Geyhatu Han
| Geyhatu Han | |
|---|---|
 | |
| İlhanlı hükümdarları listesi | |
| Hüküm süresi | 1291-1295 |
| Önce gelen | Argun Han |
| Sonra gelen | Baydu Han |
| Ölüm | 24 Mart 1295 |
| Hanedan | İlhanlı Hanedanı |
| Babası | Abaka Han |
| Dini | Budizm |
Geyhatu Han; Moğolca: ᠭᠠᠶᠺᠠᠲᠦ, Гайхат Gaikhat, (ö. 24 Mart 1295); 1291-1295 yılları arasında hüküm süren beşinci İlhanlı Devleti'nin hükümdarı.
Abaka Han’ın oğludur. Abisi Argun Han tarafından 1285 yılında Anadolu’daki Moğol idaresinin başına getirildi. 1286 yılında Aksaray’a kadar gelip bölgedeki beylikleri ağır bir vergiye tabi tuttu. Konya’ya gelerek 2 Haziran 1286’da II. Gıyaseddin Mesud’u tahta oturttu. 1288 yılında Anadolu Selçuklularına isyan eden Eşrefoğulları ile Karamanoğullarını cezalandırmak için düzenlediği seferde Larende ve Karaman bölgesini tahrip etti. Antalya’da bulunduğu sırada Argun Han’ın ölüm haberini alması üzerine Azerbaycan’a dönerken Ahlat yakınlarında 22 Temmuz 1291 tarihinde hükümdarlığını ilân etti. Ancak Anadolu’da Türkmenlerin isyan haberini alınca Azerbaycan’a gitmeyip Şiktur Noyan’ı nâib tayin ederek İlhanlı otoritesine başkaldıran başta Karamanoğulları olmak üzere Türkmen beylerini cezalandırmak üzere Anadolu’ya geri döndü. Larende’yi yağmaladıktan sonra Menteşe, Beyşehir, Kütahya ve Denizli topraklarına saldırıda bulundu. 23 Aralık 1291’de Denizli’yi ele geçirdi. Şubat 1292’de Konya’ya gelen Geyhatu Han, bir süre sonra Azerbaycan’a dönerek 29 Mayıs 1292’de Aladağ’da tahta çıktı.
Geyhatu devrinde de İlhanlı-Memlük mücadelesi devam etmekle birlikte her iki tarafta doğrudan bir savaşa girmemeye çaba gösterdi. Argun Han döneminde Memlüklerle yapılan savaş ve ülkede besi hayvanlarında görülen salgın hastalıklar yüzünden devletin malî durumu iyice bozulmuştu. Geyhatu döneminde ekonomik ve siyasi istikrarsızlık ülkedeki düzeni daha da bozmaya başladı. Ekonomiyi düzeltmek için 1294 yılında altın ve gümüş paralarla ticareti yasaklanıp, “çav” adı verilen kağıt paraların tedavüle sürülüp altın ve gümüş paralarla değiştirilmeye başlanması ülkedeki ticareti durma noktasına getirdiğinden bu uygulamadan kısa süre sonra vazgeçmek zorunda kaldı. Ülkede ekonominin iyice bozulması, günlerini zevk ve eğlence içerisinde geçiren Geyhatu'ya karşı Moğol ileri gelenlerinin Baydu'yu destekleyerek isyan başlatmasına sebep oldu. 21 Mart 1295'te Hemedan civarında yapılan savaşta Baydu'ya yenilerek Mugan'a kaçtı. Ancak kısa süre içerisinde yakalanarak 24 Mart 1295 tarihinde idam edildi.[1]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 20 Kasım 2019 tarihinden itibaren ATV ekranlarında yayınlanmaya başlanan Kuruluş Osman dizisinde Geyhatu Han'ı Maruf Otajonov canlandırmıştır.
| Önce gelen: Argun Han (1284 - 1291) |
 İlhanlılar İmparatorluğu 1291-1295 |
Sonra gelen: Baydu Han (1295) |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Erdem, İ., "Olcaytu Han’ın Ölümüne Kadar İlhanlılar’da Yaşanan Siyasal-Kültürel Gelişmeler ve Yakın-Doğu’ya Etkileri", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt:20, Sayı:31 (2000), URL: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/28/175.pdf 19 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2018-06-18