Halotan
| |
| Adlandırmalar | |
|---|---|
2-bromo-2-kloro-1,1,1-trifloroetan | |
Diğer adlar fluothane, phthorothanum | |
| Tanımlayıcılar | |
| ECHA InfoCard | 100.005.270 |
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | C2HBrClF3 |
| Molekül kütlesi | 197,38 g mol−1 |
| Görünüm | Renksiz sıvı |
| Yoğunluk | 1,875 g / cm3 |
| Erime noktası | -118°C |
| Kaynama noktası | 50.2°C |
| Çözünürlük (su içinde) | düşük |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Halotan (Halothane, Fluothane); kimyasal ismi 2-bromo-2-kloro-1,1,1-trifloroetan olan, C2HBrClF3 formülüne sahip bir genel anestezik. Uçucu, tutuşmayan, az zehirli ve patlayıcı olmayan, halojenli bir anesteziktir. Brom içeren tek inhalasyon anesteziğidir. Meyve kokusunda, ışıkta kararsız bir sıvıdır. Renk kodu kırmızıydı.
Bir buharlaştırıcıda yalnız oksijen ya da nitröz oksit ve oksijen karışımıyla birlikte solunarak alınır. Etkisini kısa sürede gösterir ve merkezî sinir sistemi üzerinde gittikçe artan bir narkoza yol açar. Solunum ve vazomotor merkezlerini zayıflatır, öksürüğü ve kusmayı keser. Kalp-damar sisteminde tansiyon düşüklüğü ve bradikardiye yol açar; adrenalin ile birlikte kullanıldığında klasik kloroform-adrenalin bayılmasına neden olan ritim ve kolaps bozukluklarını meydana getirir.
Halotanın %90'ı solunumla, %10'u da karaciğerde zehirsiz hâle getirildikten sonra böbrek yoluyla atılır. Diğer anesteziklerin etkisini artırmak için onlarla birlikte kullandığı gibi geçmişte çocuklara uykularını getirmek için tek başına verilirdi.
1,56 ODP değeri ile Halotan, ozon tabakasını incelten bir maddedir ve toplam stratosferik ozon tabakası incelmesinin %1'inden sorumlu olduğu hesaplanmıştır.[1][2]
Tarihi ve üretimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Halotan ilk olarak 1951'de Imperial Chemical Industries'ten C. W. Suckling tarafından ICI Widnes Laboratuvarında sentezlendi ve ilk olarak 1956'da Manchester'da M. Johnstone tarafından klinik olarak kullanıldı. Halotan sonunda kloroform, trikloroetilen, dietil eter ve siklopropan gibi sorunlu diğer uçucu anesteziklerin yerini alan yanıcı olmayan bir genel anestezik olarak popüler hâle geldi. Halotan, 1956'daki tanıtımından 1990'lara kadar dünya çapında milyonlarca insana verildi.[3]
Üretimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Halotanın sentezi, 2-kloro-1,1,1-trifloroetan oluşturmak üzere 130 °C'de antimon triklorür varlığında hidrojen florür ile reaksiyona giren Trikloroetilenden başlar. Bu daha sonra halotan üretmek için 450 °C'de brom ile reaksiyona sokulur.[4]
Ulaşılabilirlik
[değiştir | kaynağı değiştir]
2025 yılında Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nden çıkarılmıştır.[5] Konteyner başına 30, 50, 200 ve 250 mL'lik sıvı olarak mevcuttur, ancak birçok gelişmiş ülkede mevcut değildir, yerini yeni maddeler almıştır.[6]
Yan etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yan etkiler arasında düzensiz kalp atışı, solunum yavaşlaması ve hepatotoksisite yer alır. Hamilelik sırasında kullanımının bebeğe zararlı olup olmadığı açık değildir ve genellikle sezaryen sırasında kullanılması önerilmez. Nadir durumlarda, yetişkinlerde halotana tekrar maruz kalmanın ciddi karaciğer hasarına yol açtığı kaydedilmiştir. Bu, yaklaşık 10.000 maruz kalmada bir meydana gelmiştir. Ortaya çıkan sendrom, immünoalerjik kökenli halotan hepatiti olarak adlandırıldı ve halotanın karaciğerdeki oksidatif reaksiyonlar yoluyla trifloroasetik aside metabolizmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Hepatit sendromunun ölüm oranı %30 ila %70 arasındadır. Hepatit endişesi, yetişkinler için halotan kullanımında dramatik bir düşüşle sonuçlandı ve 1980'lerde yerini enfluran ve izofluran aldı. 2005 yılına gelindiğinde, kullanılan en yaygın uçucu anestezikler izofluran, sevofluran ve desfluran idi. Çocuklarda halotan hepatit riski yetişkinlerden önemli ölçüde düşük olduğundan, özellikle anestezi inhalasyonu indüksiyonunda yararlı olduğu için halotan pediatride 1990'larda kullanılmaya devam etti.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kümmerer K (2013). Pharmaceuticals in the Environment: Sources, Fate, Effects and Risks. Springer Science & Business Media. s. 33. ISBN 9783662092590.
- ^ Langbein T, Sonntag H, Trapp D, Hoffmann A, Malms W, Röth EP, Mörs V, Zellner R (January 1999). "Volatile anaesthetics and the atmosphere: atmospheric lifetimes and atmospheric effects of halothane, enflurane, isoflurane, desflurane and sevoflurane". British Journal of Anaesthesia. 82 (1): 66-73. doi:10.1093/bja/82.1.66
. PMID 10325839.
- ^ Niedermeyer E, da Silva FH (2005). Electroencephalography: Basic Principles, Clinical Applications, and Related Fields. Lippincott Williams & Wilkins. s. 1156. ISBN 978-0-7817-5126-1. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Suckling et al.,"PROCESS FOR THE PREPARATION OF 1,1,1-TRIFLUORO-2-BROMO-2-CHLOROETHANE", US patent 2921098, granted January 1960, assigned to Imperial Chemical Industries }}
- ^ World Health Organization (2025). The selection and use of essential medicines 2025: report of the 25th WHO Expert Committee on Selection and Use of Essential Medicines: executive summary. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/382350 .
- ^ National formulary of India (4. bas.). New Delhi, India: Indian Pharmacopoeia Commission. 2011. s. 411.
