Käthe Leichter
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Marianne Katharina "Käthe" Leichter (Viyana, 20 Ağustos 1895 - Şubat 1942), Avusturyalı bir ekonomist, kadın hakları aktivisti, gazeteci ve politikacıydı. Avusturya Sosyal Demokrat Partisi ve Viyana İşçi Odası üyesiydi. Nazi rejimi sırasında Ravensbrück toplama kampında alıkonuldu ve 1942'de Bernburg Ötanazi Merkezi'nde gazla öldürüldü.
Erken dönemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Leichter, 1895'te Viyana'da, Yahudi bir çiftin, avukat Josef Pick (1849, Náchod –1926) ve karısı Charlotte "Lotte" Rubinstein'ın (1871, Galați – 1939) ikinci kızı olarak, Marianne Katharina Pick adı ile dünyaya geldi.[1][2] Ablası, Avusturyalı-Amerikalı besteci ve müzik terapisti Vally Weigl'dı.
Käthe, 1914'te Beamten-Töchter-Lyceum'dan mezun oldu ve ardından Viyana Üniversitesi'nde siyaset bilimi okumaya başladı. O dönemde Avusturyalı kadınların mezun olmasına izin verilmediğinden, 1917'de Alman Heidelberg Üniversitesi'ne kaydını aldı; Temmuz 1918'de mezun oldu ve daha sonra üniversitede iki dönem daha tamamlamak için Viyana'ya döndü.[3]
Siyasi kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Leichter, I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden önce öğrenci olarak radikal bir sol örgüt olan Wiener Jugendbewegung'a (Viyana Gençlik Hareketi) katıldı ve daha sonra savaşa karşı çıkan Avusturya Sosyal Demokrat Partisi (SDAPÖ) üyeleri için Marksist bir grup Parteischüler-Bildungsverein Karl Marx'a (Karl Marx Parti Akademisyenleri ve Eğitim Derneği) katıldı. Avusturya Cumhuriyeti 1918'de kurulduğunda ve ekonomi alanında uzmanlaşmış ilk Avusturyalı kadın siyaset bilimi mezunlarından biri olarak, Reichswirtschaftskommission der Arbeiterräte (İşçi Konseyleri Devlet Ekonomi Komitesi), Sozialisierungskommission (Sanayiyi Sosyalleştirme Devlet Komitesi) ve Zentralverband für Gemeinwirtschaft (Kamu Malları ve Şirketleri Merkezi Teşkilatı) ve Maliye Bakanlığı için çalıştı.[2]
Leichter, 1925'te Frauenreferat der Wiener Arbeiterkammer'e (Viyana Kurumsallaşmış İşçi Odası Kadın Dairesi) katıldı ve 1934'e kadar daireyi yönetti. 1932'de Betriebsrat der Wiener Arbeitkammer'e (Viyana Kurumsallaşmış İşçi Odası İşçi Komitesi) seçildi.[2] Avusturya'da kadın çalışmaları hakkında topladığı istatistiki verilere dayanarak makaleler ve raporlar yayınladı, ayrıca kadın haklarını savunmak için konferanslar, okul kursları ve radyo yayınları verdi. Eşit ücret, sosyal yönetimde daha fazla kadının işe alınması ve üniversite mezunu kadınlar için istihdam fırsatları savundu.[4]
Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
1921'de bir sosyalist ve gazeteci olan Otto Leichter ile evlendi. 1924'te ilk oğulları Heinz'i ve 1930'da ikinci Franz'ı doğurdu.[2]
Siyasi işkenceler ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 1934'te SDAPÖ Avusturya'da yasaklandığında Leichter, parti yasağına tepki olarak kurulan bir yeraltı sosyalist örgütü olan Revolutionäre Sozialisten'e (Devrimci Sosyalistler) katıldı.[2] Kocası Otto ile birlikte 1934'te altı aylığına Zürih'e göç ettiler, ancak Devrimci Sosyalistlerin eğitim başkanı seçilince Viyana'ya döndü. Anti-faşist broşürler yazdı ve yurt dışında Maria Mahler ve Anna Gärtner takma adlarıyla makaleler yayınladı.[3] Nazi Partisi, 1938'de Anschluss'ta Avusturya'yı işgal edince, ailesiyle birlikte Avusturya'dan kaçmaya çalıştı. Ailesi kaçmasına rağmen, Leichter 30 Mayıs 1938'de Viyana'da Gestapo tarafından tutuklandı ve ardından hapsedildi. 1940'ta Ravensbrück toplama kampına gönderildi ve 1942'nin başlarında Bernburg Ötanazi Merkezi'nde gazla öldürüldü.
Hatırası
[değiştir | kaynağı değiştir]Viyana'nın Hietzing semtinde bir cadde olan Käthe Leichter-Gasse, adını 1949'da Leichter'den almıştır.[5] Avusturya hükûmeti tarafından bir kadın tarihçiye verilen yıllık bir ödül de Leichter'in anısına verilmiştir. Avusturyalı-Amerikalı tarihçi Gerda Lerner, Leichter için şunları yazmıştır: "feminizmin en yüksek ideallerinin kişiselleşmesi-tüm kadınlar adına, özellikle de işçi sınıfı kadınları adına yaşam boyu faaliyetleri; sosyal reformların sadece kadınların yanı sıra erkeklerin çıkarlarına hizmet etmeleri durumunda olduğu inancı; faşizme ve Nasyonal sosyalizme karşı uzlaşmaz mücadelesi, hayatına mal oldu."[4]
Akrabaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Käthe Leichter'in akrabaları arasında bulunan bazı kişiler:
- Jacques Rubinstein, Yidiş: יעקב רובינשטיין (1841, Yareslov (Jarosław), Kraliyet Galiçya-Lodomeria – 1912, Viyana, Avusturya-Macaristan)[6]
∞ Henriette Rosenfeld (Yidiş: הענריעטטע רויזענפעלד, İbranice: הנרייטה רוזנפלד) (1848, Pöstyén (Almanca: Pistyan, Pistian, Püschtin, Bad Püschtin, Piešťany), Nyitra Co. Royal Hungary – 1934, Viyana, Avusturya) ve çocukları:- Charlotte "Lotte" Rubinstein (Käthe Leichter'in babası Josef Pick ile evlendi)
- Caroline Friederike Rubinstein (evlilik adı Landau)
- Helene Rubinstein (evlilik adı Kux )
- Heinrich Rubinstein
- Artur Rubinstein
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "geni.com". 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries. Central European University Press. 2006. ss. 286-289. ISBN 978-963-7326-39-4.
- ^ a b "Leichter, Käthe, geborene Pick". Neue Deutsche Biographie (Almanca). 1985. 22 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ a b Freidenreich, Harriet (1 Mart 2009). "Käthe Leichter". Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ "Käthe Leichter (1895 - 1942)" (Almanca). Documentation Centre of Austrian Resistance. 23 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Frauenarbeit und Arbeiterinnenschutz in Österreich, 1927
- Wie leben die Wiener Heimarbeiter? : eine Erhebung über die Arbeits- und Lebensverhältnisse von tausend Wiener Heimarbeitern, 1923
- So leben wir ... 1320 Industriearbeiterinnen berichten über ihr Leben ; Eine Erhebung, 1932
- Käthe Leichter. Leben und Werk, 1973
- Käthe Leichter zum 100. Geburtstag : Texte zur Frauenpolitik, 1995
