Gündüz Vassaf
| Gündüz Vassaf | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1946 Boston, Amerika Birleşik Devletleri |
| Meslek | Yazar, Psikolog |
| Milliyet |  Türk |
| Dönem | 1977-günümüz |
| Tür | Tarih ve Psikoloji |
Gündüz Vassaf (d. 1946, Boston),[1] Türk yazar ve psikologdur.[2]
1990'lardan itibaren yayımladığı, tarihe farklı bir bakış açısıyla yaklaştığı deneme kitapları ile tanınmıştır. Türkiye'de 1992'de yayımlanan Cehenneme Övgü, en çok bilinen eserlerindendir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1946 yılında ABD'nin Boston kentinde doğdu. Annesi psikolog Belkıs Halim Vassaf, babası doktor Ethem Vassaf'tır.[3] Annesi ve babası, Belkıs Hanım'ın yüksek lisans eğitimi için 1936'da ABD'ye gitmişti. Ülkeye dönecekleri sırada II. Dünya Savaşı nedeniyle dönüşleri ertelendi ve böylece Boston'da doğan Gündüz Vassaf,[4] bir yaşında iken ailesi ile Türkiye'ye geldi.[5]
İlkokula İstanbul'da başladı, birçok okul değiştirdi. Adnan Menderes'in çocukluk arkadaşı olan babasının Demokrat Parti milletvekili seçilmesi üzerine Ankara'da; 11 yaşında iken ailesinin yeniden ABD'ye taşınması üzerine ABD'nin değişik şehirlerinde yaşadı ve öğrenim gördü.[4] 14 yaşında iken New Hampshire’da yatılı okula girdi. Üç yıl yatılı okul hayatından sonra yurda döndü ve liseyi İstanbul'da Robert Koleji'nde tamamladı.[4]
İstanbul'da geçirdiği bir yılın ardından yüksek öğrenim için ABD'ye gitti; futbol bursu alarak George Washington Üniversitesi'nde psikoloji eğitimi gördü. Öğrenciliği döneminde Washington'da 1968 kuşağı hareketi içinde yer aldı. Üniversitede Yabancı Öğrenciler Derneği'ne başkanlık yaptı.[5]
1968'de Türkiye'ye döndü. ABD'de akıl hastanesi gardiyanlığından Türkiye'de TRT’de radyo spikerliğine kadar farklı işlerde çalıştı.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde doktora eğitimine başladı. 1976'da kurulan Türk Psikologlar Derneği’nin kurucu üyesi oldu. Doktorasını 1977 yılında tamamladı.
Uzun bir süre Ankara Üniversitesi Mediko-Sosyal Merkezi'nde öğrencilere psikolojik danışmanlık yaptı. 5-7 yaş arası çocuklara uygulanan ve öğrenmeye hazırlık derecesini ölçen Temel Zihinsel Yetenekler Testi'ni geliştirdi.[6] Zekâ testleri ile uğraştığına daha sonra pişman olmuş, bu testlerin kitleleri edilgenliğe ittiğini savunmuştur.[7]
Şerif Mardin'in önerisi ile Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyesi oldu.[5] Tüm Öğretim Üyeleri Derneği'nde (TÜMÖD) Boğaziçi Üniversitesi temsilcisi olarak yer aldı. Uluslararası Af Örgütü’nün İstanbul Şubesinde başkanlık yaptı.
12 Eylül askeri darbesinden sonra, Boğaziçi Üniversitesi'ndeki öğretim üyeliği görevinden istifa etti. O tarihten sonra Almanya'daki Kassel, Marburg ve Bremen üniversitelerinde öğretim üyesi, Kanada'daki McGill Üniversitesi Center for Developing Area Studies’de “konuk” akademisyen, Amsterdam’da Averroes Stichting’de klinik psikolog, Viyana’da Institute für Höhere Studium ve Avrupa Bilim Vakfı’nda da konuk araştırmacı olarak çalıştı.[8]
ABD merkezli Uluslararası Psikologlar Konseyi'nin (International Council Of Psychologists - ICP) yönetim kurulunda yer aldı. Uluslararası Psikoloji Bilimi Birliği'nde (International Union of Psychological Science - IUPsyS) Barış Komitesi kuruluşunda; Amerikan Psikoloji Derneği'nin (American Psychological Association-APA) toplum psikolojisi bölümünün Avrupa ve Ortadoğu koordinatörlüğünde görev aldı.
Yazar, psikoloji alanındaki eserlerinden çok, tarihe farklı bir bakış açısıyla yaklaştığı çalışmalarıyla tanınmaktadır. 1987'de Marburg Üniversitesi'nde konuk akademisyen iken İngilizce olarak yazdığı ve 1992'de Türkçeye çevrilerek yayımlanan Cehenneme Övgü, Türkiye'de çok satanlar arasında yer aldı.[9] Bu ilk kitaptan dört yıl sonra Cennetin Dibi adlı ikinci deneme kitabını yayımladı. Annesi Belkıs Halim Vassaf'ın hayatını Annem Belkıs (2000) adıyla kitaplaştırdı.
Vassaf, 1996'da kurulduğu günden 2016'da kapandığı güne kadar yirmi yıl boyunca Radikal gazetesinde Uçmakdere başlığıyla köşe yazıları kaleme aldı. Bu yazıları Türkiye Sen Kimsin?, (2008) Kimliğimi Kaybettim, Hükümsüzdür! (2010) ve Medeniyet, Kültür ve Sanat (2014) adlı kitaplarda bir araya getirdi.
2011-2011 arasında her pazar NTV televizyon kanalında 25 bölüm yayınlanan, insan, tarih, sosyoloji, popüler kültür konularındaki "Gerçek Orada Bir Yerde" adlı sohbet programını Murat Belge ve Şerif Mardin ile birlikte hazırladı.[10]
Yazarın ilk romanı, 2023'te yayımlanan Ressamı'ın İsyanı'dır.[11]
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zekâ ve Zekâ Testleri Nedir Ne Değildir?, Ankara Üniversitesi Mediko-Sosyal Merkezi Yayınları, Ankara, 1977
- Temel Zihin Yetenekleri Testi, Ankara Üniversitesi Mediko-Sosyal Merkezi Yayınları, Ankara, 1977
- Introduction to Psychology (Editör), Bogaziçi Üniversitesi, İstanbul, 1978
- Daha Sesimizi Duyurmadık: Avrupa'da Türk İşçi Çocukları Belge Yayınları, 1983; İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002
- Wir haben unsere Stimme noch nicht laut gemacht; Türkische Arbeiterkinder in Europa, Res Publicae, Felsberg, 1985
- Cehenneme Övgü, Gündelik Hayatta Totalitarizm, Ayrıntı, 1992; İletişim, 1999
- Cennetin Dibi, Modern Zamanda Eğlencelik Hayat, Ayrıntı, 1996; İletişim, 1999
- Annem Belkıs, İletişim Yayınları, 2000
- 40 Yıl Önce 40 Yıl Sonra, Amerika Rusya, İletişim, 2006
- Tarihi Yargılıyorum, İletişim Yayınları, 2007
- Türkiye Sen Kimsin? - Uçmakdere Yazıları 1, İletişim Yayınları, 2008
- Leventname, Heyamola Yayınları, 2009
- Dümezil'in Sosyoloji Dersi Notları (Belkıs Halim Vassaf'ın Defterinden), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2009
- Kimliğimi Kaybettim Hükümsüzdür! - Uçmakdere Yazıları 2, İletişim Yayınları, 2010
- Mostari - Bir Köprü Bekçisinin Günlüğü, Yapı Kredi Yayınları, 2013; İletişim, 2021
- Medeniyet, Kültür, Sanat - Uçmakdere Yazıları 3, İletişim Yayınları, 2014
- İstanbul'da Kedi, Yapı Kredi Yayınları, 2014
- Boğaziçi'nde Balık, Yapı Kredi Yayınları, 2015
- Nâzım, Aylak Adam, 2015
- Ne Yapabilirim? Geleceğe Kartpostallar, İletişim Yayınları, 2016
- Yol Arkadaşım: Havaalanı Yazıları, Karakarga, 2017
- Sınırsız, İletişim, 2018
- Ressamın İsyanı, Everest Yayınları, 2023
- Doğana, İletişim Yayınları, 2025[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Vassaf, Gündüz (21 Şubat 2021). "Gündüz Vassaf: Çivisi çıkmış bir dünyada yaşıyoruz". DW Türkçe. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Sabre s.r.o. "Gündüz Vassaf". PWF.cz (Çekçe). 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2025.
- ^ ATABİLEN, Ezgi (29 Ekim 2011). "Bu kitap adeta mezar taşım oldu". Hürriyet. 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ a b c BİLGEHAN, Zeynep (11 Haziran 2023). "Bir psikolog-yazarın kâinata isyanı". Hürriyet. 27 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024.
- ^ a b c "Gündüz Vassaf". Tarihsel Adalet için Bellek Müzesi. Eylem Delikanlı tarafından görüşme yapıldı. 19 Eylül 2022. 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ Yonus, Adviye (2007). "Kaufman kısa zeka testi (Kaufman Brief ıntelligence test ? k-bıt) 15 - 16 yas çocukları üzerinde geçerl?k, güvenirlik ve ön norm çalışmaları" (PDF). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ Vassaf, Gündüz (8 Haziran 2023). "Türümüzün masalları". 1+1 Express. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Gündüz Vassaf". 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ Prisoners of Ourselves - Gündüz Vassaf. İletişim Yayınları web sitesi. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ Çalışkan, Emirhan (2 Ocak 2020). "Ülkeden Böyle Programlar Geçti #1". Medium. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ "Ressamın isyanı var!". Milliyet Sanat. 21 Mayıs 2023. 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Gündüz Vassaf'ın bugüne kadar yayımlanmış belki de en kişisel kitabı: Doğana". Edebiyat Haber. 3 Mart 2025. 23 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2025.