Lamium purpureum
| Lamium purpureum | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Lamium purpureum L., Sp. Pl.: 579 (1753). | |||||||||||||||
Lamium purpureum (Eflatun çiçekli ballıbaba),[1] Lamiaceae (ballıbabagiller) familyasından nemli ve verimli topraklarda yetişen kırmızı-eflatun çiçekli bir yıllık bir ballıbaba türü. Halk ağzında kırmızı ısırgan olarak da adlandırılır.
Yılın büyük bölümünde çiçek açar ve evcil hayvanlarca sevilerek yenir.
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Lamium purpureum, genellikle 5–20 cm,[2] nadir durumlarda 30 cm'ye ulaşan kare şeklinde gövdelere sahiptir. Yapraklar ince tüylerle kaplıdır, alt kısmı yeşil, üst kısmı ise mora dönüktür. 2–4 cm uzunluğunda ve genişliğinde olup, 1–2 cm uzunluğunda yaprak sapı (petiole) ve dalgalı veya testere dişli kenarlara sahiptir.
Zigonomorf çiçekler parlak kırmızı-mordur. Üstte bir başlık benzeri taç yaprağı, altta iki dudak yaprağı lobu ve bunların arasında minik, diş benzeri loblara sahiptir. Corolla, tüpün tabanına yakın bir yerde bir tüy çizgisi gösterir.[2] Hafif kış havaları da dahil olmak üzere yıl boyunca çiçek açabilir. Bu sayede arılar, başka nektar kaynaklarının az olduğu zamanlarda besin olarak nektarını toplayabilir. Aynı zamanda, İngiltere'de Mart/Nisan aylarında arılar için önemli bir polen kaynağıdır. Bu dönemde arılar, yuvalarını inşa etmek için protein kaynağı olarak polene ihtiyaç duyar.
Eflatun çiçekli ballıbaba (Lamium purpureum) sıklıkla Tavuk yemi ballıbaba (Lamium amplexicaule) ile birlikte bulunur. Bu iki bitki birbirine kolayca karıştırılır çünkü her ikisi de benzer görünümlü yapraklara ve parlak mor renkte çiçeklere sahiptir. Ancak, ayırt edici özellikleri şunlardır: Eflatun çiçekli ballıbabanın çiçek sapındaki yaprakları saplıdır, Tavuk yemi ballıbabanın yaprakları ise sapsızdır.[2]
Her ne kadar yüzeysel olarak ısırgan otu (Urtica) türlerine benzerlik gösterse de, aslında akraba değillerdir ve Ballıbabalar insan derisini dalamaz. Bu nedenle onlara "ölü ısırgan otu" da denir.
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Genç bitkilerin tepeleri ve yaprakları yenilebilir. Salatalarda veya ilkbahar sebzesi olarak sotelerde kullanılabilir. İnce kıyılırsa soslarda da kullanılabilir.[3]
Yabancı ot olarak tarıma zararı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yakma yöntemi de denilen alevlemenin gelişme dönemlerine göre başarılı sonuç verdiği yabancı ot türleri arasında yer alır.[4]
Doğal ortam
[değiştir | kaynağı değiştir]Çayırlarda, orman kenarlarında, yol kenarlarında ve bahçelerde sık görülürler.[2]
Dağılım
[değiştir | kaynağı değiştir]Lamium purpureum, Amerika Birleşik Devletleri'nin batı ve doğusu, Kanada, İrlanda ve Britanya Adaları'nda yaygın olarak görülen bir yabani ottur.[5]
Biyokimya
[değiştir | kaynağı değiştir]Esansiyel yağı, yüksek germacrene D içeriği ile karakterize edilir.[6] Tohum yağı %16 oranında (-)-oktadeka-5,6-trans-16-trienoik asit olarak tanımlanan bir asit içerir. Bölünme ürünleriyle tanımlanan diğer doymamış esterler oleat, linoleat ve linolenattır.[7]
Alt türler
[değiştir | kaynağı değiştir]L. p. subsp. ehrenbergii – L. p. subsp. hybridum – L. p. subsp. incisum – L. p. subsp. moluccellifolium – L. p. subsp. purpureum
Gallery
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Lamium purpureum, Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885 -
-
-
-
yaprağı -
-
Ohio, Amerika Birleşik Devletleri'nde L. purpureum tarlası. -
Lamium purpureum mikroskop görüntüsü
_in_Ohio,_United_States.jpg)
.svg)
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Muscas, Melania; Seo, Sang S.; Louros, Susana R.; Osterweil, Emily K. (Temmuz 2020). "A Differential Effect of Lovastatin versus Simvastatin in Neurodevelopmental Disorders". eNeuro (İngilizce). 7 (4). doi:10.1523/ENEURO.0162-20.2020.
- ^ a b c d Parnell, John A. N.; Curtis, Tom; Webb, D. A.; Cullen, Elaine L. (2011). Webb's an Irish flora. 8th ed. Cork: Cork University Press. ISBN 978-1-85918-478-3. OCLC 698911812.
- ^ "Edible Wild Food, Recipes | Weeds, Fungi, Flowers & Foraging". www.ediblewildfood.com. 15 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ Y. E. Kitiş (2010), Yabancı Ot Mücadelesinde Yeni Bir Yöntem: “Alevleme” 26 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tarım Türk Dergisi, Sayı : 24, 52-54 s
- ^ Clapham, A. R.; Tutin, Thomas Gaskell; Warburg, E. F. (1968). Excursion flora of the British Isles. 2nd ed. Cambridge, London: Cambridge U.P. ISBN 978-0-521-04656-5.
- ^ Flamini, Guido; Cioni, Pier Luigi; Morelli, Ivano (Haziran 2005). "Composition of the essential oils and in vivo emission of volatiles of four Lamium species from Italy: L. purpureum, L. hybridum, L. bifidum and L. amplexicaule". Food Chemistry (İngilizce). 91 (1): 63-68. doi:10.1016/j.foodchem.2004.05.047. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Mart 2024.
- ^ Mikolajczak, K. L.; Rogers, Mary F.; Smith, C. R.; Wolff, I. A. (1 Aralık 1967). "An octadecatrienoic acid from Lamium purpureum L. seed oil containing 5,6-allenic and trans -16-olefinic unsaturation". Biochemical Journal (İngilizce). 105 (3): 1245-1249. doi:10.1042/bj1051245. ISSN 0306-3283. 15 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Mart 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Lamium purpureum ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Eflatun çiçekli ballıbaba ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
