Kral suyu

Kral suyu
Adlandırmalar
	IUPAC adı nitrik asit hidroklorür
	Diğer adlar aqua regia, nitrohidroklorik asit
Tanımlayıcılar
CAS numarası	8007-56-5;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
PubChem CID	62687;
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID50893666 ;
	SMILES [N+](=O)(O)[O-].Cl;
Özellikler
Molekül formülü	HNO3+3 HCl
Görünüm	kırmızı, sarı ya da altın renginde dumanlı sıvı
Yoğunluk	1.01–1.21 g/cm3
Erime noktası	−42 °C
Kaynama noktası	108 °C
Çözünürlük (su içinde)	suda çözünür
Buhar basıncı	21 mbar
Tehlikeler
NFPA 704; (yangın karosu)	3 0 0 OX
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Kral suyu (Latince: Aqua Regia), asitlerin az etki ettiği ya da etki etmediği altın ve platin gibi metallerle tepkimeye girebilen kuvvetli bir asit çözeltisidir. Hidroklorik asit ve nitrik asitin 3:1 oranında karıştırılmasıyla oluşur. Ebu Musa Câbir bin Hayyan tarafından bulunduğu tahmin edilmektedir.

3 HCl + HNO₃ → NOCl (aq) + Cl₂ (aq) + 2 H₂O (l)

Au (s) + 3 NO^-3(aq) + 6 H⁺ (aq) → Au³⁺ (aq) + 3 NO₂ (g) + 3 H₂O (l) ve

Au³⁺(aq) + 4 Cl^- (aq) → [AuCl₄]^- (aq).

En güçlü oksidanlardan biri olan nitrik asit, altının çok ufak neredeyse ölçülemez bir miktarını çözüp altın iyonuna dönüştürür. Ortamdaki hidroklorik asit ise bu altın iyonlarıyla birleşir. Altın iyonları eksildiğinden denge hali bozulur, bu da daha fazla altının çözünmesine yol açar. Kimyager Cabir bin Hayyan, hidroklorik asidi (tuzdan) ve nitrik asidi (sodyum nitrattan) sülfürik asite damıtarak bunu başaran ilk kişi oldu.^{[kaynak belirtilmeli]}

Platinin Kral Suyunda çözünmesi

Altının Kral suyu ile verdiği reaksiyona benzer denklemler platin için de yazılabilir. Altında olduğu gibi yükseltgenme reaksiyonu sonunda ürün olarak azot dioksit veya azot oksit açığa çıkabilir.

Pt (s) + 4 NO^-₃ (sulu) + 8 H ⁺ (sulu) → Pt^{4 +} (sulu) + 4 NO₂ (g) + 4 H2O(s)

3Pt _(s) + 4 NO^-₃ (sulu) + 16 H ⁺ (sulu) → 3Pt₄ + (sulu) + 4 NO (g) + 8 H2O (s)

Yükseltgenen platin iyonu sonra klorür iyonları reaksiyona sokularak kloroplatinat iyonu oluşması sağlanır.

Pt4 + (sulu) + 6 CI (sulu) → PtCl^2-₆ (sulu)

Deneysel kanıtlar kral suyu ile platinin reaksiyonunun çok karmaşık olduğunu ortaya koymaktadır. İlk etapta sıvı haldeki platinden kloroplatinik asit (H₂PtCl₄) ve nitroplatin klorür ((NO) 2PtCl₄) 'den oluşan bir karışım üretilir.

Üretilen nitroplatinklorür katı üründür. Platinin tam çözünmesi arzu edilirse, derişik hidroklorik asit ile katı kalıntıların tekrar ekstraksiyonu gerçekleştirilmelidir.

2Pt (k) + 2HNO₃ (sulu) + 8 HCI (sulu) → (NO) 2PtCl₄ (k) + H2PtCl4 (sulu) + 4 H₂O (I)

(NO) 2PtCl₄ (k) + 2 HCI (sulu) ⇌ H₂PtCl₄ (sulu) + 2 NOCl (g)

Kloroplatinik asit ısıtırken çözelti klorla doyurularak kloroplatinik asite yükseltgenebilir.^[1]

Sonuç olarak;

Platinin genellikle asitlerle reaksiyon vermediği bilinir. Ancak sıcak kral suyu ile kloroplatinik asit oluşturur. Reaksiyon aşağıdaki gibidir.^[2]

Pt + 4 HNO₃ + 6 HCl → H₂PtCl₆ + 4 NO₂ + 4 H₂O Bakınız Resim 3.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel

^ George B. Kauffman; Larry A. Teter; Rhoda, Richard N. (1963). "Recovery of Platinum from Laboratory Residues". Inorg. Synth. Inorganic Syntheses. 7: 232. doi:10.1002/9780470132388.ch61. ISBN 9780470132388
^ Kauffman, George B.; Thurner, Joseph J.; Zatko, David A. (1967). "Ammonium Hexachloroplatinate(IV)". Inorganic Syntheses. Inorganic Syntheses. 9: 182–185. doi:10.1002/9780470132401.ch51. ISBN 978-0-470-13240-1.

Genel

Chemistry Comes Alive! Aqua Regia26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Aqua Regia 9 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Periyodik Tablo Videoları (Nottingham Üniversitesi)
Altın Paranın Asit (Kral Suyu)te Eritilme Gösterisi 10 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[:0-1] George B. Kauffman; Larry A. Teter; Rhoda, Richard N. (1963). "Recovery of Platinum from Laboratory Residues". Inorg. Synth. Inorganic Syntheses. 7: 232. doi:10.1002/9780470132388.ch61. ISBN 9780470132388

[2] Kauffman, George B.; Thurner, Joseph J.; Zatko, David A. (1967). "Ammonium Hexachloroplatinate(IV)". Inorganic Syntheses. Inorganic Syntheses. 9: 182–185. doi:10.1002/9780470132401.ch51. ISBN 978-0-470-13240-1.

[1]

[2]