Kaledibi, Tortum
| Kaledibi | |
|---|---|
  Kaledibi |
|
|
Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 11,42 km² |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | 261 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Kaledibi, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaledibi'nin eski adı Nihahi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Nihahi (ნიხახი), İbn Bibi'nin 1281 tarihli eserinde Nihah (نخاخ) olarak geçer.[6] Bu yer adı, 1574 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Nihah (نخاخ) şeklinde yazılmıştır.[7] Bugünkü Yusufeli ilçesine bağlı Yokuşlu köyünün eski adı da Nihahi'dir.
Nihahi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi, 1549 tarihli Gürcistan seferinin ardından Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre köy, Tortum livasının Lisgavi nahiyesine bağlıydı. "Nihak" şeklinde kaydedilmiş olan köyde, tamamı Hristiyan olan 82 hane yaşıyordu. 1835 tarihli nüfus defterinde ise, köy "Nihah" adıyla kaydedilmiştir. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği Nihah'ta, 67 hanede 200 erkek yaşıyordu. Bu sırada Tortum sancağına bağlı köyün toplam nüfusunun erkek sayısının iki katı kadar olduğu söylenebilir.[8]
Nihahi köyü, mülki teşkilata dair 1928 tarihli Osmanlıca kaynakta "Nihah Mahallatı" (نخاخ محلاتی) şeklinde geçer. Bu sırada bu yerleşim yeri, Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Nihah nahiyesine bağlıydı. Bu kayıt, köyün Tortum kasabasının bir mahallesi haline geldiğini göstermektedir. Nihah nahiyesi ise, Tortum kazasının merkez nahiyesiydi ve 36 köyü kapsıyordu.[9] Nihahi günümüzde Kaledibi adını taşımaktadır ve Kaledibi, Tortum kasabasının bir mahallesidir.
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmış, belediyeler bünyesindeki mahalleler yeniden düzenlenmiştir. Tortum merkez mahallesi Kaledibi de Tortum Belediyesi'nin bir kırsal mahallesi olmuştur.[10]
Nihahi, tarihi bir kalenin dibinde yer aldığı için Kaledibi olarak adlandırılmıştır. Nihani Kalesi, ulaşımı zor bir kayanın üzerinde inşa edilmiştir. Bu yapıdan geriye, kayanın kıyısı boyunca uzanan duvarlar kalmıştır.[11]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 58 km,[12] Tortum ilçe merkezine 4 km[13] uzaklıktadır. Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, D.950 numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yolu kenarındadır. Kuzeyinden 25.03 numaralı Tortum-Narman il yolu geçer [14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 261[2] |
| 2021 | 275[2] |
| 2020 | 372[2] |
| 2019 | 318[3] |
| 2018 | 411[3] |
| 2017 | 246[3] |
| 2016 | 256[3] |
| 2015 | 256[3] |
| 2014 | 302[3] |
| 2013 | 309[3] |
| 2012 | 350[3] |
| 2011 | 379[3] |
| 2010 | 505[3] |
| 2009 | 853[3] |
| 2008 | 486[3] |
| 2007 | 456[3] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d "Erzurum Tortum Kaledibi Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Erzurum Tortum'un Mahalleleri". AtlasBig. 1 Oca 1970. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Kaledibi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ İbn-i Bibi, El-Evâmirü'l-Alâiyye fi'l-umûri'l-Alâiyye (Tıpkıbasım), Ankara, 1956, s. 483.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 92, 96. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 191 ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Kaledibi to Erzurum". Kaledibi to Erzurum. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ "Kaledibi to Tortum". Kaledibi to Tortum. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Kaledibi". Kaledibi. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.