Uluslararası Astronomi Birliği
| International Astronomical Union (IAU)[1] | |
|---|---|
| Union astronomique internationale (UAI) | |
 | |
 Mayıs 2023 itibarıyla 85 üye ülke Üye ülkeler Geçici statülü ülkeler Gözlemci ülkeler Üyeliği askıya alınmış ülkeler | |
| Kısaltma | IAU/UAI |
| Kuruluş | 28 Temmuz 1919) |
| Kuruluş yeri | Brüksel, Belçika |
| Tür | INGO |
| Merkez | Paris, Fransa |
| Hizmet bölgesi | Dünya çapında |
| Üyeler | 85 üye ülke[2] 13.119 bireysel üye[3] |
| Başkan |  Willy Benz |
| Genel sekreter |  Diana Mary Worrall[4] |
| Resmî site | IAU.org |
Uluslararası Astronomi Birliği (İngilizce: International Astronomical Union, kısaca IAU; Fransızca: Union astronomique internationale, kısaca UAI), küresel işbirliği yoluyla astronomi araştırmalarını, bilim iletişimini, eğitimi ve gelişimi teşvik etmek de dahil olmak üzere astronomiyi her yönüyle ilerletmeyi amaçlayan, uluslararası bir sivil toplum kuruluşudur. 28 Temmuz 1919'da Brüksel, Belçika'da kurulmuştur ve merkezi Fransa'nın Paris şehrindedir.
IAU, hem profesyonel astronomları hem de genç bilim insanlarını içeren bireysel üyeler ile meslek birlikleri, ulusal dernekler veya akademik kurumlar gibi ulusal üyelerden oluşur. Bireysel üyeler; belirli alt disiplinlere, konulara veya girişimlere odaklanan bölümler, komiteler ve çalışma grupları halinde örgütlenirler. Mayıs 2024 itibarıyla Birliğin, 90 ülke ve bölgeye yayılmış 85 ulusal üyesi ve 12.734 bireysel üyesi bulunmaktadır.[5]
IAU'nun temel faaliyetleri arasında bilimsel konferanslar için bir forum işlevi görmek yer alır. Birlik, her yıl dokuz sempozyuma sponsorluk yapar ve politikaların belirlendiği çeşitli bilimsel toplantıları içeren Genel Kurul'u üç yılda bir düzenler. Birlik en çok, gök cisimlerine resmi adlar ve belirtmeler atanması yanında, astronomik ilkeler için standart tanımlar belirlenmesi konusunda yetkili merci olmasıyla tanınır. Ayrıca misyonunu yerine getirmek için UNESCO gibi ulusal ve uluslararası ortaklarla koordinasyon içerisinde çalışır.
IAU, uluslararası akademik ve bilimsel kurumlar ile ulusal bilimler akademilerinden oluşan Uluslararası Bilim Konseyi'nin (International Science Council - ISC) bir üyesidir.
Genel Kurullar
[değiştir | kaynağı değiştir]IAU Genel Kurulu, II. Dünya Savaşı nedeniyle 1938 ve 1948 yılları arasındaki dönem haricinde, 1922'den beri her üç yılda bir toplanmaktadır. 1967'de Polonya'nın talebi üzerine ve dönemin IAU Başkanının tartışmalı bir kararıyla,[6] Nikolas Kopernik'in doğumunun 500. yıl dönümünü anmak amacıyla 1973'teki olağan genel kurulun Sidney'de yapılmasından kısa bir süre sonra, Eylül 1973'te Polonya'nın Varşova kentinde bir Olağanüstü IAU Genel Kurulu düzenlenmiştir.[7]
| Toplantı | Yıl | Düzenlendiği Yer |
|---|---|---|
| I. IAU Genel Kurulu | 1922 | Roma, İtalya |
| II. IAU Genel Kurulu | 1925 | Cambridge, İngiltere, Birleşik Krallık |
| III. IAU Genel Kurulu | 1928 | Leiden, Hollanda |
| IV. IAU Genel Kurulu | 1932 | Cambridge, Massachusetts, Amerika Birleşik Devletleri |
| V. IAU Genel Kurulu | 1935 | Paris, Fransa |
| VI. IAU Genel Kurulu | 1938 | Stockholm, İsveç |
| VII. IAU Genel Kurulu | 1948 | Zürih, İsviçre |
| VIII. IAU Genel Kurulu | 1952 | Roma, İtalya |
| IX. IAU Genel Kurulu | 1955 | Dublin, İrlanda |
| X. IAU Genel Kurulu | 1958 | Moskova, Sovyetler Birliği |
| XI. IAU Genel Kurulu | 1961 | Berkeley, Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri |
| XII. IAU Genel Kurulu | 1964 | Hamburg, Batı Almanya |
| XIII. IAU Genel Kurulu | 1967 | Prag, Çekoslovakya |
| XIV. IAU Genel Kurulu | 1970 | Brighton, İngiltere, Birleşik Krallık |
| XV. IAU Genel Kurulu | 1973 | Sidney, Avustralya |
| XVI. IAU Genel Kurulu | 1976 | Grenoble, Fransa |
| XVII. IAU Genel Kurulu | 1979 | Montreal, Quebec, Kanada |
| XVIII. IAU Genel Kurulu | 1982 | Patras, Yunanistan |
| XIX. IAU Genel Kurulu | 1985 | Yeni Delhi, Hindistan |
| XX. IAU Genel Kurulu | 1988 | Baltimore, Maryland, Amerika Birleşik Devletleri |
| XXI. IAU Genel Kurulu | 1991 | Buenos Aires, Arjantin |
| XXII. IAU Genel Kurulu | 1994 | Lahey, Hollanda |
| XXIII. IAU Genel Kurulu | 1997 | Kyoto, Japonya |
| XXIV. IAU Genel Kurulu | 2000 | Manchester, İngiltere, Birleşik Krallık |
| XXV. IAU Genel Kurulu | 2003 | Sidney, Avustralya |
| XXVI. IAU Genel Kurulu | 2006 | Prag, Çek Cumhuriyeti |
| XXVII. IAU Genel Kurulu | 2009 | Rio de Janeiro, Brezilya |
| XXVIII. IAU Genel Kurulu | 2012 | Pekin, Çin |
| XXIX. IAU Genel Kurulu | 2015 | Honolulu, Hawaii, Amerika Birleşik Devletleri |
| XXX. IAU Genel Kurulu | 2018 | Viyana, Avusturya |
| XXXI. IAU Genel Kurulu | 2022[8] | Busan, Güney Kore |
| XXXII. IAU Genel Kurulu | 2024 | Cape Town, Güney Afrika[9] |
| XXXIII. IAU Genel Kurulu | 2027 | Roma, İtalya[10] |
| XXXIV. IAU Genel Kurulu | 2030 | Santiago, Şili[11] |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Staff writer (2024). "International Astronomical Union (IAU)". uia.org. Brussels, Belgium: Union of International Associations. Yearbook of International Organizations Online. 8 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
- ^ "National Members". 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2019.
- ^ "Individual and Junior Members". 30 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2025.
- ^ "Executive Committee". IAU. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2025.
- ^ "International Astronomical Union | IAU". www.iau.org. 30 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.
- ^ Gingerich, Owen (1999). "The Copernican Quinquecentennial and Its Predecessors: Historical Insights and National Agendas". Osiris. 14: 50-51. Bibcode:1999Osir...14...37G. doi:10.1086/649299. JSTOR 301960.
- ^ "Extraordinary General Assembly". 6 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2025.
- ^ "International Astronomical Union | IAU". 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.
- ^ "Homepage – IAU General Assembly 2024 – Cape Town" (İngilizce). 31 Ağustos 2023. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2023.
- ^ "iau2410 — Press Release" (İngilizce). 31 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024.
- ^ "iau2410 — Press Release" (İngilizce). 16 Ağustos 2024. 16 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024.
