Kedkedi
Kedkedi (Gürcüce: ქედქედი), Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Helvaçauri belediyesi'nde bir köydür. Tarihsel Maçaheli bölgesi köylerinden biridir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce bir yer adı olan Kedkedi (ქედქედი), tepe anlamındaki "kedi" (ქედი) kelimesiden türemiştir. Bu yerleşimin bir tepede bulunduğunu ifade eder. Köy Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prensliklerinin idaresinde bulunuyordu. Nitekim 16. yüzyılın ortasında Osmanlılar burayı Gürüclerden ele geçirmiştir.
Kedkedi köyü, 1593 yılından bir süre önce tutulduğu tahmin edilen Defter-i İcmal-i Liva-i Şavşad ve İmerhevi başlıklı icmal defterine göre Macahel livasının 19 köyünden biriydi ve köyden alınan vergi hasılatı 5.094 akçeydi. Ağustos 1655 tarihli cizye defterine göre ise köyde 5 Hristiyan hane bulunuyordu. Bu nüfus, Osmanlı Devleti'nin Hristiyanlardan aldığı cizye vergisi ödüyordu.[1]
Kedkedi köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Kedked" (كدكد) şeklinde kaydedilmiştir. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusun tespit edildiği bu tarihte köyde, 54 hanede 167 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Kedkedi köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 334 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Köyde bir muhtar kaydedilmekle birlikte, kayıtlı bir imam bulunmuyordu.[2]
Kedkedi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 nüfusu sayımı sırasında Rus idaresinin Kedkedi (Кедкеди) adıyla kaydettiği bu yerleşim, Batum sancağının Aşağı Acara kazasına bağlı Acarisağmarti nahiyesinin dört köyünden biriydi. Nüfusu, 53'ü erke ve 44'ü kadın olmak üzere, 20 hanede yaşayan 97 kişinden oluşuyordu. Köyün halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak yazılmıştır. Acarisağmarti nahiyesi, Kedkedi köyünün dışında, bu nahiyenin idari merkezi olan Acarisağmarti, Sindieti ve Çanivri köyleriden oluşuyordu.[3]
Kedkedi köyünün Rusya'ya bırakılmasının ardından iki ülke arasında karşılıklı göçü öngören İstanbul Antlaşması imzalandı. Buna bağlı olarak Müslüman Gürcülerin bölgeden göç ettiği bilinmektedir. Nitekim 1835 tarihinde köy 54 haneden oluşuyorken, göçün gerçekleştiği tarihte geride 20 hane kalmıştı. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1892 yılında, köyden büyük bir köyün gerçekleştini ve o tarihte Kedkedi'nin küçük bir köy olduğunu yazmıştır. Çiçinadze, ertesi yıl verdiği bilgiye göre Kedkedi köyünden 35 hane Osmanlı ülkesine göç etmiştir.[4][5]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kedkedi köyü, Maçahel Suyu'nun (მაჭახელისწყალი) sol kıyısında, deniz seviyesinden yaklaşık 24 metre yükseklikte yer alır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Kedkedi köyünde 2002 yılında 481 kişi, 2014 yılında 458 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Osmanlı Arşivlerinde Macahel (Hazırlayan Murat Kasap), İstanbul, 2021, s. 31-32. ISBN 978-605-70486-08
- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 30, 118-123. 21 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1149-1152". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Göçü (ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში), Tiflis, 1912, s. 137". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 194". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
