Jeodezik datum

Jeodezik datum veya jeodezik sistem, bir koordinat sistemidir ve Dünya'daki (veya benzer gezegenlerdeki) yerleri bulmak için kullanılan bir veri noktasıdır. Referans noktaları arasındaki koordinat farklarına genel olarak veri değişimi denir.

Belirlenmiş iki datum arasındaki veri değişimi bir ülke veya bölgede bir yerden başka bir yere (veya bazı uzak adalar için birkaç kilometre) değişkenlik gösterir. Bu durum Kuzey Kutbu, Güney Kutbu, Ekvator farklı veriler üzerinde farklı konumlarda sayılmaktadır. Farklı veriler, Dünya'nın kesin şekli ve boyutu (Referans elipsoid) nedeniyle farklı ara değerleri bulunur.^[1] Bununla birlikte, küresel bir sistemin faydaları daha fazla doğruluğa ağır bastığından, küresel Dünya Jeodezik Sistemi verileri giderek daha fazla benimsenmektedir.^[2]^[3]

Jeodezik koordinatlar

Jeodezik koordinatlarda, Dünya'nın yüzeyi bir elipsoid ile yakınlaştırılır ve yüzeye yakın konumlar, enlem ( $\phi$ ), boylam ( $\lambda$ ) ve yükseklik ( $h$ ) şeklinde ifade edilir.

Dünya veri elipsoidi

Elipsoid, yarı ana eksen $a$ ve düzleştirme $f$ ile parametrelendirilir.

Parametre	Sembol
Yarı büyük eksen	$a$
Düzleştirme	${\frac {1}{f}}$

Tartışma örnekleri

WGS 84, 72, 66 ve 60 Dünya Jeodezik Sistemi
NAD83, WGS 84'e çok benzeyen Kuzey Amerika Datumu
NAD27, eski Kuzey Amerika Datumu [1]25 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
OSGB36, Birleşik Krallık, Ordnance Survey
ETRS89, Avrupa Karasal Veri Sistemi, 1989
ED50, eski Avrupa Datumu
GDA94, Avustralya Datumu^[4]
JGD2011, Japonya Datumu^[5]
Tokyo97, eski Japonya Datumu^[6]
KGD2002, Kore Datumu^[7]
TWD67 ve TWD97, şu anda Tayvan'da kullanılan farklı veriler.^[8]
BJS54 ve XAS80, Çin'de kullanılan eski jeodezik datum^[9]
GCJ-02 ve BD-09, Çin'deki bir başka jeodezik datum.
PZ-90.11, GLONASS tarafından kullanılan mevcut jeodezik veri^[10]
GTRF, Galileo tarafından kullanılan jeodezik verisi^[11]
CGCS2000 veya CGS-2000, BeiDou Uydu Konumlandırma Sistemi tarafından kullanılan jeodezik veri^[11]^[12]^[13]
International Terrestrial Reference Frame (ITRF88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 96, 97, 2000, 2005, 2008, 2014), ITRS'nin farklı denemeleri.^[14]^[15]
Hong Kong Principal Datum, Hong Kong'da kullanılan dikey bir veri noktasıdır.^[16]^[17]

Kaynakça

^ "Geoid—Help | ArcGIS for Desktop". desktop.arcgis.com. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.
^ "Datums—Help | ArcGIS for Desktop". desktop.arcgis.com. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.
^ McFadyen, GPS and Diving 19 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ krei@rmmdesign.com.au, Alex Craven (RMM Design). "GDA94 : Frequently Asked Questions". www.geoproject.com.au. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ "日本測地系2011（JGD2011）とは？ - 空間情報クラブ". club.informatix.co.jp. 20 Ağustos 2015. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ "座標変換ソフトウェア　TKY2JGD｜国土地理院". www.gsi.go.jp. 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ Yang, H.; Lee, Y.; Choi, Y.; Kwon, J.; Lee, H.; Jeong, K. (2007). "The Korean Datum Change to a World Geodetic System". AGU Spring Meeting Abstracts. Bibcode:2007AGUSM.G33B..03Y.
^ 台灣地圖夢想家-SunRiver. "大地座標系統與二度分帶座標解讀 - 上河文化". www.sunriver.com.tw. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ "Analysis of Conversion Method and Map Merging from BJS54 XA80 Surveying and Mapping Results to CGCS2000". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ "The transition to using the terrestrial geocentric coordinate system "Parametry Zemli 1990" (PZ-90.11) in operating the GLObal NAvigation Satellite System (GLONASS) has been implemented". www.glonass-iac.ru. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ ^a ^b "Use of international references for GNSS operations and applications" (PDF). unoosa.org. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ Handbook of Satellite Orbits: From Kepler to GPS, Table 14.2
^ BeiDou Navigation Satellite System Signal In Space Interface Control Document, Open Service Signal (Version 2.0) 8 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. section 3.2
^ "Archived copy" (PDF). 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
^ "General concepts". itrf.ensg.ign.fr. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ "Vertical Datum used in China – Hong Kong – onshore". 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
^ "Explanatory Notes on Geodetic Datums in Hong Kong" (PDF). geodetic.gov.hk. 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.

Konuyla ilgili yayınlar

List of geodetic parameters for many systems from University of Colorado
Gaposchkin, E. M. and Kołaczek, Barbara (1981) Reference Coordinate Systems for Earth Dynamics Taylor & Francis 9789027712608
Kaplan, Understanding GPS: principles and applications, 1 ed. Norwood, MA 02062, USA: Artech House, Inc, 1996.
GPS Notes
P. Misra and P. Enge, Global Positioning System Signals, Measurements, and Performance. Lincoln, Massachusetts: Ganga-Jamuna Press, 2001.
Peter H. Dana: Geodetic Datum Overview – Large amount of technical information and discussion.
US National Geodetic Survey25 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Vikisözlük'te datum ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

GeographicLib7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Matlab'da, jeodezide çeşitli problemleri çözen jeodezik fonksiyonlar koleksiyonu7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
NGS FAQ – Jeodezik veri nedir?19 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
kartoweb.itc.nl24 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Geoid—Help | ArcGIS for Desktop". desktop.arcgis.com. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.

[2] "Datums—Help | ArcGIS for Desktop". desktop.arcgis.com. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.

[3] McFadyen, GPS and Diving 19 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[4] rei@rmmdesign.com.au, Alex Craven (RMM Design). "GDA94 : Frequently Asked Questions". www.geoproject.com.au. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[5] "日本測地系2011（JGD2011）とは？ - 空間情報クラブ". club.informatix.co.jp. 20 Ağustos 2015. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[6] "座標変換ソフトウェア　TKY2JGD｜国土地理院". www.gsi.go.jp. 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[7] Yang, H.; Lee, Y.; Choi, Y.; Kwon, J.; Lee, H.; Jeong, K. (2007). "The Korean Datum Change to a World Geodetic System". AGU Spring Meeting Abstracts. Bibcode:2007AGUSM.G33B..03Y.

[8] 台灣地圖夢想家-SunRiver. "大地座標系統與二度分帶座標解讀 - 上河文化". www.sunriver.com.tw. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[9] "Analysis of Conversion Method and Map Merging from BJS54 XA80 Surveying and Mapping Results to CGCS2000". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[10] "The transition to using the terrestrial geocentric coordinate system "Parametry Zemli 1990" (PZ-90.11) in operating the GLObal NAvigation Satellite System (GLONASS) has been implemented". www.glonass-iac.ru. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[GNSS-11] "Use of international references for GNSS operations and applications" (PDF). unoosa.org. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[12] Handbook of Satellite Orbits: From Kepler to GPS, Table 14.2

[13] BeiDou Navigation Satellite System Signal In Space Interface Control Document, Open Service Signal (Version 2.0) 8 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. section 3.2

[14] "Archived copy" (PDF). 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.

[15] "General concepts". itrf.ensg.ign.fr. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[16] "Vertical Datum used in China – Hong Kong – onshore". 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.

[17] "Explanatory Notes on Geodetic Datums in Hong Kong" (PDF). geodetic.gov.hk. 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]