LGBTQ bireyler
| Makale serilerinden |
| LGBT |
|---|
LGBTQ bireyler, lezbiyen, gey, biseksüel, transgender, kuir veya kimliğini sorgulayan kişilerdir. Kısaltmanın birçok varyasyonu kullanılmaktadır; LGBTQIA+ bireyler ifadesi interseks, aseksüel, aromantik, cinsiyetsiz ve diğer bireyleri de kapsar.[1] Bu grup, genellikle cinsel veya cinsiyet azınlığı kapsamında değerlendirilen tüm bireyleri kapsayan geniş bir çerçevede ele alınır.
Kapsam ve terminoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]LGBTQ bireyler, çok çeşitli cinsel ve cinsiyet azınlığı kimliklerini ifade ederler. Bu grup için bazen alternatif bir şemsiye terim olarak cinsiyet, cinsel yönelim ve romantik azınlıklar ifadesi de kullanılmaktadır.[2][3]
Daha geniş LGBTQ nüfusuna karışan gruplar şunlardır:
- Lezbiyenler, gey erkekler, biseksüeller ve aseksüeller dahil olmak üzere heteroseksüel olmayan cinsel yönelime sahip kişiler
- Transgender veya non binary kişiler
- Aromantik olan insanlar
- İnterseks olan kişiler
- Kuir bireyler, bazen genel olarak LGBTQ bireylerin eş anlamlısı olarak, bazen de belirli bir kimlik olarak kullanılır.
Baş harf kısaltmasının yaygın varyasyonları arasında LGBT, LGBT+, LGBTQ+ ve LGBTQIA+ bulunur.
Topluluk
[değiştir | kaynağı değiştir]
LGBTQ bireyler, orta bir LGBTQ kültürü, ortak bir coğrafya (örneğin gey mahalleleri) veya LGBTQ odaklı örgütlere katılım yoluyla tanımlanabilen LGBTQ topluluğuna dahil olabilirler. LGBTQ topluluğu; LGBTQ toplumsal hareketleri (bu kapsamda LGBTQ hakları örgütleri), okullarda ve üniversitelerdeki LGBTQ öğrenci kulüpleri ve LGBTQ dostu dini gruplar gibi unsurları içerir. LGBTQ aktivistleri ve sosyologlar, LGBTQ topluluğu inşasını; heteroseksizm, homofobi, bifobi, transfobi, cinsiyetçilik ve daha geniş toplumda var olan diğer uyumcu baskılara karşı bir denge unsuru olarak görmektedir. Ancak tüm LGBTQ bireyler, kendilerini LGBTQ topluluğunun bir parçası olarak görmez.
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]
LGBTQ kültürü, coğrafyaya ve katılımcıların kimliğine göre büyük ölçüde farklılık gösterir. Gey, lezbiyen, biseksüel, trans ve interseks bireylerin kültürlerinde ortak olan unsurlar şunlardır:
- Onur yürüyüşleri de dahil olmak üzere onur hareketleri
- Gay Games ve Southern Decadence gibi etkinlikler
- LGBTQ medyası ve kuir sanat hareketi dahil LGBTQ sanatçılarının eserleri.
- Özellikle LGBTQ topluluğuna özel olarak hizmet veren LGBTQ'ya ait işletmeler.
Tüm LGBTQ bireyler LGBTQ kültürüyle özdeşleşmez; bunun nedenleri arasında coğrafi uzaklık, altkültürün varlığından haberdar olmama, toplumsal damgalanma korkusu veya cinsellik ya da cinsiyet temelli altkültürler ya da topluluklarla özdeşleşmeme tercihi yer alabilir. Queercore ve Gay Shame hareketleri, LGBTQ kültürünün ticarileştirilmesi ve kendi kendine dayatılan "gettoya dönüşme" eğilimi olarak gördükleri olguları eleştirir.[7][8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
LGBTQ bireylerin tarihi, dünyanın farklı kültürlerinde aynı cinsiyetten aşkın ve çeşitli cinsiyet kimlikleri ile cinselliklerin ilk kayıtlı örneklerine kadar uzanır. Pek çok kültürde bu tarih, marjinalleştirme ve zulüm süreçlerini içermiştir; bu nedenle söz konusu tarihler, ancak son onyıllarda araştırılmış ve daha ana akım tarih anlatılarının içine dâhil edilmiştir.
1994 yılında, LGBT Tarih Ayı kutlamaları Amerika Birleşik Devletleri’nde yıllık bir etkinlik olarak başlamış ve sonrasında diğer ülkelerde de benimsenmiştir. Bu kutlamalar, LGBTQ bireylerin tarihini, LGBTQ haklarını ve ilgili sivil haklar hareketlerini öne çıkarmayı içerir. Amerika Birleşik Devletleri'nde ekim ayı boyunca kutlanır ve 11 Ekim'deki Ulusal Açılma Günü'nü de kapsar.[9] Birleşik Krallık'ta ise 2005 yılından beri şubat ayında kutlanmaktadır: Bölüm 28 adı verilen ve yerel yönetimlerin eşcinselliği “teşvik etmesini” yasaklayan düzenleme, 2003'te İngiltere ve Galler'de yürürlükten kaldırılmış, aynı yasa (İskoçya mevzuatında Bölüm 2a olarak geçmektedir) İskoç Parlamentosu tarafından 2000 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.[10][11] LGBTQ tarihinde önemli bir başarı, Kraliçe Beatrix'in 2001 yılında Hollanda'yı eşcinsel evliliği yasallaştıran ilk ülke yapan yasayı imzalamasıyla gerçekleşmiş,[12] bir diğeri ise İrlanda'nın 2015 yılında eşcinsel evliliği halk oylamasıyla yasallaştıran ilk ülke olmasıyla yaşanmıştır.
Haklar
[değiştir | kaynağı değiştir]LGBTQ bireylerin sahip olduğu yasal haklar, ülkeye veya yargı bölgeleri arasında büyük farklılıklar göstermektedir; bu haklar, eşcinsel evliliğin yasal olarak tanınmasından eşcinsellik nedenli idam cezasınakadar uzanabilir.
LGBTQ bireyleri etkileyen yasalar şunlardır:
- Eşcinsel evliliğin yasal olarak tanınması
- Eşcinsel ebeveynlik ve eşcinsel evlat edinmeyle ilgili yasalar
- İstihdam, konut, eğitim ve kamusal alanlarda ayrımcılık karşıtı yasalar
- LGBTQ bireylere yönelik önyargı kaynaklı şiddete ağır cezalar getiren nefret suçu yasaları
- Trans bireylerin cinsiyete göre ayrılmış tesislere erişimini etkileyen banyo faturaları
- Rızaya dayalı eşcinsel cinsel aktiviteyi cezalandıran oğlancılık yasaları
- Cinsiyet değiştirme ameliyatı ve transgender hormon terapisine erişimle ilgili yasalar
- Değiştirilen cinsiyetin yasal olarak tanınması ve karşılanması
LGBTQ haklarına yönelik korumaların bulunduğu yargı bölgelerinde bile, LGBTQ bireyler hâlâ ayrımcılığa maruz kalabiliyorlar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Definition of LGBTQIA". www.merriam-webster.com (İngilizce). 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2025.
- ^ Curley, Kate (20 Eylül 2019), "Multiplicity of LGBTQ+ Identities, Intersections, and Complexities", Rethinking LGBTQIA Students and Collegiate Contexts, Routledge, ss. 3-16, doi:10.4324/9780429447297-1, ISBN 978-0-429-44729-7, 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Haziran 2021 Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım);
|ad=ve|soyadı=eksik (yardım) - ^ Rodriguez, Nelson M.; Martino, Wayne J.; Ingrey, Jennifer C.; Brockenbrough, Edward, (Ed.) (2016), "Postgay", Critical Concepts in Queer Studies and Education: An International Guide for the Twenty-First Century, Queer Studies and Education, New York: Palgrave Macmillan US, ss. 205-218, doi:10.1057/978-1-137-55425-3_21, ISBN 978-1-137-55425-3, 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Haziran 2021 Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım);
|ad=ve|soyadı=eksik (yardım) - ^ Julia Goicochea (16 Ağustos 2017). "Why New York City Is a Major Destination for LGBT Travelers". The Culture Trip. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019.
- ^ Eli Rosenberg (24 Haziran 2016). "Stonewall Inn Named National Monument, a First for the Gay Rights Movement". The New York Times. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2016.
- ^ "Workforce Diversity The Stonewall Inn, National Historic Landmark National Register Number: 99000562". National Park Service, U.S. Department of the Interior. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ du Pleissis, Michael; Chapman, Kathleen (February 1997). "Queercore: The distinct identities of subculture". College Literature. ISSN 0093-3139. 17 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi21 Haziran 2007 – Find Articles vasıtasıyla.
- ^ "Gay Shame: A Celebration of Resistance". gayshamesf.org. 13 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2009.
- ^ "LGBT History Month Resources". GLSEN. 9 Ekim 2001. 18 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2013.
- ^ "Local Government Act 2003 (c. 26) – Statute Law Database". Statutelaw.gov.uk. 27 Mayıs 2011. 18 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2013.
- ^ Local Government Act 1988 (c. 9) 22 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., section 28. Accessed July 1, 2006 on opsi.gov.uk.
- ^ Homosexuality and the Law: A Dictionary. Abc-Clio. 2001. ISBN 9781576072677.