29 Mayıs 1885-ö. 24 Temmuz 1964), Felix Klein'in öğrencisi olan bir Alman astronom. Freundlich, Albert Einstein ile birlikte çalışan bir arkadaşıydı ve genel görelilik teorisinin kütleçekimsel kırmızıya kaymaya dayalı astronomik gözlemlerle test edilebileceği deneyleri tanıtan kişiydi.
Yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Friedrich Philipp Ernst Freundlich ve eşi Elizabeth Finlayson'ın oğlu olarak Biebrich'te dünyaya geldi.[1] Abisi Herbert Max Finlay Freundlich'di. Yerel okulda okudu ve 1903'te okulu bıraktı. 6 ay boyunca Szczecin'deki tersanelerde çalıştı ve daha sonra Berlin'deki Charlottenburg Politeknik'te gemi inşası okumaya başladı. Ancak 1905 sonbaharında Göttingen Üniversitesi'nde Matematik ve Astronomi okumak için okulu bıraktı ve orada Felix Klein ve Karl Schwarzschild ile birlikte çalıştı.[2]
1913'te Kate Hirschberg ile evlendi.[3] 1910'da Göttingen Üniversitesi'nde Paul Koebe yönetiminde tezini bitirip doktorasını aldıktan sonra, Berlin'deki Gözlemevi'nde asistan oldu ve burada Albert Einstein ile birlikte çalışmaya başladı. 1914'te meydana gelen bir güneş tutulması sırasında genel göreliliği doğrulamak için bir keşif gezisi sırasında, I. Dünya Savaşı patlak verdi ve birkaç gün Rusya'da gözaltında tutuldu, ardından bir mahkûm değiş tokuşu ile serbest bırakıldı. Keşif başarısız oldu ve savaştan sonra, Potsdam'da bir güneş gözlemevinin inşasıyla uğraştı ve Einstein-Institut'un direktörlüğünü yaptı. 1933'te Hitler iktidara geldi ve büyükannesi ile karısının yahudi olması nedeniyle Almanya'dan ayrılmak zorunda kaldı. Atatürk tarafından birçok Alman bilim adamının yardımıyla geliştirilen İstanbul Üniversitesi'ne profesör olarak atandı. 1937'de Prag Üniversitesi'nde astronomi profesörü olarak görev yapmak üzere İstanbul'dan ayrıldı, ancak Almanların Çekoslovakya'yı işgali nedeniyle İstanbul'a geri döndü.
Arthur Stanley Eddington'ın tavsiyesi üzerine İskoçya'daki St Andrews Üniversitesi'ne gitti ve burada 1939'dan itibaren astronomi dersleri verdi. 1941'de Royal Society of Edinburgh üyeliğine seçildi.[3]
1959'da emekli olduktan sonra memleketi Wiesbaden'e döndü ve Mainz Üniversitesi'ne profesör olarak atandı. Freundlich, 24 Temmuz 1964'te Almanya'nın Wiesbaden kentinde öldü.
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Freundlich, Güneş'e yakın geçen ışık ışınlarının sapmasını araştırdı. Einstein'ın genel görelilik teorisinin geçerliliğini doğrulamak için bir güneş tutulması esnasında bir deney önerdi. Freundlich'in gösterimi Newton'un teorilerinin yanlış olduğunu kanıtlayabilirdi. Potsdam ve İstanbul'da inşa ettiği güneş gözlemevlerini kullanarak, Einstein'ın Güneş'teki tayf çizgilerinin yerçekiminin neden olduğu kırmızıya kayma teorisinin öngörüsü üzerine sonuçsuz kalan testler yaptı. 1953'te Max Born ile birlikte, yorgun bir ışık modeliyle galaksilerde gözlemlenen kırmızıya kaymaların alternatif bir açıklamasını önerdi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Thomas Hockey (2009). The Biographical Encyclopedia of Astronomers (İngilizce). Springer Yayıncılık. ISBN 978-0-387-31022-0. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2012.
- ^ Klaus Hentschel. Einstein Kulesi.
- ^ a b "Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002" (PDF). The Royal Society of Edinburgh. Temmuz 2006. ISBN 0-902-198-84-X. 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
