Golus milliyetçiliği

Golus Milliyetçiliğini tasarlayan Nathan Birnbaum'a ait bir fotoğraf.

Golus milliyetçiliği (Yidiş: גלות נאַציאָנאַליזם) Yahudi halkının, dünyadaki büyük Yahudi merkezlerinde Yahudi ulusal ve kültürel yaşamını ilerletmek ve aynı zamanda dünya güçlerinden bir Yahudi ulusal kimliği için tanınmak isteyen ulusal bir hareketidir.

Kökeni

Golus Milliyetçiliği, Siyonizm'e adını veren Avusturyalı filozof Nathan Birnbaum tarafından tasarlandı. Birnbaum Siyonizm'in erken teorisyeni olmasına ve Birinci Siyonist Kongresi'ne (1897) katılmasına rağmen, kısa bir süre sonra hareketten ayrıldı. Birnbaum, Diaspora'daki Yahudi yaşamını benimseyen bir pan-Yahudilik (Alljudentum) teorisi geliştirmeye başladı.

Birnbaum, Yidiş'i bir dil olarak koruyan, sağlam bir halk kültürüne sahip olan ve tanınabilir derecede farklı topluluklarda bir araya gelen Doğu Avrupa Yahudilerinden esinlenerek Yahudi asimilasyonunun kaçınılmaz olduğu fikrine karşıydı.

Yahudi vatandaşlığı için tanınma arayışı

Birnbaum, Yahudi ulusal kimliğinin devlet güçleri tarafından tanınması için çeşitli girişimlerde bulundu. 1907'de Avusturya-Macaristan nüfus sayımında Yidiş'in Yahudi ulusal dili olarak yer almasını başarısız bir şekilde savundu. Ertesi yıl, Parlamento'da bir sandalye için bir kampanya yürüttü; başarılı kampanyasına rağmen, yerel yönetim yolsuzluğu nedeniyle koltuğuna oturamadı. 1910'da yine Yidiş'in tanınmasını denemeye başladı. Birnbaum, Yahudi ulusluğunun unsurları için devlet tarafından tanınabilirse, Yahudilerin Galiçya'daki bir eyaletin kontrolünü paylaşmaları için dilekçe verebileceğini düşünüyordu. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun etnik gruplara ve milletlere özerk bölgeler imkanı sunması onu cesaretlendirdi.

Birnbaum ayrıca Yidiş adına bir dil olarak propaganda yaptı ve "Yidişizm" ve "Yidişist" kelimelerini icat etti. Viyana'da Yidiş etkinlikleri düzenledi, Yidiş yazarlarını Almanca'ya tercüme etti ve 1905'te Yidişe Kultur adlı dilin ilerletmesi için bir öğrenci organizasyonu kurdu. 1908'de Czernowitz'de Yidiş dili üzerine uluslararası bir konferans düzenledi ve farklı Yahudi fraksiyonları Yidişlerin Yahudi milliyetçiliğinin resmi dili mi yoksa birkaç Yahudi dilinden biri mi ilan edilmesi gerektiği konusunda meydan çizdi.

Etkileme

Golus milliyetçiliği, Yahudi kimliğini diaspora deneyimiyle bağdaştırmaya yönelik çeşitli girişimleri önceden biçimlendirdi. Haham Mordecai M. Kaplan da benzer temalarla boğuşur, Yahudiliğin bir dinden ziyade bir medeniyet olarak görülmesi gerektiği teorisini geliştirir ve bu teori üzerine yeniden yapılanmacı Yahudiliği kurardı. Yidişçi Abraham Golomb, Diaspora'da Yahudi kimliğinin korunması ve bu takipte Yidiş ve İbranice'nin merkeziliği hakkında sık sık yazdı.