Juno (mitoloji)
Juno veya Iuno (Latince: IVNO), Roma mitolojisinde baş tanrı Jüpiter'in kız kardeşi ve eşi, aile ve doğum başta olmak üzere birçok alanda tezahürü ve ilgisi bulunan, eski ve güçlü bir tanrıçaydı. Yunan mitolojisindeki Hera'nın Roma mitolojisindeki dengi olarak da tanımlanabilir; aynı Hera gibi onun da kutsal ve sembolik hayvanı tavus kuşudur ve yine Hera gibi başında taç ile tasvir edilirdi. Etrüsk mitolojisindeki tanrıça Uni'nin ismini Latince bu tanrıçanın ismi olan Iunodan alır.[1] Tanrıların kralı Jüpiter'in karısı ve tanrıların kraliçesidir. Aynı Jüpiter gibi şimşek gönderebilir.[2] En önemli Roma tanrılarından Mars'ın da annesidir. Roma tarihi boyunca çeşitli dönemlerdeki olaylar Juno'ya atfeledilir veya çeşitli olaylarda yer aldığı iddia edilirdi.[1]
Juno yaratıcı gücü ve hayatı, gençliği sembolize eder, doğum ile ilişkilidir. Ayrıca Jüpiter ve Minerva ile birlikte Capitol Üçlemesini oluştururdu. Juno'nun ayların başına rastlayan, tanrıçanın farklı yönlerine, tezahürlerine adanmış birçok kült günü mevcuttur; 1 Şubatta Juno Sospita, 1 Martta Juno Lucina ["(o ki) ışığa/aydınlığa getiren (kadın)"[1]] -ki bu kutlamaya veya bayrama Matronalia denirdi-, 1 Haziranda Juno Moneta ["(o ki) uyaran (kadın)"[3]], 1 Ekimde Juno Sororia olarak kutlanır.[1] Diğer mitik figürlerle ilişkilendirilmiş bazı kült günleri ise ayların birinci gününe rastlamazdı. Juno'nun en rağbet gören ve yaygın olan tezahürü Juno Regina yani "Kraliçe Juno" idi. Juno Moneta tezahürü ile Roma İmparatorluğunun ekonomisini korurken, Juno Lucina olarak, doğum ve aile ile ilgili yönlerini vurgular, "çocukları ışığa (veya aydınlığa) getirir"di. Ayrıca Pomona yani meyve tanrıçası olarak da literatürde yer almıştır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Juno isminin bir zamanlar Iove (Jove) ile bağlantılı olduğu düşünülüyordu, başlangıçta Diuno ve Diove olarak Diovona'dan türemişti. Bu etimoloji hala biraz destek alsa da, daha sonra Latince "genç" anlamına gelen iuvenis kelimesinden, senkoplu bir form olan iūn- (iūnix, "düve" ve iūnior, "daha genç" kelimelerindeki gibi) aracılığıyla türediği öne sürüldü. Georg Wissowa'nın bu etimolojiyi desteklemesinin ardından bu öneri geniş çapta kabul gördü.
Iuuen-, Latince aevum ve Yunanca aion (αἰών) ile ortak bir Hint-Avrupa kökünden gelmekte olup, yaşamsal enerji veya "verimli zaman" kavramına atıfta bulunur. Iuvenis, yaşamsal gücün doluluğuna sahip olan kişidir. Bazı yazıtlarda Jüpiter'in kendisi Iuuntus olarak adlandırılır ve Jüpiter'in sıfatlarından biri, iuuen- kökünün en üstün hali olan "en genç" anlamına gelen Ioviste'dir. Iuventas, "Gençlik", yeni Capitoline Jove Tapınağı'nın inşası sırasında, siteyi zaten işgal eden tanrıların tahliyesi gerektiğinde Capitol'den ayrılmayı "reddeden" iki tanrıçadan biriydi.
Antik etimolojiler, Juno'nun adını iuvare, "yardım etmek, fayda sağlamak" ve iuvenescere, "yeniden gençleşmek" fiilleriyle ilişkilendirirdi, bazen bunu yeni ve büyüyen ayın yenilenmesiyle bağdaştırarak bir ay tanrıçası fikrini ima ederdi.[4]
Kaynakça ve notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Robert Schilling (1987). "Juno" maddesi; 7. cilt; Encyclopedia of Religion. Thomson Gale. Second Edition.
- "Juno." Encyclopedia Mythica from Encyclopedia Mythica Online. <https://web.archive.org/web/20070818230829/http://www.pantheon.org/articles/j/juno.html> [URL erişim tarihi: 7 Eylül 2007].
- ^ a b c d Encyclopedia of Religion, s. 5036.
- ^ Puhvel, Jaan (1987). Comparative Mythology (p. 151). Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3938-6.
- ^ ""Juno." Encyclopedia Mythica from Encyclopedia Mythica Online". 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2007.
- ^ Varro. Lingua Latina.
| Tanrı ve tanrıçalar |
|  | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Efsanevi kurucular | ||||||
| Metinler | ||||||
| Kavramlar ve uygulamalar | ||||||
| Felsefe | ||||||
| Türevler | ||||||
| Ayrıca bakınız | ||||||
