Kaçışçılık

Kaçışçılık (İngilizce: Escapism), bir bireyin günlük yaşamın stresinden, sıkıntılarından veya gerçeklikle başa çıkmakta zorlandığı durumlardan zihinsel olarak, hayal gücü ya da eğlenceye dayalı etkinlikler aracılığıyla kaçınma eğilimini ifade eder. Ayrıca, kişinin kendisini sürekli depresyon ya da genel bir üzüntü hissinden uzak tutmak için başvurduğu bir uğraş biçimi olarak da görülebilir. Kaçışçılık, kişinin geçici bir süreliğine gerçek dünyadan uzaklaşma gereksinimini yansıtabilir.

Psikolojik kaçışlar

Freud, insanların yaşamında belirli bir ölçüde kaçışçı fantezinin gerekli olduğunu savunur: “[İnsanlar] gerçeklikten koparıp alabilecekleri sınırlı tatminle yetinemezler. ‘Yardımcı yapılar olmadan yapamayız,’ diye belirtmişti Theodor Fontane.” "Freud’un takipçileri de küçük dozlarda dinlenmenin ve dilek tatmininin, travmatik sarsıntılara uyum sağlamada yararlı araçlar olduğunu düşünmüşlerdir." Daha sonraki psikologlar ise özellikle öfke ve üzüntü gibi istenmeyen ruh hâllerini değiştirmede dolaylı dikkat dağıtıcıların rolünü vurgulamışlardır.

Bununla birlikte, bazı ruhsal inzivalara (Psychic retreat) kalıcı bir şekilde sığınmak çoğu zaman olumsuz ve hatta patolojik sonuçlar doğurabilir.. Uyuşturucular da kimi kaçışçılık biçimlerine yol açar; zira bazı zihni etkileyen maddeler, kişinin nerede olduğunu ya da ne yapması gerektiğini unutarak gerçeklikten kopmasına neden olabilir.

Kaçışçı toplumlar

Bazı toplumsal eleştirmenler, toplumu kontrol eden güçlerin halkın yaşam koşullarını iyileştirmek yerine onlara kaçış yolları sunmaya çalıştığını öne sürerler. Juvenal’in deyimiyle bu durum, ekmek ve sirk oyunları ile açıklanır.

Kaçış ölçütü

Norveçli psikolog Frode Stenseng bulunan aktivitelere bağlı olarak kaçışçılık düzeyini gösteren düalist bir model geliştirmiştir.

Büyük Buhran döneminde

Culture and Politics in the Great Depression adlı kitabın yazarı Alan Brinkley, 1929’daki borsa çöküşünün yarattığı zorluklarla başa çıkmada kaçışçılığın yeni bir eğilim hâline geldiğini belirtir. Bu dönemde dergiler, radyo programları ve filmler, halkı kitlesel yoksulluk ve ekonomik bunalımdan zihinsel olarak uzaklaştırmayı amaçlıyordu. 1930’larda büyük popülerlik kazanan Life dergisinin, "neredeyse hiç yoksulluk ve işsizlikle ilgili konulara yer vermediği; bunun yerine güzellik yarışmaları, gemi törenleri, inşaat projeleri ve spor kahramanları gibi konulara odaklandığı" söylenir. Ünlü yönetmen Preston Sturges de bu düşünceyi doğrulamak amacıyla Sullivan’s Travels filmini çekmiştir. Filmde, hafif komediler çeken bir yönetmenin, O Brother, Where Art Thou? adlı mesaj verme amacında ciddi bir film yapmak istemesi anlatılır. Ancak film, hapisteki yoksul ve perişan erkeklerin bir Mickey Mouse çizgi filmini izleyerek moral bulmasıyla sona erer. Sturges, acılar üzerine bir film yapmanın “budalaca, kibirli ve bencilce” olacağını vurgular. Bu nedenle dönemin filmleri çoğunlukla komediye dayalı senaryolarla, insanları hem kendi sorunlarından hem de çevresindekilerin sıkıntılarından duygusal olarak uzaklaştırmayı bilinçli şekilde hedeflemiştir.