Kelile ve Dimne
Kelile ve Dimne, Sanskritçe orijinal adı Pança-Tantra (Beş İlke) olan, fabl tarzında hikâyeler barındıran kitabın Abdullah İbn Al Mukaffa tarafından çevrilmiş Arapçadaki adıdır. Orijinal metin 3. yüzyılda yaşadığı düşünülen Brahman rahibi Beydeba tarafından yazıya geçirilmiştir.[1] Arapça eser adını ilk bölümündeki bir hikâyenin kahramanları olan iki çakaldan alır:[2] doğrunun ve dürüstlüğün simgesi "Kelile" ile yanlışın ve yalanın simgesi "Dimne".
Kitabın Hint hükümdarı Depşelim zamanında yazıldığı düşünülmektedir. Zira eserin hükümdara sunulduğu ve kendisine bir tür nasihat niteliğinde olduğu öne sürülmüştür. Yazılış gayesi ise hükümdarın tembel üç şehzadesini adam etmektir.
Fabl türünün ilk ve en önemli örneklerinden olan eserdeki hikâyeler siyâsetten erdeme kadar birçok farklı konuyu ele almıştır. Kitapta hikâyeler Binbir Gece Masalları’nda olduğu gibi iç içe geçmiş çerçeve hikâyelerden oluşur.
‘Dostluğun Bozulması’, ‘Dost Kazanma’, ‘Savaş ve Barış’, ‘Zenginliklerimizin Kaybı’ ve ‘Tedbirsizlik ve Acele Karar Vermeye Dair' isimli beş bölümle, bir girişten müteşekkildir. Her bölümde bir çerçeve hikâye, onun içinde de hikâyecikler, manzum hikmetler vardır.
Sanskritçe yazılmış olan eser ilk önce Pehlevice'ye, oradan Arapçaya ve daha sonraları da Farsçaya çevrilmiştir.[3] Batı dillerine olan tercümeleri bu son çeviriden yapılmıştır. Edebi otoritelerce, Ezop ve La Fontaine fabllarının, Kelile ve Dimne'den ilham alınarak yazıldığı öne sürülür.[1][3]
Cemil Meriç, Kelile ve Dimne için “dünyayı fetheden kitap” tabirini kullanmaktadır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Tarihin en çok okunan kitabı Kelile ve Dimne". Fikriyat Gazetesi. 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "KELÎLE ve DİMNE - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Genim, Sinan. "KELİLE VE DİMNE". Milliyet. 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bir İslâm Medeniyeti Şairi Olarak Sa'dî-Yi Şîrâzî'nin Poetikası". EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 201611 Ocak 2025.
