Kalın bağırsak
Sindirim sisteminin anatomisinde kalın bağırsak (Intestinum Crassum), ince bağırsak (Intestinum Tenue) ile anüs arasındaki kısımdır. Toplam uzunluğu 1,5 ile 2 metre arasında olup, sindirim sisteminin beşte birini oluşturur. Başlangıcında yer alan çekumda çapı en geniştir, sonra kolon boyunca gittikçe daralır, anal kanaldan hemen önce yer alan rektumda epeyce bir genişler. Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarda bumbar adı verilir.
Kalın bağırsağın ince bağırsaktan farkı, çapının büyüklüğü, nispeten sabit konumu, keseli görünümü ve dışında yer alan peritonla örtülü "yağ parçacıkları"dır (appendices epiploicae). Uzunlamasına kas lifleri bağırsağı devamlı bir tabaka olarak kaplamak yerine üç uzunlamasına bant şeklinde düzenlenmişlerdir [kaynak belirtilmeli].
Kalın bağırsak, ince bağırsağı çevreleyerek etrafında bir kemer oluşturur. İleumun sağ tarafında çekumdan başlar, sağ lumbar ve karaciğerin altına kadar yukarı doğru çıkıp oradan sola kıvrılır, abdomenin karşı tarafına uzanır, tekrar kıvrılıp pelvise doğru aşağıya iner; orada gene kıvrılıp pelvisin arka duvarı boyunca uzanır ve anüste sona erer.
Kalın bağırsak çekum, kolon, rektum ve anal kanal olarak bölümlere ayrılır. Kalın bağırsak midenin altındadır.
Dışkı depolama kapasitesi 2100 gram olarak ölçülmüştür.
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kolon sindirim sisteminin son kısmıdır. Haustra adı verilen bir dizi kesecik nedeniyle parçalı bir görünüme sahiptir.[1]
Vücuttan atılmadan önce katı atıklardan suyu ve tuzu alır ve flora destekli (büyük ölçüde bakteriyel) emilmeyen malzemenin fermantasyonun gerçekleştiği yerdir. İnce bağırsağın aksine, kolon, gıdaların ve besinlerin emiliminde önemli bir rol oynamaz. Her gün kolona yaklaşık 1.5 litre veya 45 ons su gelir.[2]
Ortalama yetişkin insan kolonunun uzunluğu, erkeklerde 65 inç veya 166 cm (80 ila 313 cm aralığında) ve kadınlarda 155 cm veya 61 inç'dir (80 ila 214 cm aralığında).[3]
Bölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Memelilerde, kolon altı bölümden oluşur: çekum, yükselen kolon, enine kolon, inen kolon, sigmoid kolon ve rektum.
Kolonun bölümleri şunlardır:
- Apandisit dahil çekum (İngilizce:cecum)
- Yükselen kolon
- Kolik bükülmeler ve enine mezokolon dahil enine kolon
- İnen kolon
- Sigmoid kolon – kalın bağırsağın s şeklindeki bölgesi
- Rektum
Kolonun bölümleri ya intraperitonealdir ya da retroperitoneum'un arkasındadır. Genel olarak retroperitoneal organlar periton'u tam olarak kaplamaz, bu nedenle yerlerinde sabitlenirler. İntraperitoneal organlar tamamen peritonla çevrilidir ve bu nedenle hareketlidir.[4] Kolondan yukarı doğru çıkan kolon, inen kolon ve rektum retroperitoneal iken çekum, apendist, enine kolon ve sigmoid kolon intraperitonealdir.[5] Bu, laparotomi gibi ameliyat sırasında hangi organlara kolayca erişilebileceğini etkilediği için önemlidir.
Çap olarak, çekum en geniş olanıdır, ortalama olarak sağlıklı kişilerde 9 cm'den biraz daha küçüktür ve enine kolonun çapı ortalama 6 cm'den azdır.[6] İnen ve sigmoid kolon biraz daha küçüktür ve sigmoid kolonun çapı ortalama 4-5 cm (1,6-2,0 in)'dur.[6][7] Her kolon bölümü için belirli eşiklerden daha büyük çaplar megakolon için tanısal olabilir.
Çekum ve apandisit
[değiştir | kaynağı değiştir]Çekum kolonun ilk bölümüdür ve sindirimde görevlidir, ondan embriyolojik olarak gelişen apandisit ise kolonun bir yapısıdır, sindirime karışmaz ve bağırsakla ilişkili lenfoid doku parçası olarak kabul edilir. Apendistin görevi belirsizdir ancak bazı kaynaklar apendistin kolon mikroflorasının bir örneğini barındırmada rolü olduğuna ve bağışıklık reaksiyon sürecinde mikroflora hasar görmüşse kolonun bakterilerle yeniden doldurulmasına yardımcı olabileceğine inanmaktadır. Apendistin ayrıca yüksek lenfatik hücre konsantrasyonuna sahip olduğu gösterilmiştir.
Dışkı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalın bağırsakta veya kolonda, kimusta bulunan su emilir. Kalın bağırsakta tuzlar aktif taşıma ile emilir, su da osmoz yoluyla onları takip eder. Sindirilmemiş posa ve kalın bağırsakta yaşayan bakterilerden oluşan dışkı rektuma gider, anüsten atılana kadar orada depolanır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- education.yahoo.com, Grey Anatomi Atlası'nda kalın bağırsak
- education.yahoo.com "The Large Intestine"
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Azzouz, Laura; Sharma, Sandeep (2020). "Physiology, Large Intestine". NCBI Bookshelf. PMID 29939634. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Aralık 2021.
- ^ David Krogh (2010), Biology: A Guide to the Natural World, Benjamin-Cummings Publishing Company, s. 597, ISBN 978-0-321-61655-5, 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Aralık 2021
- ^ Hounnou G, Destrieux C, Desmé J, Bertrand P, Velut S (2002). "Anatomical study of the length of the human intestine". Surg Radiol Anat. 24 (5): 290-4. doi:10.1007/s00276-002-0057-y. PMID 12497219.
- ^ "Peritoneum". Mananatomy.com. 18 Ocak 2013. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2013.
- ^ "Untitled". 29 Eylül 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Horton, K. M.; Corl, F. M.; Fishman, E. K. (March 2000). "CT evaluation of the colon: inflammatory disease". Radiographics. 20 (2): 399-418. doi:10.1148/radiographics.20.2.g00mc15399
. ISSN 0271-5333. PMID 10715339.
- ^ Rossini, Francesco Paolo (1975), "The normal colon", Rossini, Francesco Paolo (Ed.), Atlas of coloscopy, Springer New York, ss. 46-55, doi:10.1007/978-1-4615-9650-9_12, ISBN 9781461596509
