Recep Peker
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Recep Peker 1323-P.44 | |
|---|---|
| |
| 6. Türkiye başbakanı | |
| Görev süresi 7 Ağustos 1946 - 10 Eylül 1947 (1 yıl, 34 gün) | |
| Cumhurbaşkanı | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Şükrü Saracoğlu |
| Yerine gelen | Hasan Saka |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 11 Ağustos 1923 - 24 Mart 1950 (26 yıl, 225 gün) | |
| Seçim bölgesi | 1923 – Kütahya 1927 – Kütahya 1931 – Kütahya 1935 – Kütahya 1939 – Kütahya 1943 – Kütahya 1946 – İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 5 Şubat 1889 İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 1 Nisan 1950 (61 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği, İstanbul |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Hükûmeti | 15. Türkiye Hükûmeti |
| Ödülleri | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1907-1920) Türkiye (1920-1923)
|
| Hizmet yılları | 1907-1923 |
| Rütbesi | .png){kind=small} Binbaşı
|
| Çatışma/savaşları | Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
Mehmet Recep Peker (5 Şubat 1889, İstanbul - 1 Nisan 1950, İstanbul), Türk asker, siyasetçi.
1931-1936 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği ve 7 Ağustos 1946 - 10 Eylül 1947 tarihleri arasında da başbakanlık yaptı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Dağıstan'dan Anadolu'ya göç etmiş bir Lezgi olan Mustafa Bey'in oğludur.[1] Orta öğrenimini Kocamustafapaşa Askeri Rüştiyesi ve İdadisi'nde yaptıktan sonra 1907 yılında Mekteb-i Harbiye'yi bitirdi. 1911 ve 1912 yıllarında Yemen'de ve Trablusgarp Savaşı'nda ve 1912-1913 yıllarında da Balkan Savaşları'nda görev aldı.[2]
I. Dünya Savaşı'nda Makedonya ve Kafkas Cephesi'nde görev aldı. 1919 yılında Erkân-ı Harbiye Mektebi'ni bitirdi. Şubat 1920 tarihinde Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere Anadolu'ya geçti. Binbaşı rütbesi ile 20. Kolordu'da görevlendirildi. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan TBMM'nin Genel Sekreterliğine getirildi. 1923 yılında Kütahya Mebusu seçilerek TBMM'ye girdi. Bir süre Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin başyazarlığını yaptı.
1924 ve 1925 yılları arasında Dahiliye Vekili olarak görev yaptı. Ayrıca Mübadele, İmar ve İskân Bakanlığı'na vekalet etti. 3. ve 4. İsmet Paşa hükûmetlerinde 1925-1927 yılları arasında Müdafaa-i Milliye Vekilliği ve 1928-1930 yılları arasında da Nafia Vekilliği yaptı. İtalya'daki Benito Mussolini ve Almanya'daki Adolf Hitler rejimlerine yakın bir siyaseti savundu.[kaynak belirtilmeli] 1931 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtib-i Umumiliği'ne atandı. 1933 yılında yeniden organize edilen İstanbul Üniversitesi'nde Atatürk tarafından İnkılap Tarihi dersleri vermekle görevlendirildi. 1931-1936 yılları arasında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ve Başbakan İsmet İnönü ile birlikte Tek Parti Rejiminin güçlü adamı olarak görüldü.
1936 yılında faşizmi incelemek üzere İtalya'ya gönderildi. Dönüşünde yazdığı ve Başvekil İsmet İnönü tarafından da onaylanarak imzalanan ve TBMM üzerinde bir "Faşist Konsey" kurulmasını öngören rapor, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından reddedildi ve sürecin devamında kendi CHP'nin "Katib-i Umumi"lik (Genel Sekreterlik) görevinden alındı.
20 Temmuz 1936 tarihinde İsviçre'nin Montreaux kasabasında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nden sonra, Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye'nin dış siyasette faşist ülkeler yerine, Birleşik Krallık ve askeri teknolojide ileri diğer demokratik ülkelerle birlikte hareket etmesi gerektiğine inanması Recep Peker'in görevden alınmasının asıl nedeni olarak gösterilir.
Ağustos 1946 tarihinde çok partili dönemin ilk hükûmetini kurdu. Recep Peker'in, Halkevleri'nin yayın organı Ülkü dergisinde çıkan İnkılâp Tarihi ders notları, 1935 yılında İnkılâp Tarihi Dersleri adı ile kitap olarak yayımlandı.
1937-1938 tarihlerinde Beşiktaş Jimnastik Kulübü fahri başkanlığı yapmıştır.[3][4] 1 Nisan 1950 tarihinde İstanbul'da öldü. Mezarı Edirnekapı Şehitliği'ndedir.
Sinema sanatçısı Faruk Peker'in dedesidir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ http://books.google.ru/books?id=vyo7AQAAMAAJ&q=T%C3%BCrkiye+Kurtulu%C5%9F+Sava%C5%9F%C4%B1'nda+%C3%87erkes+g%C3%B6%C3%A7menleri&dq=T%C3%BCrkiye+Kurtulu%C5%9F+Sava%C5%9F%C4%B1'nda+%C3%87erkes+g%C3%B6%C3%A7menleri&hl=ru&sa=X&ei=ZigzU-DnIsWt4AS-nYHYDA&ved=0CC4Q6AEwAA[ölü/kırık bağlantı] Türkiye Kurtuluş Savaşı'nda Çerkes göçmenleri
- ^ Şaduman HALICI. "Mehmet Recep Peker, Atatürk Ansiklopedisi". 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2025.
- ^ "Biyografya Recep Peker". biyografya.com. 29 Aralık 2024. 26 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2024.
- ^ "Beşiktaş Kulübü'nün Yeni İdare Heyeti". Tan. 14 Haziran 1937. s. 6. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024.
- ^ "www.sinematurk.com". 14 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2008.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Şükrü Saracoğlu |
6. Türkiye başbakanı 7 Ağustos 1946 - 10 Eylül 1947 |
Sonra gelen: Hasan Saka |
| Önce gelen: Ahmet Fikri Tüzer |
Türkiye İçişleri Bakanı 17 Ağustos 1942 - 20 Mayıs 1943 |
Sonra gelen: Hilmi Uran |
| Önce gelen: Behiç Erkin |
Türkiye Bayındırlık Bakanı 15 Ekim 1928 - 27 Eylül 1930 |
Sonra gelen: Zekai Apaydın |
| Önce gelen: Fethi Okyar |
Türkiye Millî Savunma Bakanı 4 Mart 1925 - 1 Kasım 1927 |
Sonra gelen: Abdülhalik Renda |
| Önce gelen: Abdülhalik Renda |
Türkiye Maliye Bakanı (vekil) 21 Mayıs 1924 - 22 Kasım 1924 |
Sonra gelen: Abdülhalik Renda |
| Önce gelen: Ahmet Ferit Tek |
Türkiye İçişleri Bakanı 21 Mayıs 1924 - 5 Ocak 1925 |
Sonra gelen: Cemil Uybadın |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Saffet Arıkan |
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri 10 Mayıs 1931 - 29 Mayıs 1935 |
Sonra gelen: Şükrü Kaya |
| Önce gelen: Yeni makam |
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri 11 Eylül 1923 - 21 Mayıs 1924 |
Sonra gelen: Cemil Uybadın |
| TBMM Maliye Vekilleri (1920-1923) |  | |
|---|---|---|
| TC Maliye Bakanları (1923-1983) |
| |
| TC Maliye ve Gümrük Bakanları (1983-1993) | ||
| TC Maliye Bakanları (1993-2018) | ||
| TC Hazine ve Maliye Bakanları (2018-günümüz) | ||
| .svg){kind=logo} | |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
- 1889 doğumlular
- 1950'de ölenler
- Lezgi asıllı Türkler
- Türkiye millî savunma bakanları
- Türkiye içişleri bakanları
- TBMM 2. dönem Kütahya milletvekilleri
- TBMM 3. dönem Kütahya milletvekilleri
- TBMM 4. dönem Kütahya milletvekilleri
- TBMM 5. dönem Kütahya milletvekilleri
- TBMM 6. dönem Kütahya milletvekilleri
- TBMM 7. dönem Kütahya milletvekilleri
- TBMM 8. dönem İstanbul milletvekilleri
- Mekteb-i Harbiye'de öğrenim görenler
- Osmanlı karacı subayları
- I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı askerleri
- Türk binbaşılar
- İttihat ve Terakki üyeleri
- Kurtuluş Savaşı'ndaki Türk askerler
- Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'de öğrenim görenler
- Türkiye başbakanları
- Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilenler
- Cumhuriyet Halk Partisi genel sekreterleri
- TBMM genel sekreterleri
- Kuleli Askerî Lisesinde öğrenim görenler
- Piyade subaylar
- Türkiye çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanları
- Türkiye hazine ve maliye bakanları
- 2. Türkiye Hükûmeti
- 3. Türkiye Hükûmeti
- 4. Türkiye Hükûmeti
- 5. Türkiye Hükûmeti
- Türkiye imar ve iskân bakanları
- 13. Türkiye Hükûmeti
- 14. Türkiye Hükûmeti
- 15. Türkiye Hükûmeti
- Türk spor yöneticileri