Irban (sum)
 | Bu madde veya bölüm Irbаn (sum) adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz. |
| Irban beldesi Ырбан сумузу (Tıva Türkçesi) | |
|---|---|
Ырбан (сумон) (Rusça) | |
 Üst idare Toju kojuunu | |
| Ülke |  Tuva |
| Kojuun | Toju kojuunu |
| sum | Toju sumu |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 8,68 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 263 |
| Zaman dilimi | UTC+07.00 (DAZD) |
Irban sumu (Tuva Türkçesi:Ырбан сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.[1][2][3]
Beldenin tek nüfuslu yerleşim yeri ve yönetim merkezi — Irban köyü.
Sözkökü ve Söz tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır. Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Tıva'da eski dönemlerden kalma idari birim adları halen kullanılmaktadır. Eskiden bu adlandırmalar şöyle idi.
- 10 ailelik yer — arban,
- 150 kişi üzeri — sumon(sum, sumu),
- 2 ve daha fazla sum — hoşun (kojuun).
Şimdi Tıva Cumhuriyeti'nde idari bölge birimleri ve belediyeleri (kırsal yerleşim statüsünde) sumu, sumon olarak adlandırılıyor.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]1959'da, büyük bir kereste endüstrisinin geleceği için bir alan bulmak için odun ihtiyacı olan büyüyen Tuva için bir devlet komisyonu kuruldu. Devlet Komisyonu, Yenisey akarsuyu'nun su birikintisindeki kilometreler boyu ormanlara sahip "Irban"ı seçti. Köyün inşası için, su taşkınlarından korunmak için 25 hektarlık alan kanaldan yüz metre uzakta alındı. Uçaklar için bir iniş pisti de sağlandı.
1960 yılında Sanayi Caddesi'nde bir ilkokul açıldı.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerleşim bölgesi Toju havzasında bulunan Yenisey akarsuyunun kolu Ham-Sara akarsuyu ile birleştiği alandadır.
- Sokakları
Kara-Suk, Aerodromnıy caddesi, Aerodromnıy sokağı, Berezovaya, Bolotnaya, Gagarina, Zelyonaya, Lesnaya, Leshoznaya, Molodyojnaya, Naberejnaya, Podgornaya, Sosnovaya.
- Mesafe
[4]:
Kojuun merkezi Toora-Hem ile: 38 km.
Tıva Cumhuriyetinin başkenti Kızıl ile: 141 km.
- En yakın yerleşim yerleri
Sıstıg-Hem 15 km, İy 26 km, Saldam 36 km [4]
- İklim
Irban, Toju kojuunun tüm bölgesi gibi Kuzey Bölgesi iklimi görülür.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplam Nüfusu 2002[5] yılında 643 iken 2020 yılı — 579 kişi.[6]
Yıllara göre kişi sayısı:
| 2002 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 417 | 325 | 325 | 318 | 309 | 307 | 293 | 290 | 293 | 278 | 275 | 263 |
Altyapı
[değiştir | kaynağı değiştir]- eğitim
Irban Orta Öğretim Okulu
«Svetlyaçok» Anaokulu
- kültür
Irban Kültür Evi. Bir kütüphanesi vardır.
- idari faaliyetler
Köy idaresi
Belde idaresi.
- iktisat
kereste endüstrisi hareketlidir
"Golevskaya GRK", toprak altı çalışması alanında jeolojik keşif, jeofizik ve jeo-kimyasal çalışmalar yapmaktadır.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Arazi şartlarından dolayı karayolu taşımacılığı mümkün değildir. Havayolu taşımacılığı yapılmaktadır. Tıva Hava Yolu şirketi, Irban havalimanı ile başkent Kızıl havalimanı arasında düzenli uçuşları vardır. Köyde Aerodrom caddesi ve Aerodromn şeridi vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Tuva Cumhuriyeti'nin idari-toprak yapısı hakkında" kanun". 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "OKATO ( общероссийский классификатор административно-территориальных образований)-Rusya'da idari bölümler". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "24 Aralık 2010 268 sayılı Tuva Cumhuriyeti Kanunu - "Tuva Cumhuriyeti belediyelerinin statüsü hakkında"". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Irban köyü". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ "Nüfus verileri". 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "2020 yılı Nüfus sayımı". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yelena Çadamba Tayga köyünden doktor 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.// Tuvinskaya Pravda, 26.03.2015, № 31
- A. Kuzin. Irban: 50 yaşında! 2 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Haftalık «Plus Inform», sitesi 17 Temmuz 2009
- Irban Wikimapiada
- Aerodrom Irban Wikimapiada
- [1] 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.7.2018 tarihinden rosreestr.ru Tıva Cumhuriyeti topraklarındaki coğrafi nesnelerin isimlerinin kaydı.
| İdari bölge merkezi | |
|---|---|
| Bağlı sumular (Kırsal yerleşimler) |
|
Başkent: Kızıl | ||
| Şehirler | .svg) | |
| İdari bölgeler (Kojuunlar) | ||
| Akarsular | Aksu · Alaş · Biğ kem · Busın · Delgermörön · Eerbek · Eleges · Erzin · Kam Sarı · Han Tengri · Kemçik · Kaa kem · Mögenbüren · Narın · Sıstıg · Tes kem · Ulu kem · Yenigöl kem · Yinge · Oyuk (Egük) · Şagonar | |
| Göller | Çagıtay · Çeder · Tuz gölü · Erzin Tuz gölü · Samagaltay Tuz gölü · Kayın göl · Kindikli göl · Bataklıgöl · Noyan · Tere · Tojugöl · Töre · Uspa göl · Şaranur | |
| Dağlar | Obruçev · Alaş · Baytayga · Kızıltayga · Biçe Möngüntayga · Kemçik dağ · Karlığan · Hayırakan · Kurtlu Şibi · Möngüntayga · Kögmen · Tandı dağ · Çavaş · Öğök · Üde · Şiveelig | |
| Turizm | ||
| Konular | ||
