Karin Boye
| Karin Boye | |
|---|---|
 | |
| Kendi dilinde adı | Karin Maria Boye |
| Doğum | 26 Ekim 1900 Gothenburg, İsveç |
| Ölüm | 21 Nisan 1941 (40 yaşında) Alingsås, İsveç |
| Defin yeri | Östra kyrkogården, Gothenburg |
| Dil | İsveççe |
| Türler | roman, şiir |
| Önemli eserler | "Yes, of course it hurts", Kallocain |
| Etkin yılları | 1922–1941 |
| Evlilik | Leif Björk (1929–1932) |
| Partner | Margot Hanel (1934–1941) |
| İmza |  |
| Resmî site | |
Karin Maria Boye (
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Erken yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Boye, İsveç'in Göteborg kentinde varlıklı bir ailede doğdu ve 1909'da ailesiyle birlikte Stockholm'e taşındı, sonrasında Huddinge'de bir eve yerleşti. Stockholm'de 1920'ye kadar Åhlinska Skolan'da eğitim gördü. Ardından, okul öğretmeni olmak için bir öğretmen yetiştirme programı olan Södra Semineriet'e katıldı. 1921'den 1926'ya kadar Uppsala Üniversitesi'nde eğitim gördü. 1922'de "Moln" adlı şiir kitabıyla yayımlandı (Bulutlar). Uppsala'da bulunduğu süre boyunca ve 1930'a kadar Boye, antifaşist sosyalist bir grup olan İsveç Clarté Birliği'nin bir üyesiydi.[2] Ayrıca kadın örgütü Nya Idun'un da bir üyesiydi.[3]
Edebi kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Karin Boye, edebiyat dünyasına 1922'de Moln ("Bulutlar") adlı şiir kitabıyla adım attı. Arthur Schopenhauer ve Friedrich Nietzsche'nin yazılarından ve Gustaf Fröding, Vilhelm Ekelund ve Edith Södergran gibi şairlerden etkilenen şiirleri, başlangıçtan itibaren bireyin Hristiyanlıkla ilişkili özgürlük hakkını ele aldı ve bu, "Gömda land" (1924, "Gizli Diyarlar") ve Härdarna'da (1927, "Ocaklar") daha da geliştirildi. Güzelliğe tapınma, savaşçı ruh ve dinamizm, kendine özgü ritmik bir biçime yoğunlaşan şiirlerinin temel unsurlarıydı.[4]
Boye, 1931'de Erik Mesterton ve Josef Riwkin ile birlikte şiir dergisi Spektrum'u kurarak TS Eliot ve Sürrealistleri İsveçli okuyucularla tanıştırdı. Eliot'ın birçok eserini İsveççeye çevirdi; Mesterton ile birlikte "Çorak Ülke"yi çevirdi.[2] Ayrıca 1931'den 1941'deki ölümüne kadar İsveç edebiyat kurumu Samfundet De Nio'nun (Dokuzlar Cemiyeti) bir üyesiydi.
Boye, muhtemelen en çok şiirleriyle ünlüdür; bunların en bilinenleri "Härdarna" şiir koleksiyonundan Ja visst gör det ont[5] I rörelse, För trädets skull (1935). Boye'un şiirlerinde ağaç sembolizmini sıklıkla kullandığını açıkça ortaya koyan bu son derleme, çağdaş eleştirmenler tarafından modernist belirsizlik nedeniyle eleştirilmiş, ancak sonraki okuyucular tarafından en güçlü şiir kitabı olarak kabul edilmiştir.[4]
Boye ayrıca birkaç kısa öykü koleksiyonu ve roman da yazdı. 1931 tarihli romanı Astarte, burjuva kültürünü eleştirdi ve bir İskandinav roman ödülü kazandı. 1934 tarihli romanı Kriz (İsveççe: Kris) dini krizini ve lezbiyenliğini tasvir eder. Merit vaknar ve För lite romanları ise erkek ve kadın rol yapma oyunlarını araştırır.[2][4]
En bilinen ve en çok okunan romanı Kallocain 1940'ta yayımlandı.[4] Nazizmin yükselişi sırasında Almanya'ya yaptığı ziyaretten esinlenen eser, George Orwell'ın Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Aldous Huxley'nin Cesur Yeni Dünya romanları tarzında distopik bir toplumun tasviriydi (Orwell'ın başyapıtından neredeyse on yıl önce yazılmış olsa da). Romanda, Leo Kall adında idealist bir bilim insanı, bir tür gerçeklik serumu olan Kallocain'i icat eder. Roman, bireyin özgürlük ve bağımsızlık hakkını kolektif bir toplum, devletin örgütlenme ve kontrolcülüğü ile karşılaştırır.[4] Roman 1981'de İsveç'te çekilen Equilibrium filmine ilham vermiştir.[6]
Ölümünden sonra tamamlanmamış şiir koleksiyonu "De sju dödssynderna" 1941'de yayımlandı. Eserin merkezinde, Boye'un eserlerinin ana teması olan bireyin bağımsızlığa yönelik güçlü iradesi ile dine uyum arasındaki çatışmayı konu alan bir şiir dizisi yer alır.[4]
Sonraki yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Boye, 1929 ve 1932 yılları arasında kendi gibi Clarté üyesi olan Leif Björck ile evlendi. Evlilik görünüşe göre bir arkadaşlık evliliğiydi. 1932'de kocasından ayrıldıktan sonra, şair Gunnar Ekelöf'ü Boye için terk eden Gunnel Bergström ile lezbiyen bir ilişki yaşadı. Bir depresyon nöbetinin ardından Stockholm'den ayrılıp Berlin'e gitti ve burada psikanalizden geçerek eşcinselliğini doğruladı.[2] 1932-1933 yılları arasında Berlin'de yaşadığı günlerde Margot Hanel (7 Nisan 1912 - 30 Mayıs 1941) ile tanıştı, hayatının geri kalanında onunla yaşadı ve "eşi" olarak anıldı.[7]
Boye, Spektrum'un editörlüğünden istifa ettikten sonra geçimini çeviri yaparak ve haftalık dergiler için kısa öyküler yazarak, daha sonra da Arbetaren ve Social-Demokraten gazeteleri için edebiyat eleştirmeni olarak yazarak sağladı. Boye, 1936'dan 1938'e kadar Viggbyholm okulunda öğretmen olarak çalıştı, depresyon dönemleri geçirdi ve intihar girişimlerinde bulundu.[2]
Boye, 23 Nisan 1941'de aşırı dozda uyku hapı içerek intihar etti. (Göteborg Bölge Arşivleri'ndeki polis raporuna göre) 27 Nisan'da, Alingsås'ın hemen kuzeyinde, Bolltorpsvägen yakınlarında, manzaralı bir tepedeki kayanın üzerinde kıvrılmış halde, yürüyüşe çıkan bir çiftçi tarafından bulundu. Margot Hanel de kısa bir süre sonra intihar etti.[8]
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Karin Boye'a iki farklı mezar taşı yazısı yazılmıştır. En bilineni Död amazon şiiridir. Bu şiirinde Hjalmar Gullberg, "Çok esmer ve iri gözlü" olarak tasvir edilmiştir. Bir diğer şiiri ise yakın arkadaşı Ebbe Linde tarafından yazılan Död kamrat'tır. Burada kahraman bir Amazon olarak değil, sıradan, küçük ve gri bir ölümle savaşlardan ve acılardan kurtulmuş bir insan olarak tasvir edilmiştir.
Boye ayrıca Harry Martinson'ın 1956 tarihli Aniara şiirindeki Isagel karakterine de modellik yapmıştır. Boye ve Martinson 1930'larda yakın bir dostluk kurmuşlardı.
Karin Boye, birçok biyografinin, çok sayıda edebi çalışmanın ve makalenin konusu oldu ve eserleri yeni İsveççe baskılarda yayınlandı.[9] 1994'te, Complete Poems David McDuff tarafından İngilizceye çevrilerek yayınlandı.[9] En çok okunan kitabı Kallocain, 25'ten fazla farklı dile çevrildi.[10]
1983 yılında, eserlerine adanmış bir edebiyat derneği kuruldu ve eserleri yeni okuyuculara ulaştırılarak yaşatılmaya devam edildi. 2004 yılında, Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi'nin şubelerinden birine onun adı verildi.
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Romanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Astarte, 1931
- Merit vaknar, 1933
- Crisis, 1934
- För lite, 1936
- Kallocain, 1940
Şiir koleksiyonları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Moln, 1922
- Gömda land, 1924
- Härdarna, 1927
- För trädets skull, 1935
- De sju dödssynderna, 1941 (tamamlanmadı, ölümünden sonra yayınlandı)
- Complete Poems, İngilizceye çeviren David McDuff, Bloodaxe Books, 1994 9781852241094
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Karin Boye". Encyclopaedia Britannica. Retrieved 12 August 2017.
- ^ a b c d e "Karin Boye". Svenskt Kvinnobiografiskt Lexikon. 8 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Karin Boye". nyaidun.se (İsveççe). 27 Ağustos 2021. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.
- ^ a b c d e f "Karin Boye (1900-1941)" (İsveççe). Litteraturbanken. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yes, of course it hurts" text in English translation by Jenny Nunn.
- ^ Kallocain—Karin Boye’s dark dystopia
- ^ Karin Boye 100 år at janmagnusson.se
- ^ "queerplaces - Margot Hanel". www.elisarolle.com. 14 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.
- ^ a b "Karin Boye". Libris.
- ^ "Karin Boye Kallocain". Libris. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Abenius, Margit. 1965. Karin Boye . Stokholm, İsveç. Bokförlaget Aldus/Bonniers. OCLC 185641329
- Hammarström, Camilla. 2001. Karin Boye . Stokholm, İsveç. Doğa ve Kültür . ISBN 9789127089358 .
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Karin Boye Derneği
- David McDuff'ın Karin Boye şiirlerinin İngilizce çevirileri Archived
- Works by Karin Boye
