Güdül
| Güdül | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Ankara |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | İsmail Özkan[1] |
| • Belediye başkanı | Mehmet Doğanay (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 419 km² |
| Rakım | 720 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 10.074 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 8.438 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 06840 |
| İl alan kodu | 0312 |
| İl plaka kodu | 06 |
Resmî site Belediye | |
Güdül, Ankara ilinin kuzey batısında yer alan bir ilçesidir. 2020 yılında Sakin Şehir unvanını almıştır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Güdül ilçesinin tarihi, M.Ö. 3000–3500 yıllarına kadar uzanmaktadır. Kirmir Çayı Vadisi'nde bulunan mağaralarda yapılan arkeolojik incelemeler, bölgede Hitit uygarlığının varlığını ortaya koymaktadır. Hitit Devleti'nin yıkılmasının ardından, yöre merkezi İzmit olan Britinya (Bithynia) Krallığı’nın sınırları içerisine dahil olmuştur. Yapılan araştırma ve incelemelerde Güdül çevresinde tarih öncesi çağlardan beri yerleşildiği anlaşılmıştır. İlçe yakınından geçen Kirmir Çayı boyunca kayalara oyulmuş mağaraların Etiler'e (MÖ 2000) ait olduğu sanılmaktadır. Daha sonra Frigler (MÖ 8. yüzyıl) bu yörede hakimiyet sürmüşlerdir.
İn-Önü denilen bu mevkideki mağaralarda haç işaretlerine rastlanmış, Romalılarca Hristiyanlığın yayılması sırasında buraların mesken edildiği anlaşılmıştır. Daha sonra Bizanslıların yaşadıkları sanılmaktadır.
İlçenin İnözü Vadisi mevkiinde yer alan mağaralarda bulunan haç işaretli sıva kalıntıları, bu alanların Roma Dönemi'nde Hristiyanlar tarafından kullanıldığını göstermektedir. Aynı şekilde, Çağa beldesinde ortaya çıkarılan ve “Çoban Hamamı” olarak bilinen yapı, antik kaynaklara göre Avrupa’dan Kudüs’e uzanan hac yolu üzerinde yer almaktadır. Bu yapının Roma döneminden itibaren termal kaynaklara dayalı olarak bir sağlık merkezi işlevi gördüğü düşünülmektedir.[3]
Güdül ve çevresindeki köylerde bulunan taş eserler, çanak çömlekler, hayvan figürleri ve toprak küpler, bölgenin Bizans İmparatorluğu döneminde de yerleşim amacıyla kullanıldığını göstermektedir.
1071 tarihli Malazgirt Zaferi ile Anadolu'nun kapıları Türklere açılmış, Güdül ve çevresi Anadolu Selçukluları'nın idaresine geçmiştir. İlçe, Anadolu Selçuklu hükümdarlarından I. Mesut'un eniştesi ve Ankara Emiri olan Şehabüldevle Güdül Bey tarafından şimdiki yerinde, tahminen 850 yıl evvel kurulmuş olup, Orta Asya'dan Anadolu'ya ilerleyen 24 Oğuz boylarından birçoğu, bölgeye hakim olmuşlardır. Bu boylardan en önemlisi Kınık, Kayı ve Afşar boylarıdır. Güdül'ün Afşar ve Kayı adlarında iki mahallesi vardır. Ayaş ilçesine bağlı bir nahiye iken 7033 sayılı Kanun ile 1 Eylül 1957 yılından itibaren ilçe olmuştur.[4]
Coğrafi konum
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin yüzölçümü 419 km²dir. Denizden yüksekliği 720 metredir. Karasal iklim tipi görülmektedir. Kışları soğuk yazları ise sıcak olup az yağış almaktadır. İlçe yıllık olarak 506 mm yağış almaktadır. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbaharda düşmektedir. En yüksek sıcaklık (+30, +35) derece, en düşük sıcaklık (-10, -20) dereceleri arasındadır.
Arazi yapısı oldukça dağlık olan İlçede, az miktarda tarıma elverişli toprağa can veren ve Sakarya Nehri'nin bir kolu olan Kirmir Çayı, Suvari Çayı ve İlhan Çayı geçmektedir.
Güdül ilçesi güneyde Ayaş, kuzeyde Çamlıdere, batıda Beypazarı ve doğuda Kızılcahamam ilçeleri ile komşudur.
İlçenin önemli yükseltileri arasında Köroğlu Dağları ile bağlantılı Güvercinlik Tepesi (1528 m), Kavaklı Dağı (1983 m), Dikmen Tepesi (1151 m) ve Sivri Tepe (1341 m) yer almaktadır.[1][5]
Ankara'ya 90 km olan Güdül'ün komşuları, 32 km Ayaş, 33 km Beypazarı, 60 km Çamlıdere, 60 km Kızılcahamam ve 93 km Kıbrıscık'tır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960[6] | 18.453 | 4.549 | 13.904 |
| 1965[7] | 18.314 | 4.385 | 13.929 |
| 1970[8] | 18.153 | 4.459 | 13.694 |
| 1975[9] | 18.919 | 4.746 | 14.173 |
| 1980[10] | 15.688 | 3.353 | 12.335 |
| 1985[11] | 19.460 | 6.008 | 13.452 |
| 1990[12] | 18.698 | 5.504 | 13.194 |
| 2000[13] | 20.938 | 5.806 | 15.132 |
| 2007[14] | 10.676 | 3.155 | 7.521 |
| 2008[15] | 10.075 | 3.116 | 6.959 |
| 2009[16] | 9.393 | 2.792 | 6.601 |
| 2010[17] | 8.971 | 2.623 | 6.348 |
| 2011[18] | 8.891 | 2.623 | 6.268 |
| 2012[19] | 8.656 | 2.591 | 6.065 |
| 2013[20] | 8.921 | 8.921 | veri yok |
| 2014[21] | 8.626 | 8.626 | veri yok |
| 2015[22] | 8.392 | 8.392 | veri yok |
| 2016[22] | 8.282 | 8.282 | veri yok |
| 2017[22] | 8.050 | 8.050 | veri yok |
| 2018[22] | 10.074 | 10.074 | veri yok |
| 2019[22] | 8.892 | 8.892 | veri yok |
| 2020[22] | 8.438 | 8.438 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Mahalleler
[değiştir | kaynağı değiştir]Güdül'ün 31 mahallesinin 5'i merkezde bulunmaktadır. Merkez mahallelerinde 2.588 kişi (%32,15) yaşamaktadır. En uzak mahallesi ise 22 km uzaklıktaki Güneyce'dir. İlçede nüfusu en fazla olan, 955 kişi ile yine Güneyce mahallesidir. Güdül'ün nüfusu 2017 yılında %2,8 azalmıştır.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | İsim | Parti | |
|---|---|---|---|
| 1984 | Şükrü Mert | Anavatan Partisi | |
| 1989 | Hüseyin Erdoğan | ||
| 1994 | |||
| 1999 | Cemil Sezer | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 2004 | Hüseyin Erdoğan | Adalet ve Kalkınma Partisi | |
| 2009 | |||
| 2014 | Hava Yıldırım | ||
| 2019 | Muzaffer Yalçın | ||
| 2024 | Mehmet Doğanay | Cumhuriyet Halk Partisi | |
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin kuzeyinde ve Sorgun Köyü yöresinde bulunan orman alanı ile bu alan içerisinde yer alan gölet doğal zenginliklerdendir. Kirmir Çayı Vadisi'nde kayalara oyulmuş İn-önü mağaraları, Çağa Kasabası'nda bulunan Roma Tümülüsü, Kavaközü Köyü'nde bulunan Samutbali Türbesi ve Tekke mevkiinde Kasım Baba Türbesi ilçenin kültürel zenginlikleri arasındadır. Ayrıca Kamanlar Köyü'nde Şehit Tolga Akpınar Parkı görülmeye değer yerlerindendir. Merkezdeki 20 adet leblebi imalathanesinden Türkiye'nin her yerine leblebi gönderilmektedir.
Güdül ilçesi, tarihi ve doğal zenginlikleriyle çeşitli turizm olanakları sunmaktadır. İlçede bulunan İnözü Vadisi, Hitit, Frig ve Roma dönemlerinde kullanılmış mağaralarıyla dikkat çekmektedir. Vadideki bu mağaralar, tarihî miras açısından önemli birer arkeolojik alan niteliği taşır.
Doğa turizmi açısından ilçede yer alan Kirmir Vadisi, doğa yürüyüşü ve bisiklet turları için uygun koşullara sahiptir. Sorgun Köyü sınırlarında bulunan Sorgun Yaylası ise dağ yürüyüşü, çadırlı kampçılık, günübirlik dinlenme ve sportif olta balıkçılığı gibi etkinlikler için elverişli bir ortam sunmaktadır.
Kirmir Çayı Vadisi içerisinde bulunan Kasım Baba Türbesi ve Samutbaba Türbesi, ilçede inanç turizminin önemli noktaları arasında yer alır. Ayrıca, Güdül ile Dörtdivan ilçeleri sınırlarında yer alan Kavaklı Dağı, Savari Deresi'nin oluşturduğu 10 kilometre uzunluğundaki vadiyi kapsamaktadır. Bu vadi, nesli tehlike altında olan kara akbabanın (Aegypius monachus) üreme alanlarından biridir.
İlçede her yıl Haziran ayında Kiraz Festivali, Temmuz ayında ise Güdül Kapama Şöleni düzenlenmektedir. Bu etkinliklerde yöreye özgü geleneksel yemekler tanıtılmakta, yerel mutfak kültürü katılımcılara sunulmaktadır. Güdül mutfağında öne çıkan lezzetler arasında ocakaşı, göceaşı, mancar, mıhlama, mercimek pilavı, ekşili dolma, güdül kapaması, sübere, sulguç ve keyman gibi yemekler ile höşmerim, şibit ve haside gibi geleneksel tatlılar bulunmaktadır.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Güdül, başkenti olan Ankara'ya 44 km uzaklıktadır. Hem tarihi zenginlikleri hem de doğal güzellikleri açısından ziyaretçilerini bekleyen sakin bir ilçedir. İlçeye ulaşım seçenekleri arasında toplu taşıma ve karayolu vardır. Güdül'e gitmek isteyen kişilerin sıklıkla kullandığı yöntem karayoludur. Ankara-Beypazarı karayolu üzerinde bulunan Güdül'e yol ayrımından sol tarafa saparak ulaşabilirsiniz. Toplu taşıma seçeneğini kullanmak isterseniz de Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesi'nden (AŞTİ) düzenli olarak ilçeye düzenlenen seferlerden yararlanabilirsiniz.[23][24][25]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Güdül'de kayalara oyulmuş mağaralar -
Güdül'den bir yol -
Geleneksel ev -
Yerleşim içinden akan bir dere -
Boş bir geleneksel ev -
Şehir merkezindeki avlu
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "Güdül -". ankara.ktb.gov.tr. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.
- ^ "7033 sayılı Kanun" (PDF). Resmî Gazete. 27 Haziran 1957. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ "Güdül -". ankara.ktb.gov.tr. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Güdül Nüfusu - Ankara". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Ankara Güdül Nüfusu". nufusune.com.
- ^ https://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&araType=vt 23 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), "İlçe ve Mahallelerine Göre Nüfus ve Demografi Verileri," (2022), Erişim tarihi: 16 Nisan 2023
- ^ http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Kurumsal/Tarihce.aspx 9 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, "Karayolları Genel Müdürlüğü," (2023), Erişim tarihi:16 Nisan 2023
- ^ https://www.ego.gov.tr/ 18 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ankara Büyükşehir Belediyesi, "EGO Otobüs Hatları," (2023), Erişim tarihi:16 Nisan 2023
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Güdül Kaymakamlığı 20 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Güdül Belediyesi 7 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
