Kutbüddin Aybeg
| Kutbüddin Aybeg | |
|---|---|
 Kutbuddin Aybek'in Lahor'daki Anarkali Çarşısı'nda bulunan mezarı | |
| 1. Memlûk Sultanlığı Sultanı | |
| Hüküm süresi | 25 Haziran 1206 - 14 Kasım 1210 |
| Taç giymesi | 25 Haziran 1206 |
| Önce gelen | Gurlu Muhammed |
| Sonra gelen | Aram Şah |
| Doğum | 1150 Türkistan |
| Ölüm | 14 Kasım 1210 (60 yaşında) Lahor, Delhi Sultanlığı (günümüzde Pakistan) |
| Defin | Lahor |
Delhi Sultanlığı  |
|---|
| Hanedanlar |
Kutbüddin Aybeg, Delhi Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk hükümdarı.
Türk kökenli olan Aybeg esir edilişini müteakip, Nişabur kadısına satıldı ve burada iyi bir eğitim aldı. Kadı ölünce Gurlu Sultanı Gurlu Muhammed'e satıldı ve adı geçenin Delhi'yi yakıp yıktığı 1193 seferine katıldı. Gurlu'nun en güvendiği komutan mertebesine yükselen Aybeg, 1206 yılında efendisinin ölümüyle tüm Afganistan, Pakistan ve kuzey Hindistan topraklarına egemen oldu. 1210 yılında Çevgan oynarken attan düşerek öldü.[1] Onun ölümünün ardından taht kavgaları başladı. Yerini oğlu Aram Şah alsa da Kutbüddin Aybeg'in damadı Şemseddin İltutmuş, Aram Şah'ı etkisiz hâle getirerek tahta oturdu.[2]
Delhi'deki ilk İslam mimarisi örneklerinden biri olan Kuvvet-ül İslam Camii ve Dünya Kültür Mirası listesinde bulunan Kutub Minâr Kutbüddin Aybeg döneminde inşa edilmiştir.[3] Güzel Kur'an okuduğu için "Kur'ân-hân" lakabıyla meşhur olmuştur.[1]
Âlimlere ve ilim ehline büyük saygı gösteren Kutbüddin Aybeg, ülkesini bir ilim merkezi hâline getirmek için çalışmıştır. Hasan Nizamî, Fahr-i Müdebbir, İmam Radiyüddin Sagânî, Kadı Hamîdeddîn İftihâr Ali b. Ömer el-Mahmûdî ve Mevlânâ Bahâeddîn Uşî gibi alimleri himaye etmiştir.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "İslam Ansiklopedisi, Kutbüddin Aybeg maddesi". 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Üçok, B. "Delhi Müslüman - Türk Sultanlığının Kuruluşu Ve Sultan Raziye'nin Saltanatı". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (1960 ): 125". 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Mart 2023.
- ^ a b "Kortel, Haluk . "Bilimin Koruyucuları Olarak Delhi-Türk Sultanları 1206-1414". Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 4 / 11 (Kasım 2017): 162-163". 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Mart 2023.
 | Türk tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
