Romeo ve Juliet
 | Bu maddede yer alan bilgiler belli bir bölgenin bakış açısından ele alınmıştır ve içeriğinin fazla yerel olduğu düşünülmektedir. Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen tartışmaya katılınız. |
| Romeo ve Juliet | |
|---|---|
The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet | |
 Eserin ilk baskısı | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1594 - 1596 arası |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Trajedi |
| Zaman ve mekân | 16. yy. Verona ve Mantova |
Romeo ve Juliet Trajedisi (İngilizce: The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet), kısaca Romeo ve Juliet,[a] William Shakespeare'in kariyerinin başlarında yazdığı, kan davalı ailelerden gelen iki İtalyan genç arasındaki aşkı konu alan bir oyundur. Yaşamı boyunca Shakespeare'in en popüler oyunları arasında yer aldı ve Hamlet ile birlikte en sık sahnelenen oyunlarından biri oldu. Günümüzde oyunun baş karakterleri arketipik genç aşıklar olarak kabul edilmektedir.
Romeo ve Juliet, antik çağlara kadar uzanan trajik aşk hikâyeleri geleneğine aittir. Konu, Matteo Bandello tarafından yazılan ve 1562'de Arthur Brooke tarafından Romeus ve Juliet'in Trajik Öyküsü adıyla manzum olarak çevrilen ve 1567'de William Painter tarafından Zevk Sarayı adıyla düzyazı olarak yeniden anlatılan bir İtalyan masalına dayanır. Shakespeare, her iki eserden de büyük ölçüde esinlendi, ancak başta Mercutio ve Paris olmak üzere bir dizi yardımcı karakterle olay örgüsünü geliştirdi ve genişletti.[1] 1591 ile 1595 yılları arasında yazıldığına inanılan oyun, ilk olarak 1597'de quarto versiyonuyla yayımlandı.[2] Ancak ilk quarto versiyonun metni düşük kalitedeydi ve daha sonraki baskılarda metin, Shakespeare'in orijinaline daha yakın olacak şekilde düzeltildi. Shakespeare'in şiirsel dramatik yapıyı kullanması, dramatik becerisinin erken bir işareti olarak övüldü. Oyun, farklı karakterlere farklı şiirsel biçimler atfeder, bazen karakter geliştikçe biçimi değiştirir. Örneğin Romeo, oyun boyunca sonede daha da ustalaşır.
Romeo ve Juliet, birçok kez sahne, film, müzikal ve opera sahnelerine uyarlandı. İngiliz Restorasyonu sırasında William Davenant tarafından yeniden canlandırıldı ve büyük ölçüde revize edildi. David Garrick'in 18. yüzyıl versiyonu da birkaç sahneyi değiştirerek o zamanlar uygunsuz kabul edilen materyalleri çıkardı ve Georg Benda'nın Romeo ve Julie'si aksiyonun çoğunu atladı ve mutlu bir son kullandı. Charlotte Cushman'ınki de dâhil olmak üzere 19. yüzyıldaki temsiller orijinal metni restore ederek daha fazla gerçekçiliğe odaklandı. John Gielgud'un 1935 versiyonu Shakespeare'in metnine çok yakın durdu ve dramayı geliştirmek için Elizabeth dönemi kostümlerini ve sahnelemesini kullandı. Oyun, 20. ve 21. yüzyılda George Cukor'un Romeo ve Juliet'i (1936), Franco Zeffirelli'nin Romeo ve Juliet'i (1968), Baz Luhrmann'ın Romeo + Juliet'i (1996) ve Carlo Carlei'nin Romeo ve Juliet'i (2013) gibi farklı versiyonlarla sinemaya uyarlandı.
Karakterler
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Konu özeti
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ressam: Francesco Hayez
İtalyan şehir devleti Verona'nın zengin ve asil ailelerinden 'Montegue ve Capulet aileleri arasında geçmiş yıllara dayanan bir düşmanlık vardır. Oyun, bu ailelere mensup iki grup genç arasındaki sokak kavgası ile başlar. Şehir muhafızları kavgayı durdurur ve Verona hükümdarı Prens Escalus bir daha iki grup arasında kavga çıkarsa elebaşlarının idam edileceğini söyleyerek gözdağı verir.
O günlerde Capulet ailesinin evinin bahçesinde bir maskeli balo düzenlenir. Lord Capulet, baloya kızı Juliet’e talip olan Kont Paris’i de davet eder. Montegue ailesine mensup Romeo da maskeli baloya kimliğini gizleyerek katılır. Romeo, Capuletlerin yeğenlerinden Rosaline adlı bir kıza ilgi duymaktadır ama Rosaline onu reddetmiştir. Romeo’nun arkadaşı Benvolio, kıza yaklaşıp aşkını anlatabilmesi için Romeo’nun baloya gizlice katılmasına yardımcı olur. Ancak Romeo baloda Capuletlerin 13 yaşındaki kızı Juliet'i görüp ona aşık olur. Juliet de Romeo'nun duygularına karşılık verir. Eserin en önemli sahnesi sayılan “balkon sahnesi” yaşanır. Yıldızlı gecede Juliet balkonda, Romeo balkonun altındadır. Birbirlerine olan duygularını ışığa duydukları özlemi dile getirecek biçimde imgeler kullanarak açıklarlar. O geceden sonra Romeo, her gece sürekli Juliet'in odasına balkondan gizlice girer. Juliet'in dadısı iki sevgili arasında haberleşmeyi sağlar. Çift, evlenmeye karar verir. Rahip Laurance, iki genci gizlice evlendirir.
Kısa bir süre sonra Juliet'in kuzenlerinden Tybalt, Romoeo'nun gizlice baloya geldiğini öğrenir ve ağır hakaretlerde bulunarak onu düelloya davet eder. Romeo artık akrabası olarak gördüğü Tybalt ile kavga etmek istemese de Romeo'nun arkadaşı Mercutio, hakaretleri sindiremeyip düelloyu kabul eder. Romeo kavgayı ayırmaya çalışırken Mercutio ölümcül yara alır. Acı içindeki Romeo, Tybalt'ı öldürür. Bunun üzerine Verona prensi Escalus, Romeo'yu Mantua'ya sürgüne gönderir. Romeo kaçıp geceyi Juliet'in odasında geçirir ve sonra sürgün edildiği Mantua'ya gider.
Ailesi, Juliet'i Kont Paris ile evlendirme hazırlıklarına başlamıştır. Juliet, istemediği bu evlilikten kurtulmak için rahip Laurence'in yanına gider. Rahip ona kendisini kırk saat ölü gibi gösterecek bir iksir verir.
Rahip, Romeo'ya durumu anlatan bir mektup yazar. Ancak, mektup Romeo'ya zamanında ulaşmaz. Juliet ise iksiri içer ve ailesi onu öldü zannederek defneder. Romeo, uşağı Balthasar'dan Juliet'in öldüğünü duyunca Juliet'in mezarının başında kendisini öldürmeyi kurar ve yanına zehir alarak gizlice Verona'ya döner.
Juliet'in mezarına gelen Romeo, burada Kont Paris ile karşılaşır. Birbirleriyle kavgaya tutuşurlar, Paris ölür. Ardından Romeo, Juliet'in yanına yatarak zehri içer ve ölür. Rahip Laurence, mezarlığa gelir, Juliet'i uyandırır. Romeo'yu ölmüş olarak gören Juliet, Romeo'nun hançerini alarak kendini öldürür.
Başından sonuna kadar olayların tek şahidi olan Rahip Laurence, ailelere tüm olanları anlatır ve bundan sonra iki aile arasındaki düşmanlık sona erer.
Türkçeye çeviriler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Romeo ve Juliyet. Çev. Mihran M. Boyacıyan. İstanbul: Civelekyan Matbaası, 1302. (1885)
- Romeo-Juliet. Çev. Abdullah Cevdet. Şehbal 7-24 İstanbul:(1 Temmuz 1325-1 Ağustos 1326) (1909).
- Romeo-Jülyet. Çev. Mehmet Şükrü Erden. İstanbul: Arkadaş Matbaası, 1938.
- Romeo ve Juliet. Çev. Kâmuran Günseli. İstanbul: Çığır Kitabevi, 1938.
- Romeo ve Juliet. Çev. İlhan Siyami Tanar. İstanbul: Suhulet Kitabevi, 1938.
- Romeo-Juliet.Çev. Ertuğrul İlgin. İstanbul: İnkılab Kitabevi, 1939.
- Romeo ve Juliet. Çev. A. B. Şenkal. İstanbul: Sertel Yayınevi, 1939.
- Romeo ve Juliet. Çev. Yusuf Mardin. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1945.
- Romeo Juliet.Çev. Adli Moran. İstanbul: Ak Kitabevi, 1959.
- Romeo ve Juliet. Çev. A. Turan Oflazoğlu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1968.
- Romeo ve Juliet. Çev. Özdemir Nutku. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1984.
Film uyarlamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Romeo ve Juliet oyunu profesyonel ve amatör dünya tiyatro sahnelerinde günümüze kadar çok kez sahnelenmiştir. Ayrıca 40 kadar film bu konuyu işlemiştir. Bunlar arasında şunlar ilgi çekmiştir:
- 1908 - Romeo and Juliet, AND'de Vitagraph Studio'ları tarafından yapımlanan sessiz film. Direktör: J. Stuart Blackton. Başroller: Paul Panzer (Romeo) ve Florence Lawrence (Juliet).
- 1936 - Romeo and Juliet. Hollywood yapımı. Yapımcı: Irvıng Thalberg. Direktör: George Cukor. Başrollerde: Norma Shearer (Juliet) ve Leslie Howard (Romeo)
- 1968 - Romeo and Juliet. İtalyan yapımı. Direktör: Franco Zeffirelli. Başrollerde: Olivia Hussey (Juliet) ve Leonard Whiting (Romeo)
Kostümler Oskar kazandı.
- 1996 - Romeo + Juliet. Modern mizansenli ve kostümlü ABD yapımı. Direktör: Baz Luhrmann. Leonardo DiCaprio (Romeo) ve Claire Danes (Juliet)
- 2010 - Letters to Juliet (Juliet'e mektuplar)
Müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Romeo ve Juliet eserinden uyarlanan asgari 24 tane kadar opera bulunduğu bildirilmiştir.[3] Bunlardan ilki singspiel türünde olan 1776'da Çek besteci "Georg Benda" tarafından Almanca librettoya göre hazırlanmıştır. Romeo ve Juliet'den uyarlanan diğer tanınmış müziksel eserler şöyle özetlenebilir:
- 1839 - Hector Berlioz Romeo and Juliet adlı senfoni bestesi
- 1867 - Charles Gounod Roméo et Juliette operası ilk temsili
- 1869 - Pyotr İlyiç Çaykovski'nin Romeo and Juliet senfonik şiirinin prömiyer konseri
- 1936 - Sergey Sergeviç Prokofyev Romeo and Juliet balesinin ilk temsili
Türkiye'deki Sahnelemeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1999-2000 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahnelenen eserin kadrosunda Tomris İncer, Ayşegül Devrim, Doğan Bavli, Candan Sabuncu, Murat Coşkuner, Sevtap Çapan, Erhan Abir ve Burak Davutoğlu gibi isimler yer aldı.[4]
- Van Devlet Tiyatrosu yapımı eser, 2007-2008 sezonunda oynandı. Yönetmenliğini Kemal Başar, dekor tasarımını Murat Gülmez, kostüm tasarımını Nalan Türkoğlu, ışık tasarımını Seyhun Ayaş, müziklerini Can Atilla ve koreografisini Paras Terezakis üstlendi. Modern bir yorumla sahnelenen eserin başrollerini Caner Kadir Gezener ve Ebru Aytürk oynadı.
- Kemal Başar eseri Van Devlet Tiyatrosu ve Romanya'daki Tony Bulandra Tiyatrosu sahnelemelerinden sonra, İstanbul Şehir Tiyatroları'nda da, bu sefer Romanya'daki sahnelemeden hemen sonra hayatını kaybeden ışık tasarımcısı Seyhun Ayaş'ın anısına ithafen sahneledi. 2009-2010 sezonundaki eserin dekor tasarımını Murat Gülmez, kostüm tasarımını Canan Göknil, müziklerini Can Atilla ve koreografisini Hugo Wolff üstlendi. Yine modern bir yorumla sahnelenen eserin başrollerini Mert Turak, Ece Özdikici, Hikmet Körmükçü, Levent Yılmaz, Müge Akyamaç oynadı.
Oyun bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
I. Perde Giriş -
I. Perde 1. Sahne: Capuletler ve Montaguelara arasında kavga -
I. Perde 2. Sahne -
I. Perde 3. Sahne -
I. Perde 4. Sahne -
I. Perde 5. Sahne -
I. Perde 5. Sahne: Romeo'nun Juliet'le ilk konuşması -
II. Perde Giriş -
II. Perde 3. Sahne -
II. Perde 5. Sahne: Juliet'in hemşireye yalvarması -
II. Perde 6. Sahne -
III. Perde 5. Sahne: Romeo'nun Juliet'ten ayrılması -
IV. Perde 5. Sahne: Juliet'in aldatmacası -
IV. Perde 5. Sahne: Bir diğer aldatmaca -
V. Perde 3. Sahne: Juliet uyanınca Romeo'nun öldüğünü görmesi
.jpg)
.jpg)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Romeo ile Juliet olarak da geçer.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dilek, İbrahim. "Aşkın iki Yüzü Tek Hali:Aşık Garip Hikayesi ile Romeo ve Juliet'in Mukayesesi" (PDF). www.millifolklor.com/. Millî Folklor, 2010, Y›l 22, Say› 87. 25 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2016.
- ^ "Romeo and Juliet". www.bl.uk/. Bl.uk sitesi. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2016.
- ^ Meyer (1968): s.36–38.
- ^ hurriyet.com.tr 4 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., haber
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Wikisource'da Romeo ve Juliet oyununun tam metni (İngilizce)
