Körlük (roman)

Körlük

Ensaio sobre a cegueira
Kitabın "Kırmızı Kedi Yayınları" kapağı.
Yazar	José Saramago
Çevirmenler	Aykut Derman (Can Yayınları) Işık Ergüden (Kırmızı Kedi Yayınları)
Ülke	Portekiz
Dil	Portekizce
Konu	İsimsiz bir ülkenin isimsiz bir şehrinde gerçekleşen ani bir körlük salgını sonrasında yaşananlar.
Tür	Roman
Yayım	1995 (özgün) 2008 (Türkçe)
Yayımcı	Caminho (özgün) Can Yayınları (Türkçe) Kırmızı Kedi Yayınları (Türkçe)
Sayfa	336
ISBN	972-21-1021-7 (özgün) 978-605-2980-81-1 (Türkçe)
OCLC	1076811032
Seri
Körlük Görmek

Körlük (Portekizce özgün adı: Ensaio sobre a cegueira), Portekizli yazar José Saramago'nun 1995 yılında yazdığı alegori, bilimkurgu, gerilim ve psikolojik bir romandır. Roman, 1998 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi olan Saramago'nun en ünlü eserlerinden birisidir. Kitap, ilk olarak 1999'da Türkçeye çevrilmiştir. Konusu, körlüğün salgın bir hastalık gibi yayıldığı bir toplumda korku ve paniğin hâkim olması sonucu ahlaki değerlerin çökmesidir. Kitaptaki olaylar, adı bilinmeyen bir ülkenin adı bilinmeyen bir şehrinde geçmektedir. Romandaki hiçbir kahramanın adı yoktur, herkes sıfatları ile anılmaktadır. Nokta ve virgül dışında hiç noktalama işareti olmadan yazılmıştır.

Konusu ve özeti

Adı bilinmeyen bir ülkenin adı bilinmeyen bir şehrinde araba kullanmakta olan bir adam trafik ışıklarında beklerken aniden kör olur. "Beyaz körlük" diye adlandırılacak olan bu hastalığın ilk kurbanı olmuştur. Karanlığın değil, sonsuz bir beyazlığın içine çekilmiştir; kendini bir "süt denizinde gibi" hissetmektedir. Beyaz körlük, bir salgın hâline gelerek önce rastgele bir adama, sonra ilk köre yardım ettikten sorna arabasını çalan bir adama, sonra bir göz doktoruna, sonra da bir otelde partneriyle birlikte seks yapan genç bir kadına ve şehirdeki diğer vatandaşlara bulaşır. Kör olanlar hükûmet yetkilileri tarafından karantinaya alınmaya başlanır. Onlara, ülkenin geleceği için bu fedakârlığı yapmaları gerektiği söylenir. Ancak güvenlik güçleri, körler ile temas etmekten çekindiği için içeride kontrolü sağlayamazlar. Bu nedenle dışarısı ile tüm bağları kesilen körler ölüme terk edilirler ve zor koşularda bir yaşam mücadelesi vermeye başlarlar. İlk kör olanlardan biri olan göz doktorunun eşi, kocasını yalnız bırakmak istemediğinden, kör olduğu yalanını söyleyerek içeri girer. Doktorun eşi, orada gözleri gören tek kişidir ve her an kendisinin de kör olacağı korkusuyla yaşamaktadır. Görebildiğini herkesten gizler. Doktor ve eşi diğerleri ile birlikte bir akıl hastanesine karantinaya götürülür.

İlk başta boş olan koğuşlar kısa sürede yeni gelenlerle birlikte kalabalıklaşır. İçeridekilerin seslerini hükûmet yetkililerine duyurma girişimleri, bir kişinin ölümü ile sonuçlanır. Ölen kişiyi gömerler. İçeride insanların bencillikleri yavaş yavaş ortaya çıkar. Bir süre sonra suçlulardan oluşan bir grup gelen erzakları koğuşlarına götürüp fahiş fiyata satmaya başlar. Diğer koğuştakiler yemek yiyebilmek için yüzüklerini, kolyelerin, küpelerini ve saatlerini vermek zorunda kalır.

Aradan biraz zaman geçer. Suçlu çetesi, bu sefer yemek karşılığında her koğuşun koğuş başı onlara ''kadın'' getirmelerini ister. Getirmemeleri durumunda bir daha yiyecek vermeyeceklerini söylerler. Bu istek, içeride büyük bir şok etkisi yaratır. İlk başta diğerleri itiraz etseler de yemek yemek için dediklerini yapmak zorunda kalırlar. Suçlu çetesinin tecavüzleri sırasında bir kadın ölür. Günün sonunda yemeklerini alırlar, ama doktorun karısı intikam almaya karar verir.

Aradan 4 gün geçer ve suçlu çetesi tekrardan kadın istemeye gelir. Doktorun karısı bu sefer hazırlıklıdır, yanına aldığı bir makasla çetenin reisi ve hastanede silahı olan tek kişiyi öldürür ve kadınlarla kaçar. Bu olaydan sonra suçlu koğuşu koğuşlarına barikat kurar, diğer körler de ortak karar alıp barikata saldırırlar. Derken yangın çıkar ve doktor, karısı ve birkaç kör kaçmayı başarır.

Karantinadaki körler dışarı çıktıklarında herkes salgına tutulduğunu anlar. Körlük, korku ve kaos tüm şehre, hatta tüm ülkeye yayılmıştır. Beyaz kör çeteleri, bir lokma yemek bulmak için birbirlerini öldürmektedir. Bu ortamda doktorun karısının önderliğinde körler üyelerden birinin evine giderler, ancak anahtarı bulamazlar. Tam o sırada adamın komşusu onları evine davet eder. Kadın çiğ tavuk ve yumurta yiyip yağmur suyu içerek hayatta kalmıştır, onlar da bir süre onun yanında yaşar. Derken bir gün körlük salgını sona erer ve hikâye biter.

Kitabın ayırt edici özellikleri

Bu kitapta, José Saramago'nun diğer eserlerinde olduğu gibi kendine özgü olan yazım şekline sadık kalınmıştır: Kitapta nokta ve virgül dışında herhangi bir noktalama işareti kullanılmamıştır. Diyaloglar ve konuşmalar, yazarın kendine has yazım tipi olan düz yazı biçiminde bulunmaktadır.

Kitaptaki olayların geçtiği yer belirsizdir; adı verilmemiştir. Bunun nedeni, yazarın evrensel konulu bir yapıt oluşturmak istediği için bu ağır, korkulu, ahlâkî değerlerin çöktüğü ortamı herhangi bir mekândan soyutlamıştır.

Kitaptaki kahramanların gerçek isimleri yoktur. Bunun nedeni de yine aynı şekilde evrensellik taşıyan konuya bağlı kalmaktır. Kahramanlar, sıfatları ile anılmaktadır. Örneğin göz doktoru, doktorun eşi, koyu renk gözlüklü genç kız, oto hırsızı, gözü siyah bantlı yaşlı adam, ahlâksız körlerin şefi gibi.

Sinemaya uyarlanması

Romanın, 2008 yılında Brezilyalı yönetmen Fernando Meirelles tarafından bir filmi çekilmiştir.