Kadro (dergi)
 Kadro dergisinin ilk sayısı | |
| Editör | Şevket Süreyya Aydemir |
|---|---|
| Kategoriler | Dergi |
| Sıklık | Aylık |
| İlk sayı | Ocak 1932 |
| Son sayı | Aralık 1934/Ocak 1935 |
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
Kadro, Ocak 1932-Ocak 1935 arasında yayınlanan aylık fikir dergisi. Kadrocular olarak da anılan Kadro dergisinin kurucuları Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge, İsmail Hüsrev Tökin'dir.
Yayın hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Derginin ilk sayısı 23 Ocak 1932'de çıktı. 36. sayıda (Ocak 1935) yayınına son verdi. Rejimin yöneticileriyle ters düştü, çoğu Marksist veya Marksist kökenliydi. Başta Recep Peker tarafından olmak üzere, Kemalizmi değiştirmeyi istemekle suçlandılar. Dergi, Yakup Kadri'nin Tiran Elçiliğine atanmasından sonra faaliyetlerine son verdi.
Yazar kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadrocular
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadro dergisi Şevket Süreyya Aydemir önderliğinde, Kadrocular olarak bilinen 4 kişilik bir grup tarafından çıkarılmıştır (diğer isimler Burhan Asaf Belge, İsmail Hüsrev Tökin, Vedat Nedim Tör). Bir dönem TKP içinde yer alan Kadrocular, Ocak 1925'te İstanbul'da gerçekleşen TKP 3. Kongresi'nde parti yönetimini üstlenmiş, TKP'nin asıl lideri Şefik Hüsnü'nün yurtdışında olması nedeniyle partinin o dönemki çalışmalarını fiilen yürütmüş ve yönetmiştir. 1927'de Şefik Hüsnü ile yaşadıkları ihtilaf nedeniyle partiden ayrılmışlardır. TKP tarafından (özellikle Şefik Hüsnü ve Hikmet Kıvılcımlı) "döneklik", "itirafçılık", hatta "ihbarcılık"la suçlandılar ve 1927 Tevkifatının sorumlusu ilan edildiler. Kadrocular ise bu suçlamaları kabul etmemiş, TKP üzerindeki Komintern etkisinden rahatsız oldukları ve yaşadıkları fikir ayrılıkları nedeniyle ayrıldıklarını söylemiştir.[1]
TKP kökenli bu 4 isim, zamanla Ankara'ya yerleştiler ve Kemalist devlet bürokrasisi içinde yer buldular. Bu süreçte Atatürk'ün yakın çevresinden Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile tanıştılar ve onun hamiliğinde[1] Kadro dergisini çıkarmaya karar verdiler. Bu isimlere ek olarak Mehmet Şevki Yazman, derginin ilk senesinde yer almamış, ilk yazısı 13. sayıda yayınlanmış olsa da Şevket Süreyya Aydemir tarafından Kadrocular arasında kabul edilmiştir.[1]
Kadrocuların dergiye katkısı şöyledir:
- Şevket Süreyya Aydemir (1.-36. sayılar arası 55 yazı)[2]
- Burhan Asaf Belge (1.-36. sayılar arası 49 yazı)
- İsmail Hüsrev Tökin (1.-36. sayılar arası 43 yazı)
- Vedat Nedim Tör (1.-36. sayılar arası 42 yazı)
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1.-36. sayılar arası 42 yazı)
- Mehmet Şevki Yazman (13.-36. sayılar arası 21 yazı)
Derginin imzasız başyazıları Şevket Süreyya Aydemir tarafından kaleme alınmıştır.[3]
Diğer yazarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Falih Rıfkı Atay (4 yazı)
- İsmet İnönü (1 yazı)
- Behçet Kemal Çağlar (1 yazı)
- İbrahim Necmi Dilmen (6 yazı)
- Ahmet Hamdi Başar (3 yazı)
- Eflatun Cem Güney (1 yazı)
Bu tanınmış isimler dışında Kadro'ya katkıda bulunan diğer yazarlar şunlardır: Tahir Hayrettin (5), Münir İriboz (4), Mehmet İlhan (2), Şakir Hâzım (2), Mümtaz Ziya (2), Neşet Halil (1), Abdurrahman Şefik (1), Hakkı Mahir (1), Mühendis Nazir (1), Dr. Muhlis Etem (1), Mansur Tekin (1).[4] (Parantez içindeki rakamlar yayınlanan yazılarının sayısıdır.)
Çeviri yazılar ve röportajlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadro'da İngiliz sanayici Lord Melchett (Henry Ludwig Mond) ile Fransız iktisatçı M. Henri Eyraud'un[5] birer makalesinin çevirisi yayınlanmıştır.
Kadro'da yayınlanan tek röportaj ise Nazi karşıtı Alman sağcı dergi Die Tat'ın yayın yönetmeni Hans Zehrer ile yapılandır.[6]
Mustafa Kemal'in demeci
[değiştir | kaynağı değiştir]
Atatürk'ün Kadro'ya desteği bilinmektedir,[1] ancak her ne kadar Kadro'da dönemin başbakanı İsmet İnönü'nün "Fırkamızın Devletçilik Vasfı" başlıklı bir yazısı yayınlanmış olsa da, Mustafa Kemal'in dergiye yazı anlamında herhangi bir katkısı söz konusu değildir. Fakat Cumhuriyet'in 10. yılı vesilesiyle çıkartılan ve İsmet İnönü'nün de yazısının da yer aldığı Ekim 1933 tarihli özel sayıda Mustafa Kemal'in destek demeci bulunmaktadır. "Gazi Hazretlerinin Kadro'ya İltifatları" başlığıyla ve "Büyük Şef'imizin, Cümhuriyetin onuncu yıl dönümü münasebetiyle, mecmuamıza şevk ve cesaret veren iltifatları" sunuşuyla hemen ilk sayfada yayınlanan demeç şöyledir:[7]
| “ | Hatırlıyorum ki, Kadro intişar ederken maksadının Türk milletine hâs meslek ve metodun millet ve memlekette teessüs ve inkişafına hizmet olduğunu yazmıştı. Kadro'ya bu maksadında geniş muvaffakıyet temenni ederim. | „ |
—Gazi M. Kemal | ||
Görüşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Derginin amacı inkılapları oturtmak ve bir ideoloji meydana getirmekti. Şevket Süreyya Aydemir ilk sayıda Kadro'nun çıkış amacını şu şekilde açıklamıştır:[8]
| “ | Türkiye bir inkılâp içindedir. Bu inkılâp kendine prensip ve onu yaşatacaklara şuur olabilecek bütün nazarî ve fikrî unsurlara maliktir. Ancak bu nazarî ve fikrî unsurlar inkılâba İDEOLOJİ olabilecek bir fikriyat sistemi içinde terkip ve tedvin edilmiş değildir. Gerek millî mahiyeti gerek beynelmilel şümul ve tesirleri itibarile, tarihin en manalı hareketlerinden biri olan inkılâbımızın, zatinde mündemiç bu ileri fikir ve prensip unsurlarını, şimdi inkılâbın seyri içinde ve onun icaplarına uygun bir şekilde izah işi, bugünkü Türk inkılâp münevverliğine düşen vazifelerin en acil ve en şereflisidir. (...) Cihanın bin bir çeşit hadisata gebe olan bugünkü esrarengiz gidişi içinde, mukadderatını kendi inkılâbının mukadderatına bağlayan inkılâp neslimizin muhtaç olduğu inkılâp şevkini her zaman uyanık tutmak ve inkılâbımızın bir bakışta idrakimizi durdurur gibi görünen coşkun ve mürekkep cereyanına daima hâkim kalabîlmek için, onun prensiplerini hududu muayyen kriteryumlar şeklinde bilmeye, benimsemeye ve benimsetmiye mecburuz. KADRO, BUNUN İÇİN ÇIKIYOR. | „ |
Devletçiliği savundukları için özel sektörden uzak durdu. Kemalizmi savundu, Marksizm'den farklı bir sosyalist yol izlemeye çalıştı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Derginin tamamı Almanya'daki Bonn Üniversitesi Kütüphanesi'nin sayfalarında online okunabilir.
- Kadro Hareketi ve Kadrocular 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kadro Hareketi İle İlgili Bir Değerlendirme ve Bazı Düzeltmeler
- Kadro bir davadır ve yoluna devam ediyor[ölü/kırık bağlantı]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Ataöv, Türkkaya (20 Haziran 1962). "Atatürk Kadro'yu Niçin Destekledi (Şevket Süreyya ile Röportaj)". Yön, 27. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi16 Eylül 2015.
- ^ "Yazar Dizini", (Yayına hazırlayan: Özgür Erdem) (2011). Kadro Tıpkıbasım. İstanbul: İleri Yayınları. ss. XXIII-XXIX. ISBN 978-605-5452-12-4.
- ^ Kadro Tıpkıbasım (Yayına hazırlayan: Özgür Erdem). İstanbul: İleri Yayınları. 2011. ISBN 978-605-5452-12-4.
- ^ Tüysüzoğlu, Göktürk (İlkbahar 2011). "Kadro Hareketi ve Kadrocular". Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 4. ss. 19-32. 4 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi16 Eylül 2015.
- ^ M. Henri Eyraud'un kitaplarının bir listesi için bakınız: Fransızca Amazon.com 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Kadro ve Die Tat". Kadro, 6. Haziran 1932. ss. 5-8.
- ^ "Gazi Hazretlerinin Kadro'ya İltifatları". Kadro, 22. Ekim 1933. s. 3.
- ^ "Kadro". Kadro, 1. Ocak 1932. s. 3.
