Kivi (bitki)

Bu madde bir bitki hakkındadır. Aynı ismi taşıyan kuş türü için Kivi (kuş) sayfasına bakınız.

?	Kivi (Actinidia deliciosa Kiwifruit Grubu) Soy tür Actinidia deliciosa Melezlik soy Kültivar grubu Kiwifruit Grubu Grup üyeleri Ticari olarak önemi olanlar: 'Hayward' 'Chico' 'Saanichton 12' Kültivar Köken Çin

Kivi, asma benzeri odunsu bir tırmanıcı bitki türü olan Actinidia deliciosa'dan ve A. deliciosa ile diğer Actinidia türleri arası melezlerden elde edilen kültivar grubundaki bitkiler ile bu bitkilere ait yenilebilir meyvelerin ortak adıdır. Kivinin ifade ettiği kültivar grubu ve bu grup içinde yer alan ticari açıdan en önemli kültivarların tam adları şöyledir:

• Kültivar grubu: Actinidia deliciosa Kiwifruit Grubu

• Kültivar: Actinidia deliciosa 'Hayward'
• Kültivar: Actinidia deliciosa 'Chico'
• Kültivar: Actinidia deliciosa 'Saanichton 12'

Kökeni Doğu Asya (esasen Çin) olan kiviler çok yıllık bitkilerdir ve meyveleri bol miktarda C vitamini içerir.

Tarihçe

Kivi meyvesi, Çin'in güneyindeki Yangtse Vadisine özgü bir bitkidir. Avrupalılar tarafından 1850'li yıllarda keşfedilen bitkinin birkaç türü 1900'lü yılların başında Yeni Zelanda, İngiltere ve Amerika'ya yayıldı.

Kivi meyvesi, Yeni Zelanda'ya ilk kez 1904 yılında geldi. 25 yıl süresince bahçıvanlar tarafından geliştirildi, yetiştirildi ve bazı büyük meyveli cinsler seçildi. 1935 yılında, büyük meyveli cinsler Kaliforniya, Chico'daki "Plant Introduction Station"'a gönderildi. 1960'ta, araştırmacılar Kaliforniya'da uygulanabilir metotlar geliştirmeye başlayarak, çiftçileri bu yeni ürünü ekmeleri için cesaretlendirdiler. Böylece 70'li yılların başında yeni bir endüstri doğdu.

Dünyadaki üretimi

Kivi üreticileri- 2017
(ton)

Çin	2.024.603
İtalya	541.150
Yeni Zelanda	411.783
İran	311.307
Yunanistan	274.600
Şili	224.916
Fransa	65.632
Türkiye	56.164
Portekiz	35.411
ABD	30.480
Japonya	24.456
İspanya	21.463
Dünya Toplam	4.038.872

Yetiştirilmesi

Kivi, üzüm gibi büyük ve odunsu bir gövdeye sahip ve yapraklarını her yıl döken bir asmadır. Kivi asmaları 4–5 m ara ile ekilir. 1,8–2 m yüksekliğinde güçlü sırıklarla desteklenir. Güçlü asmalar; sürülmüş toprağa, sık sulamaya ve rüzgardan korunmaya ihtiyaç duyar. Bitki sağlıklı bir şekilde büyümek için ılıman iklime gerek duysa da filizlerin büyümesi için kış soğuğuna ihtiyacı vardır. Bitki Mayıs ayında çiçek açmaya başlar ve ürün ekim ayı ortası ile kasım aylarında hasat edilir.Karadeniz bölgesinde yağiş fazlalığı nedeniyle sıcaklık düşük olur. Bu nedenle olgunlaşma aralık ayına da uzanır.

Kivi ve kivi ağacı