Gurlular

Gurlular
Gurlular
786-1215
	Schwartzberg Atlas'a göre Ghurid İmparatorluğu
Başkent	Firozkoh; Herat; Gazne; (1170ler-1215)
Yaygın dil(ler)	Farsça (saray, edebiyat)
Resmî din	1011 öncesi:; Paganizm; 1011 sonrası:; Sünni İslam
Hükûmet	Irsî monarşi; Diarşi (1173-1206)
Melik/Sultan
• 8. yüzyıl
• 8. yüzyıl	Emir Banji (ilk)
• 1214-1215	Ziyaüddin Ali (son)
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	786
• Dağılışı	1215
Yüzölçümü
1200	2.000.000 km2
Öncüller	Ardıllar
	Gazneliler
	Büyük Selçuklu İmparatorluğu
Harezmşahlar Devleti
Delhi Sultanlığı
Karluk Krallığı

Gurlular (Farsça: غوريان Gūrīyān, Kendileri arasındaki adları Şensebânîler شنسبانیان Şansabānīyān), Horasan'da, diğer birçok doğu İran Tacikler'i gibi Sünni Müslüman bir hanedandı.^[9]^[10] Gurlular'ın kurduğu imparatorluğun merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Gur kenti olup toprakları günümüz İran, Afganistan, Pakistan topraklarını, Hindistan'ın kuzey bölgelerini, Türkistan'ın ve günümüz Arap ülkelerinin ise bazı bölümlerinden oluşuyordu.

Gurluların Türk^[11]^[12]^[13]^[14]^[15]^[16]^[17]^[18]^[19]^[20] veya Tacik kökenli oldukları tahmin edilmektedir ancak bu kesinlik kazanmamıştır.^[21]

1175 ve 1192 yılları arasında Gurlu Muhammed önderliğinde Uç, Multan, Peşaver, Lahor ve Delhi hibi merkezler işgâl edilerek ele geçirildi. 1206'da Gurlular'ın ordusunda yer alan Kıpçak Türk bir general olan, Delhi'yi fethetmiş Kutbettin Aybek veya Kutbiddin Aybek bağımsızlığını ilân etti ve gelecekte Delhi Sultanlığı adı altında yaşayacak sultanlıklar dizisinin ilk halkasını kurdu. (1206-1526)^[22]

Gurlular, yazılı kaynakların birçoğu günümüze dek ulaşamamış olsa da sanat ve edebiyatta oldukça ileri gitmişlerdir. Horasan'da gördükleri mimarî eserleri, minarelerin seçkin örnekleriyle anayurtlarına, Hindistan'a uyarlamışlardır.

Hükümdarlar listesi

Gurlu (Şensebânî) Hükümdarları
isim	Hükümdarlık
(Gur ve Gazne'de hüküm süren asıl kol)
Muhammed bin Sûrî	390 (1000)
Ebû Ali bin Muhammed	401 (1011)
Şîs	(? )
Abbas bin Şîs	451 (1059)
Muhammed bin Abbas	458 (1066)
Kutbüddin Hasan	492 (1099)
İzzeddin Hüseyin	493 (1100)
Seyfeddin Sûrî	540 (1146)
I. Bahâeddin Sâm	544 (1149)
Alâeddin Hüseyin	544 (1149)
Seyfeddin Muhammed	556 (1161)
Gıyâseddin (Şemseddin) Muhammed	558 (1163)
Muizzüddin (Şehâbeddin) Muhammed	599 (1203)
Gıyâseddin Mahmud	602 (1206)
III. Bahâeddin Sâm	609 (1212)
Alâeddin Atsız	610 (1213)
Alâeddin (Ziyâeddin) Muhammed	611-612 (1214-1215)
(Bâmiyân ve Toharistan kolu )
isim	Hükümdarlık
Fahreddin Mesud	540 (1145)
Şemseddin Muhammed	558 (1163)
Bahâeddin Sâm	588 (1192)
Celâleddin Ali	602-612 (1206-1215)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel

^ Auer 2021, s. 6.
^ Firuzkuh: the summer capital of the Ghurids 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by David Thomas, p. 18.
^ The Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-volume set, by Jonathan Bloom, Sheila Blair, p. 108.
^ The Development of Persian Culture under the Early Ghaznavids, C.E. Bosworth, Iran, Vol. 6, (1968), 35;;"Like the Ghaznavids whom they supplanted, the Ghurids had their court poets, and these wrote in Persian"
^ O'Neal 2015.
^ Minorsky, Vladmir (1970). Ḥudūd al-'Ālam, "The Regions of the World,". Leningrad: University Press, Oxford. s. 110. ISBN 9780906094037.
^ The Ghurids, K.A. Nizami, History of Civilizations of Central Asia, Vol.4, Part 1, ed. M.S. Asimov and C.E. Bosworth, (Motilal Banarsidass Publishers, 1999), 178.
^ Bang, Peter Fibiger; Bayly, C. A.; Scheidel, Walter (2020). The Oxford World History of Empire: Volume One: The Imperial Experience (İngilizce). Oxford University Press. ss. 92-94. ISBN 978-0-19-977311-4.
^ Encyclopaedia Iranica, C.E. Bosworth, ("Ghurids" 18 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.): "... The Ghurids came from the Šansabānī family. The name of the eponym Šansabānasb probably derives from the Middle Persian name Wišnasp (Justi, Namenbuch, p. 282). [...] Nor do we know anything about the ethnic stock of the Ghori's in general and the Sansabanis in particular; We can only assume that they were eastern Iranian Tajiks ... The sultans were generous patrons of the Persian literary traditions of Khorasan, and latterly fulfilled a valuable role as transmitters of this heritage to the newly conquered lands of northern India, laying the foundations for the essentially Persian culture which was to prevail in Muslim India until the 19th century. ..."
^ Encyclopaedia of Islam, "Ghurids", C.E. Bosworth, Online Edition, 2006: "... The Shansabānīs were, like the rest of the Ghūrīs, of eastern Iranian Tājīk stock. ..."
^ "A Dictionary of World History - Google Kitaplar". Google Books. 21 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
^ "A Dictionary of Buddhism - Damien Keown - Google Kitaplar". Google Books. 7 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
^ "Pratiyogita Darpan - Google Kitaplar". Google Books. 21 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
^ "Central Asian arts - Eastern Turkistan". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
^ "India - The Rajputs". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
^ Formichi, Chiara (30 Nisan 2020). Islam and Asia: A History. 1. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781316226803.005. ISBN 978-1-316-22680-3.
^ Beaujard, Philippe (24 Ekim 2019). The Worlds of the Indian Ocean: A Global History. 1. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108341219.010. ISBN 978-1-108-34121-9.
^ History of the Afghans : Translated from the Persian of Neamet Ullah. Dorn, Bernhard., Nimat Allah, Haravi. Cambridge: Cambridge University Press. 2013. ISBN 978-1-108-05625-0. OCLC 889971254.
^ C. E. Bosworth, "Ghurids" 18 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopaedia Iranica, 2001, Online edition.
^ Ira M. Lapidus, A History of Islamic Societies 2nd ed. Cambridge University Press 2002

Genel

Auer, Blain (2021). In the Mirror of Persian Kings: The Origins of Perso-Islamic Courts and Empires in India. Cambridge University Press. ISBN 978-1108832311.

Dış bağlantılar

(İngilizce)Encyclopaedia Britannica (Online Edition) - Ghurid Sultanate 2 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
(İngilizce)Encyclopaedia Britannica (Online Edition) - Muizz-ud-Din-Muhammad a.k.a. Mohammad of Ghor 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
(İngilizce)Columbia Encyclopedia (Sixth Edition) - Muhammad of Ghor24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[FOOTNOTEAuer20216-1] Auer 2021, s. 6.

[Heratcapital-2] Firuzkuh: the summer capital of the Ghurids 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by David Thomas, p. 18.

[Ghazcapital-3] The Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-volume set, by Jonathan Bloom, Sheila Blair, p. 108.

[4] The Development of Persian Culture under the Early Ghaznavids, C.E. Bosworth, Iran, Vol. 6, (1968), 35;;"Like the Ghaznavids whom they supplanted, the Ghurids had their court poets, and these wrote in Persian"

[FOOTNOTEO'Neal2015-5] O'Neal 2015.

[6] Minorsky, Vladmir (1970). Ḥudūd al-'Ālam, "The Regions of the World,". Leningrad: University Press, Oxford. s. 110. ISBN 9780906094037.

[Nizami178-7] The Ghurids, K.A. Nizami, History of Civilizations of Central Asia, Vol.4, Part 1, ed. M.S. Asimov and C.E. Bosworth, (Motilal Banarsidass Publishers, 1999), 178.

[OxfordArea-8] Bang, Peter Fibiger; Bayly, C. A.; Scheidel, Walter (2020). The Oxford World History of Empire: Volume One: The Imperial Experience (İngilizce). Oxford University Press. ss. 92-94. ISBN 978-0-19-977311-4.

[9] Encyclopaedia Iranica, C.E. Bosworth, ("Ghurids" 18 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.): "... The Ghurids came from the Šansabānī family. The name of the eponym Šansabānasb probably derives from the Middle Persian name Wišnasp (Justi, Namenbuch, p. 282). [...] Nor do we know anything about the ethnic stock of the Ghori's in general and the Sansabanis in particular; We can only assume that they were eastern Iranian Tajiks ... The sultans were generous patrons of the Persian literary traditions of Khorasan, and latterly fulfilled a valuable role as transmitters of this heritage to the newly conquered lands of northern India, laying the foundations for the essentially Persian culture which was to prevail in Muslim India until the 19th century. ..."

[10] Encyclopaedia of Islam, "Ghurids", C.E. Bosworth, Online Edition, 2006: "... The Shansabānīs were, like the rest of the Ghūrīs, of eastern Iranian Tājīk stock. ..."

[11] "A Dictionary of World History - Google Kitaplar". Google Books. 21 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.

[13] "A Dictionary of Buddhism - Damien Keown - Google Kitaplar". Google Books. 7 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.

[14] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.

[15] "Pratiyogita Darpan - Google Kitaplar". Google Books. 21 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.

[16] "Central Asian arts - Eastern Turkistan". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.

[17] "India - The Rajputs". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.

[18] Formichi, Chiara (30 Nisan 2020). Islam and Asia: A History. 1. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781316226803.005. ISBN 978-1-316-22680-3.

[19] Beaujard, Philippe (24 Ekim 2019). The Worlds of the Indian Ocean: A Global History. 1. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108341219.010. ISBN 978-1-108-34121-9.

[20] History of the Afghans : Translated from the Persian of Neamet Ullah. Dorn, Bernhard., Nimat Allah, Haravi. Cambridge: Cambridge University Press. 2013. ISBN 978-1-108-05625-0. OCLC 889971254.

[21] C. E. Bosworth, "Ghurids" 18 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopaedia Iranica, 2001, Online edition.

[22] Ira M. Lapidus, A History of Islamic Societies 2nd ed. Cambridge University Press 2002

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]


Pakistan tarihi dizisinin bir parçası

Zaman çizelgesi
Antik Paleolitik Soanian kültürü, y. 500,000 – 250,000 BCE Neolitik Mehrgarh, y. 7000 – y. 3000 BCE İndus Vadisi Uygarlığı, y. 3300 – y. 1700 BCE Vedik Uygarlığı, y. 1500 – y. 500 BCE Ahameniş İmparatorluğu, y. 550 – y. 330 BCE Gedrosia, y. 542 – y. 330 BCE Gandhara, y. 518 – y. 330 BCE Arachosia, y. 518 – y. 330 BCE Hindush, y. 517 – y. 330 BCE Sattagydia, y. 516 – y. 330 BCE Ror dynasty, y. 489 – y. 450 BCE Makedon İmparatorluğu, y. 329 – y. 323 BCE Arachosia, y. 323 – y. 312 BCE Gedrosia, y. 323 – y. 312 BCE Paropamisadae, y. 323 – y. 312 BCE Porus, y. 323 – y. 312 BCE Taxiles, y. 323 – y. 312 BCE Maurya İmparatorluğu, y. 322 – y. 200 BCE Selefkî İmparatorluğu, y. 312 – y. 63 BCE Grek-Baktriya Krallığı, y. 190 – y. 140 BCE Hint-Grek Krallığı, y. 170 – y. 50 BCE Hint-İskit Krallığı, y. 110 BCE – y. 95 CE Apracharajas, y. 25 BCE – y. 50 CE Paratarajas, y. 120 – y. 300 CE
Klasik Part İmparatorluğu, y. 90 BCE – y. 25 CE Hint-Part krallığı, y. 25 – y. 80 CE Kuşan İmparatorluğu, y. 60 – 345 CE Sasani İmparatorluğu, y. 250 – 655 CE Hint-Sasaniler, y. 240 – 410 CE Kuşan-Sasani Krallığı, y. 240 – 410 CE Gupta İmparatorluğu, y. 345 – y. 455 CE Rai Hanedanı, y. 415 – 644 CE Ak Hun İmparatorluğu, y. 450 – 560 CE Brahman dynasty, y. 641 – 725 CE
Orta Çağ Hilâfet, y. 643 – 860 CE Râşidîn Halifeliği, y. 643 – 661 CE Emevîler, y. 670 – 860 CE Pala İmparatorluğu, y. 770 – 850 CE Habbari Hanedanı, y. 841 – 1024 CE Hindûşâhîler, y. 870 – 1010 CE Sâmânîler, y. 905 – 999 CE Gazneliler, y. 999 – 1186 CE Sumra Hanedanı, y. 1024 – 1351 CE Gurlular, y. 1170 – 1215 CE Delhi Sultanlığı, y. 1206 – y. 1526 CE Memlûk Hanedanı, y. 1206 – y. 1290 CE Halaciler, y. 1290 – y. 1320 CE Tuğluk Hanedanı, y. 1320 – y. 1413 CE Seyyid Hanedanı, y. 1414 – y. 1451 CE Ludîler, y. 1451 – y. 1526 CE Moğol İmparatorluğu, y. 1221 – y. 1327 CE Çağatay Hanlığı, y. 1225 – y. 1485 CE İlhanlılar, y. 1256 – y. 1353 CE Raees Hanedanı, y. 1320 – 1620 CE Katoor Hanedanı, y. 1570 – y. 1947 CE Samma dynasty, y. 1351 – y. 1524 CE Arghun dynasty, y. 1520 – y. 1554 CE Babürlüler, y. 1526 – y. 1707 CE Bombay Presidency, y. 1618 – y. 1947 CE Surîler, y. 1540 – y. 1556 CE Tarkan Hanedanlığı, y. 1554 – 1591 CE
Erken Modern Dürrânî İmparatorluğu, y. 1747 – y. 1826 CE Las Bela, y. 1802 – y. 1947 CE Misl, y. 1716 – y. 1799 CE Maratha İmparatorluğu, y. 1758 – y. 1760 CE Sih İmparatorluğu, y. 1799 – y. 1849 CE Britanya Hindistanı, y. 1858 – y. 1947 CE Independence Movement
Modern Pakistan, y. 1947 CE – günümüz Dominion of Pakistan, y. 1947 – 1956 CE Pakistan tarihi, y. 1956 CE – present
Eyalet tarihleri Azad Kashmir Balochistan East Pakistan Gilgit-Baltistan Islamabad Capital Territory Khyber Pakhtunkhwa Punjab Sindh
Kategori
g t d