Çevirmen

Başlığın diğer anlamları için Tercüman (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (IAEA) 23 Eylül 2019 tarihinde Viyana'da 63. Genel Konferansı esnasında çevirmenler.

Çevirmen bir metni veya sözlü iletişimi bir dilden başka bir dile çevirmeyi meslek edinen kişiye denir. Yazılı çeviri yapan kişiye mütercim, sözlü çeviri yapan kişiye de tercüman adı verilir. Çevirmenler kitap, film, video oyunu, makale, tez, ticarî yazışma ve sözleşmeler, hukukî dokümanlar, vize evrakı gibi belgeleri tercüme eden veya toplantılarda, seminerlerde, konferanslarda ardıl veya eşzamanlı çeviri yapan kişilerdir.

Çeviri

Çeviri (tercüme), değişik insan topluluklarının kullandıkları farklı dilleri birbirlerine aktarmak için kullandıkları yönteme verilen addır. Farklı bölge ve iklimlerde yaşayan insanlar farklı diller kullanırlar ve birbirleriyle kültürel, ticari, hukuki, edebi anlamda tanışıp kaynaşabilmek için birbirlerinin dillerini anlamaya ve aktarmaya ihtiyaç duyarlar. İşte bu noktada devreye çeviri (tercüme) girer.

Sözlü ve yazılı çeviri olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Aktarma işi yazılı olduğunda işi yapan kişi "mütercim", sözlü olduğunda "tercüman" adını alır. Ancak günümüzde her iki gruba da yaygın olarak tercüman ya da çevirmen denmektedir.

Çeviri çalışmalarında dil, kaynak ve hedef dil olarak iki kısma ayrılır. Hedef dil aktarımın yapılacağı dildir. Örneğin, İngilizceden Türkçeye çeviri yapılacağında hedef dil Türkçe, kaynak dil ise İngilizcedir. Bu örnekte, yani hedef dilin Türkçe olduğu durumlarda, anadili Türkçe olan bir kişinin çeviriyi yapması en uygun çözümdür.

Ardıl çeviri

Bir konuşmanın ya da metnin söylendiği ya da yazıldığı andan daha sonra gerçekleşen çeviriye verilen isimdir. Çevirmen, konuşmacının söylediklerini not alır veya hafızasında tutar ve daha sonra da diğer dile sözlü olarak aktarır. Konuşmacı her 3-5 cümlede bir durur, çevirmen de aldığı notlara dayanarak, o kısmı diğer dile aktarır. Profesyonel anlamda not tutma tekniklerine hakim çevirmenler çok daha uzun konuşma bölümlerini de kesintisiz çevirebilirler.

Eşzamanlı (simültane) çeviri

Yapılan konuşmaların konuşma anında çevrilmesi olup çevirmen, konuşmacının sözlerini eşzamanlı olarak bir dilden diğer dile aktarır. Farklı dili konuşan insanların katıldığı toplantı ve konferanslarda sık sık karşılaşılır. Çevirmenler, ses yalıtımlı ve en az iki kişinin rahat çalışabileceği aydınlatma ve havalandırma sistemi olan kabinlerde çeviri yapar. Çevirinin bu modunda çevirmen, konuşmacının 1-2 saniye ardından gelir. Yoğun konsantrasyon gerektirdiği ve zihni yorduğu için konferanslarda bir kabinde en az iki çevirmen çalışır. Çevirmenler, konferansın da seyrine göre ortalama her 20 dakikada bir dönüşümlü olarak çeviri yapar. Eşzamanlı çeviri medyada da sık sık kullanılır. Canlı yayınlarda, basın toplantılarında ve röportajların izleyiciye aktarılması için de bu eşzamanlı çeviriden yararlanılır.

Toplum çevirmenliği

Toplum çevirmenliğinin temel özelliği, daha çok kamusal hizmetlerde sunulan bir sözlü çeviri türü olmasıdır. Sağlık hizmetlerinde, mahkemelerde ve göçmen bürolarında yaygın şekilde görülür. Toplum çevirmenliği Büyük Britanya, Kanada ve Avustralya gibi ülkelerde yaygın şekilde kullanılmaktadır. Örneğin İngiltere'de hastaneden randevu alan ve İngilizce seviyesi yetersiz olan hastalara bir toplum çevirmeni sunmaktadır.

Mütercim

Mütercim, yazılı bir ürünü (kitap, metin, gazete, ansiklopedi, hukukî veya ticarî sözleşmeler, hukukî kararlar vs.) bir dilden başka bir dile yazılı olarak çevirmeyi meslek edinen kişidir. Yazılı kültürün paylaşılmasında mütercimin rolü büyüktür. Tercümeler doğruluk ve tarafsızlık göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Aksi takdirde okuyucuya hatalı, taraflı ve yanlış bir tercüme sunulmuş olur. Mütercimin tercümandan farkı, tercümanın sözlü çeviri, mütercimin ise yazılı çeviri yapmasıdır. Bu bağlamda iki dili konuşmayı bilen bir tercüman kaynak dil ve hedef dil arasında tercümanlık yapabilir, fakat o dillerde okuryazarlık bilgisine sahip değilse mütercimlik yapamaz. Bir kişi hem mütercim, hem de tercüman olabilir. Bu da bildiği dillerde gerekli okuryazarlık ve konuşma seviyelerinde yeterli olması ile mümkündür.