Hesap makinesi, ilk zamanlar dört işlemi yapabilen, daha sonraları geliştirilerek her türlü sayısal işlemi yapar duruma getirilen elektronik ve mekanik bir araçtır.
Erken çağlarda hesap yapmak için abaküs ve benzeri sayma tahtaları kullanılırdı.[1] En eski sayma tahtalarının ahşabın dayanıksızlığı sebebiyle günümüze ulaşmadığı düşünülmektedir.
Yaklaşık yirmi yıl kadar sonra, 1642 yılında[2] Fransız filozof Blaise Pascal dört işlemi yapabilen bir Pascaline[3] hesap makinesini tasarladı.[4]Gottfried Wilhelm Leibniz 1671 yılında kare kökünü alabilen dört işlemi yapabilen mekanik bir aygıt tasarladı.[4] Ancak bu aygıtlar, çok yaygın olarak kullanılmamıştır. Bunlardan yaklaşık bir asır kadar sonra Charles Xavier Thomas'ın bulduğu dört işlemi ve karekök alma işlemini yapabilen Aritmometre, 1970'lere kadar kullanılmış olan mekanik hesap makinelerinin atası olmuştur.[4]
Daha sonra üretilen bu hesap makineleri, ara sonuçları toplayan, eski sonuçların saklanıp gerektiğinde kullanılabilmesini sağlayan, trigonometrik, istatistiksel ve ileri matematik işlevleri içeren ve programlanabilir özellikleri ile daha çok bilgisayarlara benzeyen çok karmaşık elektronik cihazlar haline gelmiştir.
Şeritli hesap makinesi, genelde muhasebe alanında kullanılan, denetimi sağlamak için kağıda baskı yapabilen hesap makinesine denir.
Cep hesap makinesi, dört ana işlemle beraber en az aritmetik işlevleri gerçekleştirebilen en basit ve küçük boyutlu hesap makinesidir.
Programlanabilir hesap makinesi, karışık hesapların kısa yol tuşları kullanarak işlemlerin hızla yapılabildiği hesap makinesine denir. (Bilimsel hesap makinesi olarak da bilinir.)
