Gvara
Gvara (Gürcüce: გვარა), Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Helvaçauri Belediyesi'nde bir köydür. Tarihsel Maçaheli bölgesi köylerinden biridir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gvara köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prensliklerinin idaresinde kaldı. Bu yerleşim, 16. yüzyılın ortasında Osmanlıların eline geçmiştir.
Gvara köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Gvara" (كورا) şeklinde kaydedilmiştir. Ancak bu seferin transkripsiyonunda köyün adı "Kveda" şeklinde okunmuştur. Gvara köy, bu tarihte Çıldır Eyaleti'nin Macahel sancağına bağlıydı. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusun tespit edildiği bu tarihte köyde, 23 hanede 55 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Gvara köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 110 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Köyde kayıtlı bir muhtar ve bir imam bulunuyordu; ancak imam Batum kasabasında ikamet ediyordu.[1]
Gvara köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 nüfusu sayımı sırasında Rus idaresinin Gvara (Гвара) adıyla kaydettiği bu yerleşim, Batum sancağının Aşağı Acara kazasının Kirlati nahiyesinin üç köyünden biriydi. Nüfusu, 22'si erke ve 31'i kadın olmak üzere, 13 hanede yaşayan 53 kişinden oluşuyordu. Köyün halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak yazılmıştır. Karlati nahiyesi, Gvara köyünün dışında, bu nahiyenin idari merkezi olan Kirlati ve Kobaleti köyleriden oluşuyordu.[2]
Gvara köyünün Rusya'ya bırakılmasının ardından iki ülke arasında karşılıklı göçü öngören İstanbul Antlaşması imzalandı. Buna bağlı olarak Müslüman Gürcülerin bölgeden göç ettiği bilinmektedir. Nitekim 1835 tarihinde köy 23 haneden oluşuyorken, göçün gerçekleştiği tarihte geride 13 hane kalmıştı. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze'nin 1893 yılında verdiği bilgiye göre köyden 35 hane Osmanlı ülkesine göç etmişti. Çİçinadze, başka yerlerde de bu adı taşıyan köyler bulunduğunu, bazı Müslüman Gürcülerin Gvarişvili (Gvareloğli) soyadını bu isimden aldığını yazmıştır.[3][4]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Gvara köyü, Maçahel Suyu'nun (მაჭახელისწყალი) sol kıyısında yer alır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Gvara köyünde 2002 yılında 171 kişi, 2014 yılında 145 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 39, 159-160. 21 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1180-1182". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Göçü (ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში), Tiflis, 1912, s. 137". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 194-195". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
