Hatıroğlu Çeşmesi

Hatıroğlu Çeşmesi
	Çeşmenin ön yüzünden görünümü (Eylül 2023)
Genel bilgiler
Durum	İşlevsel
Konum	Merkez, Niğde, Türkiye
Koordinatlar	37°57′59″K 34°40′44″D / 37.96639°K 34.67889°D
Yaptıran	Niğde Emiri Hatır oğlu Mesud
Tamamlanma	1267-1268
Yenileme	1962
Yenileyen	Vakıflar Genel Müdürlüğü
Teknik ayrıntılar
Malzeme	Taş (Trakit)
Boyut	1,26 × 3,75 × 4,54 metre ölçülerindedir

Hatıroğlu Çeşmesi, Niğde merkez ilçede, Alaaddin Tepesi'nde Alaeddin Camii karşısında yer almaktadır.

Tarihi

Hatıroğlu Çeşmesi, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, 1267 (H. 666) yılında inşa edilmiştir. Çeşmenin inşa süreci, III. Gıyaseddin Keyhüsrev'in hükümdarlık dönemine (1265–1284) rastlamaktadır. Yapının kitabesinde, çeşmenin Hatıroğlu Şerafettin Mesud tarafından yaptırıldığı açıkça belirtilmektedir. Bu nedenle yapı, halk arasında onun ismiyle anılagelmiştir.^[1]

Çeşme, Niğde'nin ilk yerleşim yeri olarak kabul edilen Alaaddin Tepesi'nde, Alaaddin Camii'nin karşısında konumlandırılmıştır. Bu yerleşim tercihi, yapının hem camiyle işlevsel bütünlük taşımasına hem de kamusal alanda su ihtiyacını karşılamasına olanak sağlamıştır.

Çeşmenin kitabesinde bulunan metin:^[1]

Metin

1- Emere bi-'imareti hazihi'l-'ayn el-mübareketi fi eyyâmi'd-devleti's-Sultâni'l-a'zâm şâhin şâh
2- el-mu'azzam mâliki rikâbi'l-ümem seyyidi's-selâtin el-arab ve'l-acem zillullahi fi'l-arzı gıyâse'd-dünyâ ve'd-din ebi'l-feth Keyhusrev
3- bin Kılıç Arslân burhân emirü'l-mü'minîn halledallahu devletehu el-'abdü'z-zaîf el-muhtâc ilâ rahmetillahi
4- Te'alâ ve gufrenehu Mes'ûd ibn el Hatîr ibn Hayrullah Hoca gayyede ba'de fî şuhur-i seneti sitte ve sittîn ve sitte mi'e.

Çeviri yazı

Bu mübarek çeşmenin yapılmasını; büyük sultan, şahlar şahı, milletlerin koruyucusu ve sahibi, Arap ve Acem sultanlarının efendisi, yeryüzünde Allah'ın gölgesi, dünya ve dinin yardımcısı, fethin babası, müminlerin emiri Keyhüsrev bin Kılıç Arslan'ın -Allah devletini ebedi kılsın- saltanatı günlerinde, Allah'ın rahmetine ve affına muhtaç, zayıf kul Hayrullah Hoca oğlu Hatır oğlu Mes'ud 666 (hicri) senesi aylarında emretti.

Konumu ve mimarisi

Çeşme dikdörtgen planlı olup 1,26 × 3,75 × 4,54 metre ölçülerindedir. Yapımında yöreye özgü trakit taşı kullanılmıştır. Ön cephesindeki sığ niş, yuvarlak kemerle sonlandırılmıştır ve kemerin içinde beyaz mermer üzerine yazılmış bir kitabe yer almaktadır.

Çeşme düz çatılıdır ve taş duvar örgüsü ince yonu taşlarla yapılmıştır. Üst kısmında taş korniş bulunmaktadır. Yokuş başına inşa edildiği için arkasında, 50 cm çapında ve yaklaşık 84 metre derinliğinde bir kuyu yer almaktadır. Bu kuyuya kayadan oyulmuş merdivenlerle inilirken, zamanında güneş ışığını içeri yansıtan bir ayna kullanılarak temizlik yapılmıştır. Çeşme eğimli şekilde yapılmış ve suyu serbest olarak sokağa akacak biçimde tasarlanmıştır.^[2]

Yapı, sadeliği ve malzeme kullanımıyla Selçuklu sivil mimarisinin karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ ^a ^b Özkarcı, Mehmet (2014). Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Niğde 51. Türk Tarih Kurumu. s. 452.
^ Karafakı, Filiz (27 Ocak 2023). "Tarihî Çeşmeler ve Niğde Tarihî Kent Merkezi Çeşmeleri Üzerine Bir Araştırma". Journal of Old Turkic Studies. 7 (1): 50-72. doi:10.35236/jots.1234650. ISSN 2564-6400. 30 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi10 Temmuz 2025. s.58

[:7-1] Özkarcı, Mehmet (2014). Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Niğde 51. Türk Tarih Kurumu. s. 452.

[2] Karafakı, Filiz (27 Ocak 2023). "Tarihî Çeşmeler ve Niğde Tarihî Kent Merkezi Çeşmeleri Üzerine Bir Araştırma". Journal of Old Turkic Studies. 7 (1): 50-72. doi:10.35236/jots.1234650. ISSN 2564-6400. 30 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi10 Temmuz 2025. s.58

[1]

[2]